Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Σε πόσους βαθμούς καίγονται τα βιβλία;

Έμυ Ντούρου

Στις 5 Ιουνίου 2012, έφυγε από τη ζωή στα 91 του ο Ρέι Μπράντμπερι, ο συγγραφέας που έγινε γνωστός από βιβλία-σταθμούς στο σύμπαν της επιστημονικής φαντασίας, όπως τα Φαρενάιτ 451, Τα χρονικά του Άρη, Τα χρυσά μήλα του ήλιου, Εικονογραφημένος άνθρωπος και Κάτι κολασμένο έρχεται προς τα δω. Για την επίδρασή του στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας του 20ού αιώνα, αποκαλείται «πατέρας» της επιστημονικής φαντασίας, ενώ το όνομά του κρατά ισάξια θέση δίπλα στους Ισαάκ Ασίμοφ, Άρθουρ Κλαρκ, Ρόμπερτ Άνσον Χάινλαϊν και Στάνισλαβ Λεμ.
Ο Μπράντμπερι γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1920, στο Βόνεγκαν του Ιλινόις από μια τυπική μεσοαστική οικογένεια. Χάρη στον Έντγκαρ Άλαν Πόε ανακάλυψε τη λογοτεχνία μόλις στα επτά του χρόνια, ενώ στα δεκαοχτώ του άρχισε να...

δημοσιεύσει διηγήματα επιστημονικής φαντασίας σε περιοδικά. Αποφοίτησε από το Λύκειο του Λος Άντζελες το 1938, αλλά δεν συνέχισε στο κολέγιο λόγω έλλειψης χρημάτων. Η Μεγάλη Ύφεση είχε επηρεάσει πολύ το οικογενειακό εισόδημα και για να τα βγάλει πέρα εργαζόταν ως εφημεριδοπώλης. Ως συγγραφέας υπήρξε αυτοδίδακτος. Θεωρούσε ότι η επιτυχία του οφειλόταν στο γεγονός ότι απείχε από κάθε είδους ανώτερη εκπαίδευση. Πίστευε πολύ στην καλλιέργεια που μπορεί να αποκτήσει κάποιος μέσα στις βιβλιοθήκες. Ο ίδιος χανόταν στις βιβλιοθήκες τρεις φορές την εβδομάδα για δέκα χρόνια.
Η καθημερινότητα στα βιβλία του Μπράντμπερι καταλήγει αρκετά συχνά σε επικίνδυνη δυστοπία. Το Φαρενάιτ 451 ακόμα και σήμερα είναι τροφή για σκέψη σχετικά με τον αυταρχισμό και τα όρια της εξουσίας που ασκεί στο άτομο η κοινωνία. Το έργο πάνω στο οποίο βασίστηκε κι η ομώνυμη ταινία του Φρανσουά Τριφό, εκτυλίσσεται σ' ένα κοντινό μέλλον, σε μια κοινωνία μεταλλαγμένη από την έλλειψη καλλιέργειας, την υπερκατανάλωση, τον ατομικισμό. Στη νουβέλα που εκδόθηκε το 1953, τα βιβλία είναι απαγορευμένα. Ομάδες πυροδοτών μπαίνουν σε σπίτια όπου υπάρχουν βιβλιοθήκες, ύστερα από καταγγελίες γειτόνων, και τα καίνε, ώστε να καταστρέψουν το ανατρεπτικό τους περιεχόμενο. Με αυτό τον τρόπο καταπολεμούν την αμφισβήτηση και τον προβληματισμό που συνεπάγεται η ανάγνωσή τους. Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται στην θερμοκρασία (της κλίμακας Φαρενάιτ) ανάφλεξης του χαρτιού.
Η κοινωνία στο Φαρενάιτ 451 θυμίζει πολύ τη ναζιστική Γερμανία, αλλά και άλλες περιπτώσεις, συγκαλυμμένου ή μη, ολοκληρωτισμού. Μαζί με το 1984 του Όργουελ και το Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο του Χάξλεϊ, το βιβλίο του Μπράντμπερι αποτελεί μία άτυπη τριλογία, πάνω στον ολοκληρωτισμό και την κατασταλτική πολιτική στο όνομα της κοινής ευημερίας. Ο συγγραφέας και ο εκδότης Ίαν Μπαλαντάιν, ήθελαν αρχικά να δημοσιεύσουν περικοπές του βιβλίου σε περιοδικά, για να το προβάλλουν. Μόνο που κανένας εκδότης περιοδικού δεν δεχόταν: στην Αμερική του μακαρθισμού τέτοιου είδους βιβλία μπορούσαν να χαρακτηριστούν επιλήψιμα. Στο Σικάγο όμως ένας νέος εκδότης, ο Χιου Χέφνερ, ετοιμαζόταν να βγάλει ένα καινούργιο περιοδικό, το Playboy. Δίνοντάς τους 450 δολάρια, δημοσίευσε αποσπάσματα του βιβλίου στα πρώτα τεύχη.
Στο σύνολο της καριέρας του, που κράτησε 70 χρόνια, ο Μπράντμπερι εξέδωσε 27 μυθιστορήματα και δημοσίευσε πάνω από 600 διηγήματα, ενώ μεταφράστηκε σε τουλάχιστον 36 γλώσσες. Τα βιβλία του μέχρι σήμερα έχουν πουλήσει πάνω από οκτώ εκατομμύρια αντίτυπα. Είχε λάβει πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών των ΗΠΑ που του απένειμε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους το 2004, και το μετάλλιο της Orde des Arts et des Lettres (τάξης Γραμμάτων και Τεχνών -Commandeur) της Γαλλίας, ενώ έχει θεσπιστεί βραβείο για συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας που φέρει το ονοματεπώνυμό του. Στο Hollywood Walk of Fame υπάρχει αστέρι με το όνομά του, ενώ ένας αστεροειδής που ανακαλύφθηκε το 1992 έλαβε προς τιμήν του το όνομα «9766 Bradbury».
Πολλά από τα έργα του έχουν διασκευαστεί για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η δεύτερη κινηματογραφική μεταφορά του Φαρενάιτ 451, έπειτα από εκείνη του Τριφό, από το αμερικανικό δίκτυο HBO. Ο Μπράντμπερι έγραψε επίσης θεατρικά έργα, δοκίμια για την τέχνη και τον πολιτισμό και ποίηση, ενώ ήταν υπεύθυνος για το σενάριο του Μόμπι Ντικ στην κινηματογραφική μεταφορά του από τον Τζον Χιούστον το 1956.
Το έργο του Μπράντμπερι παραμένει επίκαιρο, ίσως περισσότερο από ποτέ, σε μια εποχή που όλο και πιο πολύ θυμίζει πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό που τόσα χρόνια προσπαθούσαμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου