Η γεωπολιτική ισχύς των ελληνικών θαλασσών

Η ασάφεια πράξεων, όρων και ορολογιών
Τα «ψιλά γράμματα» του ανακοινωθέντος της MED 7 – H διαπραγμάτευση αλά Τούρκα – Μια ανάλυση εκ βαθέων πάνω σε χάρτες και στοιχεία

του Γιώργου Σαχίνη
Μια από τις πιο διαδεδομένες γαλλικές παροιμίες (ελέω επικαιρότητας και στάσης Μακρόν για την Ανατολική Μεσόγειο, είναι της μόδας) λέει «Il ne faut pas chercher midi à quatorze heures». Δηλαδή, «μην ψάχνεις το μεσημέρι στις δύο η ώρα», που έχει το νόημα: μην περιπλέκεις το θέμα.
Στην Ελλάδα βέβαια, ακόμη και στα κρίσιμα και ευαίσθητα εθνικά μας θέματα, είμαστε από χαμένοι στη μετάφραση έως πολυποίκιλες απαντήσεις για έννοιες, όρους, ακόμη και γεγονότα, μόνο και μόνο για να δώσει ο καθένας την ερμηνεία που τον βολεύει. Μπορεί να σας χαλάσω τη «μέθη και ευεξία», ακόμη και τα ασυγκράτητα κύματα ενθουσιασμού που εμφανίστηκαν σε πολλά ελληνικά ΜΜΕ μετά τη σύνοδο των μεσογειακών χωρών του Νότου της Ε.Ε. Περίεργο μεν, αλλά ακόμη και το κείμενο της παραγράφου 6 στη Διακήρυξη της ομάδας MED7 έχει «στρογγυλέψει» τη λέξη «κυρώσεις (sactions)» προς την Τουρκία, με τη φράση… «περαιτέρω περιοριστικά μέτρα
(…futher restrictive measures)». Για την ακρίβεια αναφέρει: «We maintain that in absence of progress in engaging Turkey into a dialogue and unless it ends its unilateral activities, the EU is ready to develop a list of further restrictive measures that could be discussed at the European Council on 24-25 September 2020. / Είναι θέση μας ότι η απουσία προόδου σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή της Τουρκίας σε διάλογο και αν δεν τερματίσει τις μονομερείς της δραστηριότητες, η Ε.Ε. είναι έτοιμη να δημιουργήσει σειρά περαιτέρω περιοριστικών μέτρων που θα μπορούσαν να συζητηθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24-25 Σεπτεμβρίου 2020».

Επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων

Ακόμη χειρότερα, που στον πρόλογο της παραγράφου 6 της Διακήρυξης της ομάδας MED7 αναφέρεται: «6-We reiterate our full support and solidarity with Cyprus and Greece in the face of the repeated infringements on their sovereignty and sovereign rights, as well as confrontational actions by Turkey. / Επαναλαμβάνουμε την πλήρη στήριξη και αλληλεγγύη μας στην Κύπρο και την Ελλάδα, υπό το φως των επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων της κυριαρχίας και των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων, όπως επίσης και των ενεργειών αντιπαράθεσης από την Τουρκία».
Δηλαδή, με υπογραφή και του Έλληνα πρωθυπουργού, έχουμε κονιορτοποίηση του αφηγήματος κυβερνητικών στελεχών, αναλυτών σε τηλεπαράθυρα και κεντρικών ΜΜΕ, ότι επί 34 ημέρες το «Oruc Reis» δεν κάνει έρευνες, απλά πλέει σε ελληνική υφαλοκρηπίδα, λες και η πλεύση του, αν ήταν απλή, ήθελε Navtex και αντι-Navtex, συνοδεία πολεμικών πλοίων και παρεμβάσεις στην Ε.Ε. για ατζέντα κυρώσεων, που κι αυτή πάει να γίνει «περιοριστικά μέτρα». Παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων σημαίνει όχι απλά διέλευση, αλλά και έρευνα και όχι επιφανείας, καθώς τα ηχοβολιστικά καλώδια μια χαρά ποντίστηκαν (αν και την ίδια δουλειά έκαναν και τα sonar εντός του πλοίου) και απλώθηκαν. Είναι αδιάφορα αν εξαιτίας των θορύβων άλλων παρακείμενων πλοίων, τουρκικών και δικών μας, έχει βάση το ότι δεν μπορεί να πάρει αποτελέσματα για γεωφυσική καταγραφή και σεισμικά. Η παραβίαση του κυριαρχικού δικαιώματος, με βάση το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, έχει συντελεστεί από τη στιγμή που, έστω και προβληματικά, κάνει έρευνα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας για την ύπαρξη ενδείξεων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Σαφέστατα λοιπόν (και επίσημα το λέει η Διακήρυξη στην Κορσική της ομάδας MED7) έχουν παραβιαστεί κυριαρχικά δικαιώματα. Επειδή δε η Navtex για το «Oruc Reis» ανανεώνεται διαρκώς και όλο και βορειότερα προς το Καστελόριζο, καλόν είναι κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντές μας να κόψουν το καλαμπούρι μαζί με κάποιους γεωπολιτικούς αναλυτές με ατάκες του τύπου «και μέχρι τα 6 και μισό χιλιοστό δε συμβαίνει και τίποτα, αφού για την ώρα έχουμε χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων»!!! Αν ποτέ φτάσει το «Oruc Reis» στα 6-6,5 ναυτικά μίλια, μαζί με τα πολεμικά πλοία που το συνοδεύουν, τότε θα κάνει ουσιαστικά αποκλεισμό στο Καστελόριζο, αφού κανείς πρακτικά δε θα μπορεί να πλεύσει στην περιοχή και τότε να βγουν αυτοί οι πολιτικοί, αναλυτές και δημοσιολογούντες, να μας εξηγήσουν αντεστραμμένα το δικό τους επιχείρημα (θα κάνουν τότε πόλεμο και θα προλαβαίνουν ή θα είναι αργά με τετελεσμένα;).
Υπενθυμίζουμε ότι τον Αύγουστο το «Oruc Reis» ήταν στα 110 ν.μ., πλέον κινείται στα 35 ν.μ. νοτίως του νησιωτικού συμπλέγματος. Τι θα γίνει λοιπόν αν η διαρκώς παρατεινόμενη Navtex δεσμεύσει περιοχή μέσα στα 12 ναυτικά μίλια από το σύμπλεγμα στο Καστελόριζο; Αν και σωστά, στείλαμε τον στόλο του Πολεμικού μας Ναυτικού στη θαλάσσια ζώνη στην οποία έχουμε κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά τυπικά δεν έχουμε προβεί σε καθορισμό της και οριοθέτηση με τις γειτονικές χώρες, τότε τι θα κάνουμε σε περίπτωση που είναι στα 9 ναυτικά μίλια από το Καστελόριζο; Δε θα μιλάμε πλέον για χώρο άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως είναι η υφαλοκρηπίδα ή η ΑΟΖ, αλλά για τον σκληρό πυρήνα της ελληνικής κυριαρχίας στην Επικράτειά της.

Διαπραγμάτευση αλά Τούρκα: «Διώξτε πλοία και στρατό από τα νησιά για να συνομιλήσουμε»

Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χάμι Ακσόι, επέκρινε την κοινή δήλωση των ηγετών της Ευρωμεσογειακής Διάσκεψης (MED7).
«Η διατύπωση σε αυτή τη δήλωση, όπως και την προηγούμενη χρονιά, είναι προκατειλημμένη, δε βρίσκεται σε επαφή με την πραγματικότητα και στερείται νομικής βάσης». Αλλά επειδή είναι και «κιμπάρηδες» οι γείτονες, μας υπέδειξε ο κ. Ακσόι τι θα έπρεπε να κάνει η Ελλάδα για να αρχίσει η αποκλιμάκωση και οι συνομιλίες. Να αυτοκαταργηθούμε από κυριαρχία στην επικράτειά μας και κυριαρχικά δικαιώματα, ειδικά στο Ανατολικό Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Πολύ απλά, ο κ. Ακσόι είπε: «Ζητούμε από την Ελλάδα να εγκαταλείψει τους μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς της για το ζήτημα των θαλάσσιων συνόρων, οι οποίοι είναι αντίθετοι με το Διεθνές Δίκαιο… Για να μειώσει τις εντάσεις, η Ελλάδα πρέπει να αποσύρει όλα τα πολεμικά της πλοία γύρω από το πλοίο μας «Oruc Reis», να υποστηρίξει την πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ, να εγκαταλείψει τη στρατιωτικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο Πέλαγος, συμπεριλαμβανομένου του Καστελόριζου, και να τερματίσει την πρόσφατα αυξημένη πίεση στην τουρκική μειονότητα στη δυτική Θράκη».

Από το «όπλο» μας του Διεθνούς Δικαίου στη μυστική διπλωματία

Πότε θα ενημερωθούμε άραγε για το τι συμπεριελάμβανε η έγγραφη συμφωνία της τριμερούς μυστικής συνάντησης του Βερολίνου;
Πάει έγινε… Οι Τούρκοι λέμε δεν το υπέγραψαν, σε αντίθεση με εμάς και τη «μεσολαβήτρια» Γερμανία, άρα δεν είναι πια μυστική διπλωματία, οπότε ας μας πουν, εκτός και αν αυτό που συμφωνήθηκε θα είναι η μόνιμη βάση για κάτι άλλο που ίσως έρθει! Οπότε τότε εξηγείται ότι, ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός το αποκάλυψε, τελικά για το περιεχόμενό του δε λένε κουβέντα. Βέβαια, να μην ξεχνάμε ότι η… μυστική διπλωματία επισήμως καταδικάζεται απ’ όλους, ουδεμία σχέση έχει με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, του Δικαίου της Θάλασσας, τις Διεθνείς Συνθήκες και Συμβάσεις, όλα αυτά που, αν δεν κάνω λάθος, μέχρι πριν λίγο καιρό δηλώναμε σε κάθε τόνο ως χώρα ότι είναι τα απόλυτα «όπλα» μας.
Αυτή η επιστολή-άρθρο σε τρεις μεγάλες εφημερίδες της Ευρώπης του Έλληνα πρωθυπουργού έχει μια αναφορά που ήδη διατρέχει την επικαιρότητα σε «έγγραφη συμφωνία» που επιτεύχθηκε στο Βερολίνο (μεταξύ των διπλωματικών εκπροσώπων, της κ. Σουρανή για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και του κ. Καλίν για τον Ταγίπ Ερντογάν, και του συμβούλου Εξωτερικής Πολιτικής της Άγκελα Μέρκελ, Γιαν Χέκερ), από την οποία αποχώρησε η Τουρκία! Δηλαδή, δεν ήταν απλά μια διερευνητική επαφή για αποκλιμάκωση της έντασης και, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο Έλληνας ΥΠ.ΕΞ. την ίδια ώρα συζητούσε στο Βερολίνο με τους ομολόγους του στην Ε.Ε. την ατζέντα στο ενδεχόμενο να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία, άρα είχε άγνοια και αυτός(;) για το πού είχε φτάσει η μυστική διπλωματία; Τη διενέργεια μυστικών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία επιβεβαίωσε επισήμως ο Έλληνας πρωθυπουργός, προσθέτοντας ότι υπήρξε και έγγραφη συμφωνία.
Αυτά σε άρθρο του, το οποίο δημοσιεύεται ταυτόχρονα στις εφημερίδες «The Times» (Βρετανία), «Frankfurter Allgemeine Zeitung» (Γερμανία) και «Le Monde» (Γαλλία).
«Όταν το Βερολίνο προσφέρθηκε να μεσολαβήσει, καθίσαμε καλόπιστα για να προσπαθήσουμε να βρούμε κοινό έδαφος. Καταφέραμε ακόμη και να καταλήξουμε σε «έγγραφη συμφωνία». Το αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί τελικά η Τουρκία, αποκαλύπτοντας ανεπίσημες, αλλά απόρρητες συζητήσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αφήνοντας εκτεθειμένους στελέχη της Ν.Δ. και δημοσιογράφους, που διαβεβαίωναν ότι δεν έγιναν διαπραγματεύσεις, αλλά διαδικαστική συζήτηση στη συνάντηση του Βερολίνου.
Στην ίδια επιστολή-άρθρο, ο Έλληνας πρωθυπουργός μιλάει για «διαφορές» με την Τουρκία. Ποιες είναι οι διαφορές; Απ’ όσο γνωρίζουμε όλοι εμείς οι Έλληνες πολίτες, μία είναι η διαφορά μας με την Τουρκία: Η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, αν και εσχάτως ακούμε κυβερνητικά στελέχη να την ονομάζουν «οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών», λησμονώντας ότι έτσι βάζουν μέσα και την αιγιαλίτιδα και τη συνορεύουσα ζώνη. Έχει αλλάξει αυτή η πάγια και διαχρονική θέση όλων των κυβερνήσεων;
Ο πρωθυπουργός εμφανίζεται βέβαιος ότι η Ε.Ε. θα αποφασίσει σκληρές – «αποτελεσματικές» τις λέει – κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, αν δεν αλλάξει στάση έναντι της Ελλάδας. Δηλαδή ο άλλος ετοιμάζεται να πλησιάσει στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου με τα 14 νησιά και όχι μόνο στη Μεγίστη (για να μην ξεχνιόμαστε) κι εμείς του μιλάμε για κυρώσεις ή για τη σύνδεση της Τουρκίας με την Ε.Ε.
Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη πιο σοβαρό, που αν δεν είναι λάθος της μετάφρασης αυτής της επιστολής-άρθρου, είναι «αυτογκόλ» για τα συμφέροντα της Ελλάδας, τα εθνικά συμφέροντα δηλαδή, ακόμη και σε όποια μελλοντική διαπραγμάτευση. Καλά, δεν υπήρξε ένας σύμβουλος «άριστος και επιτελικός» του Διεθνούς Δικαίου, ένας διπλωμάτης (εμπειρότατους διαθέτουμε) να υποδείξει στον κ. πρωθυπουργό ότι, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, στην περιοχή αυτή κυριαρχικά δικαιώματα έχει μόνο η Ελλάδα και κανείς άλλος; Τα δικαιώματα αυτά η Ελλάδα τα έχει ipso facto, απλά δεν μπορεί να τα ασκήσει μέχρι να γίνει η οριοθέτηση, η οποία δε γίνεται μόνο και μόνο γιατί η Τουρκία, όχι απλά αρνείται πεισματικά την εφαρμογή των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, αλλά τους διαστρέφει κατά το δοκούν και όπως τη βολεύει, αλά καρτ; Είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός όλες τις προκλήσεις, τις αμφισβητήσεις, τις πειρατικές ενέργειες και τις απειλές πολέμου της Τουρκίας να τις περνάει έτσι απλά και να μιλάει στην επιστολή-άρθρο του για «προσπάθεια εξερεύνησης κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην οποία τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία διεκδικούν δικαιώματα, και η οποία δεν έχει ακόμη οριοθετηθεί»;
Η Τουρκία πάντως, με το ψευδο-μνημόνιο με τον Σαράτζ, που πάντως ήδη παράγει αποτελέσματα -γιατί λέμε ότι το μπλοκάραμε αλλά όχι ότι το ακυρώσαμε- αλλά και με το ψευδοκράτος στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, μας έχει πει πώς, μέχρι πού και τι θεωρεί ήδη «δικό της», με συντεταγμένες παρακαλώ που έχει καταθέσει στον ΟΗΕ! Δε σημειώνει καν στην επιστολή του-άρθρο ο κ. πρωθυπουργός, ενώ απευθύνεται στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ότι η Ελλάδα με βάση το Διεθνές Δίκαιο κινείται με την αρχή της μέσης γραμμής, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα, τηρώντας πιστά το Δίκαιο της Θάλασσας, όχι αυθαίρετα και με τσαμπουκά, όπως η Τουρκία, έχει κυριαρχικά δικαιώματα στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Αν είναι «λάθος» και όχι επί τούτου αναφορά συνειδητή, θα αναμένουμε με ενδιαφέρον την επανόρθωσή του. Διαφορετικά, μήπως κάποιοι θέλουν σιγά-σιγά να ζυμωνόμαστε με εν μέρει αποδοχή του αφηγήματος περί «γαλάζιας πατρίδας»;
Το βέβαιο είναι πως το γραπτό κείμενο συμφωνίας (ή «κατανόησης») υφίσταται, χωρίς να επικυρώθηκε βεβαίως, αφού ο Καλίν, όπως γράφτηκε χωρίς να έχει διαψευστεί ως τώρα, όχι μόνο δεν το υπέγραψε, αλλά φέρεται να το πάρει μαζί του, χωρίς ποτέ να το επιστρέψει για να κάνει τις παρατηρήσεις του ο Ερντογάν! Είναι ένα έγγραφο που είχε δομηθεί εξ ολοκλήρου από τη γερμανική πλευρά και τέθηκε στο τραπέζι της μυστικής συνάντησης του Βερολίνου στις 13 Ιουλίου. Το γραπτό κείμενο όριζε όχι μόνον το πλαίσιο αποκλιμάκωσης της έντασης με εκατέρωθεν υποχωρήσεις, άρα εξομοιώνοντας αυτόν που προκαλεί με αυτόν που υφίσταται παραβιάσεις κυριαρχικών του δικαιωμάτων, αλλά και τον οδικό χάρτη της ελληνοτουρκικής προσέγγισης αμέσως μετά.

Κλειστοί κόλποι, θέσεις βάσης και ευθείες γραμμές βάσης

Έχω υποστηρίξει ότι ιδίως οι πολιτικοί μας καλό είναι, πριν να ομιλούν, στο «πακέτο» των εθνικών θεμάτων και της εξωτερικής μας πολιτικής, να διαβάσουν ξανά κεφαλαιώδη ζητήματα του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, για να αντιληφθούν πρωτίστως ότι ακόμη και τα λεγόμενα τεχνικής υφής ζητήματα, ιδίως στις θαλάσσιες ζώνες, έχουν τελικά κομβική σημασία σε πολιτικό, γεωπολιτικό, διπλωματικό και διεθνές πεδίο κατοχύρωσης και νομικά ακόμη των θέσεων του δικαίου. Εκτός κι αν ανήκουν σε εκείνη την κατηγορία που, ενώ γνωρίζει τη σημασία όρων και εννοιών, σκοπίμως τα αποκρύπτει, ώστε μέσα σε ένα καθεστώς ασάφειας και αοριστολογίας να «βαφτίζει» τη φοβική υποχωρητικότητα και τον κατευνασμό… αποφάσεις λογικής και ρεαλισμού, περίπου περιφανούς κατοχύρωσης των δικαιωμάτων της Ελλάδας, χαρακτηρίζοντας «μαξιμαλιστικές θέσεις» τις θέσεις που στηρίζονται στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, σταθερά «όπλα» στη «φαρέτρα» της ελληνικής διπλωματίας για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και την κυριαρχία μας ενιαία στην ελληνική επικράτεια.
Στη Γαλλία, που τόσο αγαπήσαμε και πάλι ξαφνικά, υπάρχει και η ρήση: «Il n’y a pas plus sourd que celui qui ne veut pas entendre» (Δεν υπάρχει πιο κουφός από εκείνον που δε θέλει να ακούσει).
Ο Ηρακλής Καλογεράκης, αντιναύαρχος ε.α., που είναι από τον Νιπιδιτό του δήμου Μινώα Πεδιάδας, είναι από τα στελέχη του Πολεμικού μας Ναυτικού που το σύμπλεγμα του Καστελόριζου το ξέρει και από πλόες ως κυβερνήτης και ως επιτελικός επιχειρησιακός υπεύθυνος στο παρελθόν. Έχει φτιάξει δεκάδες υπομνήματα με χάρτες και είναι γνώστης λεπτών ζητημάτων. Είναι ταυτόχρονα και ένας από τους ανθρώπους που με παρακίνησε να επιμείνω στο θέμα των θέσεων βάσης, ευθειών γραμμών βάσης, κλείσιμο κόλπων κ.λπ., σημειώνοντας ότι, χωρίς αυτά, αλλάζει το εύρος και των χωρικών υδάτων και των εσωτερικών υδάτων και εντέλει και της υφαλοκρηπίδας, που σημαίνει απώλεια όχι μόνο με τεχνικούς όρους, αλλά και με δικαιοπολιτικούς, τμήματος της επικράτειας.
Ο Ηρακλής Καλογεράκης υπηρέτησε το Πολεμικό Ναυτικό επί 37 χρόνια. Μετεκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ στον Ανθυποβρυχιακό πόλεμο και υπήρξε για τρία χρόνια σύμβουλος Ναυτικών Επιχειρήσεων και υπεύθυνος προγραμματισμού του Κέντρου Υποθαλάσσιων Ερευνών του ΝΑΤΟ (SACLANTCENT), στην Ιταλία. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Aberdeen σε θέματα Διαχείρισης Κρίσεων και Επίλυση Συγκρούσεων. Διετέλεσε κυβερνήτης σε 3 πολεμικά πλοία, στη ναρκοθέτιδα “Αμβρακία”, στο αρματαγωγό “Λέσβος” και στο αντιτορπιλικό “Τομπάζης”. Υπηρέτησε ως τμηματάρχης Επιχειρήσεων του Αρχηγείου Στόλου, τμηματάρχης Ασκήσεων ΝΑΤΟ στο ΓΕΕΘΑ και διευθυντής των Ναυτικών Επιχειρήσεων στο Ανώτατο Στρατηγείο Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE). Επίσης, διετέλεσε διευθυντής της Διεύθυνσης Επιχειρησιακής Υποστήριξης του ΓΕΕΘΑ και ήταν επί 3τία ο εθνικός αντιπρόσωπος της χώρας μας στις επιτροπές Σχεδίασης Ασκήσεων, Θαλάσσιων Μεταφορών και Επιχειρησιακής Υποστήριξης στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. Η βοήθειά του είναι πολύτιμη στη σημερινή παράθεση χαρτών και υπομνημάτων, που αποδεικνύουν πόσο κρίσιμο κομμάτι για την εθνική μας κυριαρχία είναι ένα δήθεν αυστηρά τεχνικό ζήτημα.
Η πρώτη διευκρίνιση, που μας εισαγάγει και στο κυρίως θέμα, είναι πως, για λόγους απλοποίησης των διαδικασιών, η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών προβλέπει πως, αντί της χρήσης της ακτογραμμής που μεταβάλλεται ανάλογα με την παλίρροια (πρέπει να τη χαράξουμε με την κατωτάτη ρηχία) για αφετηρία μετρήσεως της χωρικής θάλασσας, μπορούμε να χαράξουμε ευθείες γραμμές εκεί που η ακτογραμμή έχει πολλές κολπώσεις και οδοντώσεις. Επίσης, υπάρχει πρόβλεψη αν υπάρχουν πολλά νησάκια-βράχοι κοντά στις ακτές να τα ενώσουμε με μια περικλείουσα γραμμή.
Η Τουρκία αρχικά υιοθέτησε ευθείες γραμμές βάσης με τον νόμο υπ’ αριθ. 476 της 15ης Μαΐου 1964, αλλά λόγω της νέας Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (Σύμβαση Montego Bay του 1982), για να προλάβει δικές μας ενέργειες λίγο πριν αυτή υπογραφεί, ανακάλεσε τον νόμο αυτό (!) με την Πράξη υπ’ αριθ. 2674 του Υπουργικού Συμβουλίου στις 20 Μαΐου 1982 και η Τουρκία επέστρεψε στη φυσική ακτογραμμή για τους υπολογισμούς της.
Η Αλβανία έχει καθιερώσει γραμμές βάσεως παρόλο που η ακτογραμμή της δε δικαιολογεί τη χάραξη. Η ακτογραμμή της είναι ομαλή και δεν είναι δαντελωτή, όπως θέλει ο νόμος, ούτε και έχει συστάδες νησιών μπροστά της, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Η Λιβύη και η Αίγυπτος έχουν χαράξει γραμμές βάσεως. Στις γραμμές βάσεως της Αιγύπτου οφείλεται και μια μικρή διαφορά προς όφελος της Αιγύπτου στο πρόσφατο όριο που συμφωνήθηκε με τη χώρα μας, αφού εμείς, δυστυχώς, ξεκινήσαμε (χωρίς να έχουμε μετρήσεις με κλείσιμο κόλπων, θέσεις βάσεων και ευθείες γραμμές τους) τη μέτρησή μας από την ακτογραμμή της Κρήτης, της Καρπάθου και της Ρόδου. Αν δε χαράξουμε εμείς και προχωρήσουμε σε οριοθέτηση με Λιβύη (ποιος ξέρει τι μπορεί να γίνει) θα χάσουμε, όπως και με Αίγυπτο.
Όπως σημειώνει ο αντιναύαρχος ε.α. Ηρακλής Καλογεράκης, «εμείς “αγρόν αγοράζαμε” τόσα χρόνια. Κατά την άποψή μου ήταν το πρώτο πράμα που έπρεπε να κάνουμε. Αφού είναι η αφετηρία μετρήσεως της χωρικής θάλασσας, έπρεπε από εκεί να ξεκινήσουμε. Φανταστείτε τι περιοχή κερδίζουμε αν κλείσουμε τους κόλπους που επιτρέπεται ή αν περικλείσουμε τις συστάδες των νησιών μας. Τα εσωτερικά ύδατα και η χωρική θάλασσα είναι σαν να είναι “έδαφός” μας»!
Μόλις το 2018, όταν παρέδιδε ο Νίκος Κοτζιάς στον τότε πρωθυπουργό το ΥΠ.ΕΞ., ήταν μία από τις σπάνιες φορές που είχαμε αναφορά όχι μόνο στην προβληματική, κατά την άποψή μας, τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα 6 στα 12 ν.μ., αλλά έστω κι έτσι, προφανώς επειδή ήξερε τη σπουδαιότητά του, αναφέρθηκε επίσης στο «κλείσιμο» των κόλπων, τις θέσεις βάσης και στην υιοθέτηση ευθειών γραμμών βάσης: «Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν, παντού, μαζί με τους κόλπους, οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια», δήλωσε, προσθέτοντας πως «[…] το κλείσιμο των κόλπων και οι γραμμές βάσης πρέπει να πάνε στον ΟΗΕ και να κατατεθούν […]».
Αντιλαμβάνεστε τι θα σήμαινε αν είχαμε ήδη την πρόνοια να περικλείαμε το σύμπλεγμα Καστελόριζου, τις Βόρειες Σποράδες, τις Κυκλάδες, την Κρήτη κ.λπ. Η κίνηση αυτή και μόνο θα μας έβαζε να δημιουργούμε εμείς εξελίξεις και μάλιστα όχι αυθαίρετες, αλλά με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, αντί να τρέχουμε πίσω από τις «πειρατικές ενέργειες» της Τουρκίας για να τις αποκρούσουμε.
Ο Ηρακλής Καλογεράκης επισημαίνει: «Πριν γίνει η όποια μελλοντική οριοθέτηση με τη Λιβύη, θα πρέπει να κλείσουμε με γραμμές βάσεως και να μη συνεχίσουμε από εκεί που είχαμε μείνει στις συνομιλίες του παρελθόντος:
1) α. τον κόλπο της Μεσαράς με νησί Παξιμάδια,
β. Γαύδος- Γαυδοπούλα- Παλαιόχωρα- Μεσαρά,
γ. Άρβη- Χρυσή- Κουφονήσια,
δ. Ακρωτήριο Κάβο Σίδερο- Κάσος- Κάρπαθος- Ρόδος.
2) Επίσης πάνω από τη Λήμνο είναι ο φάρος Ζουράφα πάνω σε ένα μεγάλο σκόπελο (ή Λαδοξέρα). Οπωσδήποτε θα πρέπει να κλείσει. Οι κανόνες λένε με σαφήνεια στην παράγραφο 4 του άρθρου 7 πως «ευθείες γραμμές βάσεως δεν πρέπει να χαράσσονται προς ή από σκοπέλους, εκτός εάν φάροι ή παρόμοιες εγκαταστάσεις που βρίσκονται μόνιμα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας έχουν κτισθεί επ’ αυτών ή πλην των περιπτώσεων όπου η χάραξη των ευθειών γραμμών βάσεως προς και από αυτούς τους σκοπέλους έχει αναγνωρισθεί διεθνώς».
Στη Ζουράφα υπάρχει εγκατεστημένος αυτόματος φάρος επί της νησίδας, μιας και η ίδια έχει χαμηλό υψόμετρο και αποτελεί κίνδυνο προς τη ναυσιπλοΐα ανατολικά της Σαμοθράκης, σε περιπτώσεις κακοκαιρίας ή συνθηκών χαμηλής ορατότητας, καθώς και έχει περιοχές με ρηχό βάθος (περίπου 10 μέτρα) σε μια περίμετρο 100 μέτρων γύρω της. Ο φάρος είχε καταστραφεί το 2012 λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών και χτίστηκε ξανά μερικούς μήνες αργότερα, και στην τσιμεντένια βάση του ενσωματώθηκε μια εικόνα του Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών.
3)Στην Κέρκυρα, από το ακρωτήρι Άγ. Στέφανος να ξεκινήσει γραμμή που θα περικλείσει όλα τα νησάκια (Μαθράκι, Οθωνοί, Ερεικούσα κ.λπ.) και θα καταλήγει στην Άκρα Αγ. Σπυρίδωνος.

Η σημασία της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας

Οι προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου, που αποτελούν κομβικό σημείο για την πρόσφατη ελληνοτουρκική κρίση
Μία γρήγορη ματιά σε μερικά σημεία άρθρων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας δείχνει πόσο καθοριστικής σημασίας είναι αυτά τα ζητήματα:
Άρθρο 7 «Ευθείες γραμμές βάσεως»

1. Σε περιοχές όπου η ακτογραμμή παρουσιάζει βαθιές κολπώσεις και οδοντώσεις, ή υπάρχει κατά μήκος της και σε άμεση γειτνίαση με αυτή συστάδα νησιών, η μέθοδος των ευθειών γραμμών που συνδέουν κατάλληλα σημεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χάραξη της γραμμής βάσεως από την οποία μετριέται το εύρος της χωρικής θάλασσας.
2. Εκεί όπου, εξαιτίας της παρουσίας ενός δέλτα και άλλων φυσικών συνθηκών, η ακτογραμμή παρουσιάζεται άκρως ασταθής, τα κατάλληλα σημεία μπορούν να επιλεγούν κατά μήκος της απώτατης προς τα ανοικτά της θάλασσας γραμμής κατωτάτης ρηχίας και, παρά την περίπτωση μεταγενέστερης αναστροφής της γραμμής αυτής, οι ευθείες γραμμές βάσεως παραμένουν σε ισχύ μέχρι την τροποποίησή τους από το παράκτιο κράτος, σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.
3. Η χάραξη ευθειών γραμμών βάσεως δε θα πρέπει να αφίσταται κατά τρόπο σημαντικό από τη γενική κατεύθυνση της ακτής, και οι θαλάσσιες περιοχές που κείνται εντός των γραμμών θα πρέπει, για να υπαχθούν στο καθεστώς των εσωτερικών υδάτων, να είναι επαρκώς συνδεδεμένες με τη χερσαία περιοχή.
4. Ευθείες γραμμές βάσεως δεν πρέπει να χαράσσονται προς ή από σκοπέλους, εκτός εάν φάροι ή παρόμοιες εγκαταστάσεις που βρίσκονται μόνιμα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας έχουν κτισθεί επ’ αυτών ή πλην των περιπτώσεων όπου η χάραξη των ευθειών γραμμών βάσεως προς και από αυτούς τους σκοπέλους έχει αναγνωρισθεί διεθνώς.
5. Όπου μπορεί να εφαρμοσθεί η μέθοδος των ευθειών γραμμών βάσεως, σύμφωνα με την παράγραφο 1, δύνανται, για τον καθορισμό ορισμένων γραμμών βάσεως, να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα οικονομικά συμφέροντα της περιοχής, των οποίων η ύπαρξη και η σημασία καταδεικνύονται σαφώς από μακροχρόνια χρήση.
6. Το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσεως δε δύναται να εφαρμόζεται από ένα κράτος κατά τρόπο ώστε να αποκόπτει τη χωρική θάλασσα άλλου κράτους από την ανοικτή θάλασσα ή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.

Άρθρο 8 «Εσωτερικά ύδατα»

1. Εκτός αν άλλως ορίζεται στο μέρος IV, τα ύδατα που βρίσκονται προς το εσωτερικό των ευθειών γραμμών βάσεως της χωρικής θάλασσας αποτελούν μέρος των εσωτερικών υδάτων του κράτους.
2. Όπου η καθιέρωση των ευθειών γραμμών βάσεως, σύμφωνα με τη μέθοδο που διαλαμβάνεται στο άρθρο 7, έχει ως αποτέλεσμα να περικλείσει ως εσωτερικά ύδατα περιοχές οι οποίες πριν δε θεωρούνταν ως τέτοιες, το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση θα αναγνωρίζεται εντός των υδάτων αυτών.

Άρθρο 9 «Στόμια ποταμών»
Εάν ποταμός εκβάλλει κατευθείαν στη θάλασσα, γραμμή βάσεως θα είναι μία ευθεία γραμμή κατά πλάτος του στομίου του ποταμού που θα ενώνει τα επί των οχθών αυτού σημεία της γραμμής κατωτάτης ρηχίας.
Άρθρο 10 «Κόλποι»

1. Το παρόν άρθρο αναφέρεται μόνο σε κόλπους οι ακτές των οποίων ανήκουν σ’ ένα κράτος.
2. Για τους σκοπούς της παρούσας σύμβασης, κόλπος είναι ευδιάκριτη εσοχή ακτής της οποίας η διείσδυση στην ξηρά σε σχέση με το πλάτος του στομίου της είναι τέτοια, ώστε τα ύδατα που περικλείει να περικυκλώνονται από την ακτή, αποτελώντας κάτι περισσότερο από μία απλή καμπυλότητα της ακτής. Εντούτοις, μία τέτοια εσοχή της ακτής δε θεωρείται κόλπος, εκτός αν η επιφάνειά της είναι ίση ή μεγαλύτερη από εκείνη ενός ημικυκλίου που έχει για διάμετρο την ευθεία τη φερόμενη κατά πλάτος του στομίου της εσοχής.
3. Για τους σκοπούς μέτρησης, ως επιφάνεια θεωρείται αυτή που βρίσκεται μεταξύ της γραμμής της κατωτάτης ρηχίας γύρω από την ακτή της εσοχής και της γραμμής που συνδέει τα σημεία της κατωτάτης ρηχίας της φυσικής της εισόδου. Εάν, λόγω της υπάρξεως νήσων, μία εσοχή έχει περισσότερα του ενός στόμια, το ημικύκλιο χαράσσεται επί γραμμής μήκους όσο το συνολικό άθροισμα του μήκους των γραμμών κατά πλάτος των διαφόρων στομίων. Νήσοι εντός εσοχής θεωρείται ότι αποτελούν μέρος της υδάτινης έκτασης της εσοχής.
4. Εάν η απόσταση μεταξύ των σημείων της κατώτατης ρηχίας των άκρων της φυσικής εισόδου ενός κόλπου δεν υπερβαίνει τα 24 ναυτικά μίλια μπορεί να χαραχθεί κλείουσα γραμμή μεταξύ των δύο σημείων κατώτατης ρηχίας, τα δε ύδατα στο εσωτερικό της γραμμής αυτής θεωρούνται εσωτερικά ύδατα.
5. Στις περιπτώσεις που η απόσταση μεταξύ των σημείων κατώτατης ρηχίας των άκρων της φυσικής εισόδου ενός κόλπου υπερβαίνει τα 24 ναυτικά μίλια, ευθεία γραμμή βάσεως εικοσιτεσσάρων μιλίων χαράσσεται στο εσωτερικό του κόλπου κατά τρόπο ώστε να περικλείει τη μέγιστη υδάτινη έκταση, η οποία είναι δυνατόν να περικλείεται από γραμμή τέτοιου μήκους.
6. Οι παραπάνω διατάξεις δεν εφαρμόζονται στους λεγόμενους «ιστορικούς» κόλπους, ή στις περιπτώσεις που εφαρμόζεται το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσεως, όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 της συμβάσεως.

Άρθρο 11 «Λιμένες»
Προς τον σκοπό της οριοθετήσεως της χωρικής θάλασσας, τα εξωτερικά μόνιμα λιμενικά έργα που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος λιμενικού συγκροτήματος, θεωρούνται μέρος της ακτής. Οι εγκαταστάσεις στ’ ανοικτά των ακτών και τα τεχνητά νησιά δε θεωρούνται μόνιμα λιμενικά έργα.
Άρθρο 12 «Αγκυροβόλια»
Τα αγκυροβόλια που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη φόρτωση, την εκφόρτωση και την αγκυροβολία των πλοίων, και τα οποία κατά τα άλλα βρίσκονται ολικά ή μερικά έξω από το εξωτερικό όριο της χωρικής θάλασσας, θεωρούνται ότι βρίσκονται μέσα από αυτό το όριο.
Άρθρο 13 «Σκόπελοι»

1. Σκόπελοι είναι μία φυσικά σχηματισμένη έκταση ξηράς που περιβρέχεται από θάλασσα, η οποία κατά την άμπωτη βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ καλύπτεται κατά την πλημμυρίδα. Στις περιπτώσεις που ο “σκόπελος” βρίσκεται ολικά ή μερικά σε απόσταση που δεν υπερβαίνει το εύρος της χωρικής θάλασσας από του ηπειρωτικού ή νησιωτικού εδάφους, η γραμμή κατώτατης ρηχίας του σκοπέλου αυτού μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως γραμμή βάσεως για τη μέτρηση του εύρους της χωρικής θάλασσας.
2. Όταν ο «σκόπελος» βρίσκεται καθ’ ολοκληρία σε απόσταση που υπερβαίνει το εύρος της χωρικής θάλασσας, από το ηπειρωτικό ή νησιωτικό έδαφος, τότε δεν έχει δική του χωρική θάλασσα.

Άρθρο 14 «Συνδυασμός μεθόδων για τον καθορισμό γραμμών βάσεων»
Το παράκτιο κράτος δύναται να καθορίσει γραμμές βάσεως χρησιμοποιώντας εναλλακτικά οποιαδήποτε από τις μεθόδους που προβλέπονται στα παραπάνω άρθρα, προκειμένου να εξυπηρετήσει διαφορετικές συνθήκες.
Άρθρο 15 «Οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας μεταξύ κρατών με έναντι κείμενες ή προσκείμενες ακτές»
Στην περίπτωση που οι ακτές δύο κρατών κείνται έναντι αλλήλων ή συνορεύουν, κανένα από τα δύο κράτη δε δικαιούται, ελλείψει αντιθέτου συμφωνίας μεταξύ τους, να εκτείνει τη χωρική του θάλασσα πέραν της μέσης γραμμής της οποίας όλα τα σημεία βρίσκονται σε ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσεως από τις οποίες μετράται το εύρος της χωρικής θάλασσας καθενός από τα δύο κράτη. Η παραπάνω διάταξη δεν εφαρμόζεται όμως όπου λόγω ιστορικού τίτλου ή άλλων ειδικών περιστάσεων παρίσταται ανάγκη να οριοθετηθούν οι χωρικές θάλασσες των δύο κρατών κατά διαφορετικό τρόπο.
Άρθρο 16 «Ναυτικοί χάρτες και πίνακες γεωγραφικών συντεταγμένων»

1. Οι γραμμές βάσεως για τη μέτρηση του εύρους της χωρικής θάλασσας που καθορίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 7, 9 και 10 ή τα όρια που προκύπτουν απ’ αυτές, καθώς και οι γραμμές οριοθέτησης που χαράσσονται σύμφωνα με τα άρθρα 12 και 15, εμφαίνονται σε ναυτικούς χάρτες υπό κλίμακα ή κλίμακες επαρκείς για τη διακρίβωση της θέσης τους. Εναλλακτικά, μπορεί να υποκατασταθούν από πίνακα γεωγραφικών συντεταγμένων των σημείων αυτών, με συγκεκριμένο προσδιορισμό του γεωδαιτικού συστήματος.
2. Το παράκτιο κράτος προσδίδει τη δέουσα δημοσιότητα σ’ αυτούς τους ναυτικούς χάρτες ή πίνακες γεωγραφικών συντεταγμένων και καταθέτει αντίγραφο κάθε τέτοιου ναυτικού χάρτη ή πίνακα στον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.

Θέσεις βάσης-ευθείες γραμμές του και σύμπλεγμα Καστελόριζου

Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, το Καστελόριζο δεν είναι ένα νησί αλλά σύμπλεγμα 14 στον αριθμό, με το ένα εξ αυτών να έχει γίνει από βράχος ύφαλος. Αυτό που έχουν στο νου τους οι περισσότεροι ως νησί είναι το μεγαλύτερο σε πληθυσμό, η Μεγίστη! Άρα, το αφήγημα περί ενός νησιού 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που “μπλοκάρει” παράδοξα – όπως λέει η Τουρκία, αλλά δυστυχώς και στο εσωτερικό ακροατήριο πολλοί – την τεράστια ακτογραμμή της Τουρκίας απέναντί του, ξεκινάει από λάθος συλλογισμό. Μιλάμε δηλαδή για ένα σύμπλεγμα 44,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου, αν εφαρμοστούν οι ευθείες γραμμές βάσης, με τη χρήση και του Κτηματολογίου, αποδεικνύεται γιατί είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στο Ανατολικό Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο για την Ελλάδα.

Χρήσιμες διευκρινίσεις

Επειδή πολλοί, ακούσια ή εκούσια, παρερμηνεύουν ορολογίες και βασικούς κανόνες, ο καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, Άγγελος Συρίγος, πριν εκλεγεί βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, είχε σε περίληψη αποθησαυρίσει ένα άκρως κατανοητό σύντομο σημείωμα επ’ αυτών:
Α) Τα 12 μίλια χωρικών υδάτων είναι εθιμικός κανόνας: Στο άρθρο 3 της Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΣΔΘ) ορίζεται το εύρος των χωρικών υδάτων έως 12 ν.μ. από τις ακτές. Από το 2009 τα 149 από τα 152 παράκτια κράτη του κόσμου έχουν θεσπίσει αυτό το όριο. Εξαιρούνται Ιορδανία και Βοσνία, που εμποδίζονται για γεωγραφικούς λόγους, και η Ελλάδα. Επομένως τα 12 ν.μ. είναι εθιμικός κανόνας με υποχρεωτική εφαρμογή εφ’ όλων των κρατών, ασχέτως εάν δέχονται τη ΣΔΘ.
Β) Το καθεστώς κλειστών ή ημίκλειστων θαλασσών: Το Αιγαίο αποτελεί κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα, όπως περιγράφεται στο άρθρο 122 της ΣΔΘ. Στο άρθρο 123 προβλέπεται ότι τα παράκτια κράτη στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες θα έπρεπε (should) να συνεργάζονται μεταξύ τους. Η συνεργασία περιορίζεται αποκλειστικώς σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, αλιείας και επιστημονικής έρευνας. Δεν εκτείνεται γενικώς στην άσκηση άλλων δικαιωμάτων, όπως η αύξηση των χωρικών υδάτων (σ.σ.: Οπότε ας σταματήσουν ορισμένοι να αναμασούν, ακόμη και χθες, ότι για την αύξηση στα χωρικά μας ύδατα θα πρέπει να συνεννοηθούμε με την Τουρκία).
Γ) Κατά τη διάρκεια των εργασιών της τρίτης Συνδιασκέψεως για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982), η Τουρκία προσπάθησε να εισαγάγει στο άρθρο 15, που αφορά στην οριοθέτηση των χωρικών υδάτων μεταξύ κρατών, εξαιρέσεις συνδεόμενες με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. Απέτυχε.
Δ) Εκτός από το Αιγαίο, υπάρχουν πολλές περιοχές του πλανήτη που αποτελούν κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες (π.χ. Βαλτική, Ερυθρά Θάλασσα, Περσικός Κόλπος). Ουδείς διανοήθηκε να ισχυριστεί ότι το Ιράν ή το Ομάν (τα δύο παράκτια κράτη στα στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο) δεν μπορούσαν να αυξήσουν τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ.
Ε) Η ελληνική λίμνη και ο διάπλους τουρκικών πλοίων: Η Τουρκία διατείνεται ότι, σε περίπτωση αυξήσεως των χωρικών υδάτων σε 12 ν.μ., τα πλοία και τα αεροσκάφη της θα πρέπει να λαμβάνουν άδεια για να διαπλεύσουν ελληνικά χωρικά ύδατα. Η απάντηση είναι ότι εντός των χωρικών υδάτων υπάρχει παραδοσιακά το δικαίωμα αβλαβούς διελεύσεως. Τα διαπλέοντα πλοία, περιλαμβανομένων και των πολεμικών, δεν είναι υποχρεωμένα να ζητούν άδεια ή να ειδοποιούν το παράκτιο κράτος. Υπόκεινται όμως σε ορισμένους περιορισμούς, με βασικότερο το δικαίωμα του παράκτιου κράτους να αναστέλλει προσωρινά εντός καθορισμένων περιοχών της χωρικής θάλασσας τη διέλευση ξένων πλοίων.
Ζ) Η ΣΔΘ, παράλληλα με τον κανόνα των χωρικών υδάτων 12 ν.μ., δημιούργησε το νέο καθεστώς των «στενών διεθνούς ναυσιπλοΐας», στα οποία ασκείται ο λεγόμενος «πλους διελεύσεως» ή «διέλευση τράνζιτ» (transit passage). Τα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας ανήκουν στην αιγιαλίτιδα ζώνη ενός κράτους και συνδέουν περιοχές της ανοιχτής θάλασσας ή ΑΟΖ. Σε αυτά τα στενά η «διέλευση τράνζιτ» ασκείται χωρίς κανένα κώλυμα εκ μέρους του παράκτιου κράτους. Ακόμη και τα υποβρύχια μπορούν να διαπλέουν τα διεθνή στενά βυθισμένα. Αυτονόητο ότι δεν απαιτείται η παροχή προηγούμενης άδειας από το παράκτιο κράτος ή έστω ειδοποίηση. Επομένως, όταν αυξηθούν τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο, οι Τούρκοι θα χρησιμοποιούν τον νέο θεσμό της «διελεύσεως τράνζιτ».

Αντί επιλόγου

Βιώσιμο, όπως συχνά υποχρεωτικά υπογραμμίζουμε με τη βοήθεια ενός κορυφαίου Έλληνα πανεπιστημιακού σε θέματα στρατηγικής, του Παναγιώτη Ήφαιστου, παραπέμποντας τον Hans Morgenthau, «βιώσιμο είναι εκείνο το κράτος που διαθέτει επαρκή ισχύ (και εθνική στρατηγική) εκπλήρωσης των προνοιών του διεθνούς δικαίου που αφορούν την κυριαρχία της επικράτειάς του». Σε μη βιώσιμα κράτη επιστρατεύονται κάθε είδους επικοινωνιακά τεχνάσματα ακόμη και… γκάλοπ για να εξωθήσουν το κράτος και την κοινωνία του στην παραχώρηση κρατικής κυριαρχίας που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο. Και αρχίζει ένας χείμαρρος εκλογικεύσεων, αλματωδών σκέψεων προνοιών άγνοιας ή «τηλεκατευθυνόμενων», φτηνής προπαγάνδας, εκφοβισμών και λανθασμένων παραστάσεων της πραγματικότητας… Αλλά υπάρχει η Ύβρις, υπάρχει και η Νέμεσις.

από το www.neakriti.gr