«Η γη της επαγγελίας», η πολύ σπουδαία ταινία του Αντρέι Βάιντα
παίχτηκε στον κινηματογράφο «Ζέφυρος». Την ξαναείδα ύστερα από σχεδόν 35
χρόνια. Μου φάνηκε συγκλονιστικά επίκαιρη.
Θέμα της η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Πολωνία. Τόπος το Λοτζ. Η έδρα της πολωνικής βιομηχανίας. Ανερμάτιστοι καπιταλιστές, εξαθλιωμένοι αγρότες που έρχονται να βρουν δουλειά. Το έργο δεν κοιτάζει παρά υπαινικτικά και σπάνια τους εργάτες. Διεισδύει στο σκέψη και τη συμπεριφορά των καπιταλιστών. Όταν ο ιμάντας κομματιάζει τον εργάτη, ο αστός κοιτάζει το ματωμένο ύφασμα και ψιθυρίζει: πόσα μέτρα ύφασμα χαμένο!
Οι εργάτες κοιτάνε αμίλητοι, θλιμμένοι αλλά ανήμποροί. Η όποια εξέγερσή τους ..
είναι η σιωπή.
Γιατί είναι επίκαιρη η ταινία, αφού τόσα έχουν αλλάξει από το σκληρό 19ο αιώνα; Γιατί η ίδια σκληρότητα, η ίδια απανθρωπιά, η ίδια αντίληψη για τη δικαιοσύνη: νόμος είναι το δίκιο του αφεντικού, επιστρέφει με τρομακτική κυνικότητα στον πλανήτη, για να σαρώσει δικαιώματα και εκατομμύρια ζωές. Με μια εργατική τάξη χωρίς δικαιώματα και χωρίς συνείδηση.
Τι σημασία έχει που τραυματίζονται, εμείς τους δίνουμε και τρώνε, δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα άλλο, λέει ο αστός, κάπως σαν την ανάλογη έκφραση του Κοντομηνά στους υπαλλήλους του. Οι μηχανές αντικαθιστούν χέρια. Εργάτες απολύονται και χάνονται, είναι αυτονόητο.
Εργοστάσια καίγονται για να πάρουν την ασφάλεια οι βιομήχανοι ή για εκδίκηση, εταιρείες χρεοκοπούν, τοκογλύφοι εκμεταλλεύονται τους πάντες, ένα μωσαϊκό του απάνθρωπου αστικού κόσμου και του αδυσώπητου ανταγωνισμού του.
Ο Βάιντα μας δείχνει με εξαιρετικό τρόπο τα πρόσωπα. Ασύδοτα, ασυγκράτητα, υστερικά ή νηφάλια, προσηλωμένα σε ένα μόνο στόχο, το κέρδος. Η τέχνη, ο έρωτας, οι άνθρωποι είναι πλαίσια, η ουσία είναι το κέρδος. Όποιος δεν συνεχίζει να κερδίζει χάνεται. Όποιος δεν σπαταλά σε άχρηστα πράγματα δεν είναι άξιος. Όποιος έχει συναισθήματα είναι αποδιοπομπαίος. Είναι αντικειμενικό αυτό. Δεν είναι θέμα καλών ή κακών χαρακτήρων. Σταδιακά συνειδητοποιούμε πως αυτές δεν είναι εικόνες του παρελθόντος. Είναι υπαινιγμοί του παρόντος και προφητείες του μέλλοντος. Κι έτσι το έργο βαδίζει προς το τέλος.
Ώσπου, ένα πλάνο στο δρόμο μας δείχνει τους εργάτες να απεργούν. Οι συγκεντρωμένοι αστοί αποφασίζουν να αντιδράσουν βίαια. Πυροβολήστε, διατάζουν.
Εκείνη τη στιγμή ακούμε ένα τζάμι να σπάει. Ζουμ της κάμερας. Μια πέτρα στροβιλίζεται.
Η πέτρα έσπασε το τζάμι …Αμετάκλητα!
http://prin.gr/?p=10959
Θέμα της η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Πολωνία. Τόπος το Λοτζ. Η έδρα της πολωνικής βιομηχανίας. Ανερμάτιστοι καπιταλιστές, εξαθλιωμένοι αγρότες που έρχονται να βρουν δουλειά. Το έργο δεν κοιτάζει παρά υπαινικτικά και σπάνια τους εργάτες. Διεισδύει στο σκέψη και τη συμπεριφορά των καπιταλιστών. Όταν ο ιμάντας κομματιάζει τον εργάτη, ο αστός κοιτάζει το ματωμένο ύφασμα και ψιθυρίζει: πόσα μέτρα ύφασμα χαμένο!
Οι εργάτες κοιτάνε αμίλητοι, θλιμμένοι αλλά ανήμποροί. Η όποια εξέγερσή τους ..
είναι η σιωπή.
Γιατί είναι επίκαιρη η ταινία, αφού τόσα έχουν αλλάξει από το σκληρό 19ο αιώνα; Γιατί η ίδια σκληρότητα, η ίδια απανθρωπιά, η ίδια αντίληψη για τη δικαιοσύνη: νόμος είναι το δίκιο του αφεντικού, επιστρέφει με τρομακτική κυνικότητα στον πλανήτη, για να σαρώσει δικαιώματα και εκατομμύρια ζωές. Με μια εργατική τάξη χωρίς δικαιώματα και χωρίς συνείδηση.
Τι σημασία έχει που τραυματίζονται, εμείς τους δίνουμε και τρώνε, δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα άλλο, λέει ο αστός, κάπως σαν την ανάλογη έκφραση του Κοντομηνά στους υπαλλήλους του. Οι μηχανές αντικαθιστούν χέρια. Εργάτες απολύονται και χάνονται, είναι αυτονόητο.
Εργοστάσια καίγονται για να πάρουν την ασφάλεια οι βιομήχανοι ή για εκδίκηση, εταιρείες χρεοκοπούν, τοκογλύφοι εκμεταλλεύονται τους πάντες, ένα μωσαϊκό του απάνθρωπου αστικού κόσμου και του αδυσώπητου ανταγωνισμού του.
Ο Βάιντα μας δείχνει με εξαιρετικό τρόπο τα πρόσωπα. Ασύδοτα, ασυγκράτητα, υστερικά ή νηφάλια, προσηλωμένα σε ένα μόνο στόχο, το κέρδος. Η τέχνη, ο έρωτας, οι άνθρωποι είναι πλαίσια, η ουσία είναι το κέρδος. Όποιος δεν συνεχίζει να κερδίζει χάνεται. Όποιος δεν σπαταλά σε άχρηστα πράγματα δεν είναι άξιος. Όποιος έχει συναισθήματα είναι αποδιοπομπαίος. Είναι αντικειμενικό αυτό. Δεν είναι θέμα καλών ή κακών χαρακτήρων. Σταδιακά συνειδητοποιούμε πως αυτές δεν είναι εικόνες του παρελθόντος. Είναι υπαινιγμοί του παρόντος και προφητείες του μέλλοντος. Κι έτσι το έργο βαδίζει προς το τέλος.
Ώσπου, ένα πλάνο στο δρόμο μας δείχνει τους εργάτες να απεργούν. Οι συγκεντρωμένοι αστοί αποφασίζουν να αντιδράσουν βίαια. Πυροβολήστε, διατάζουν.
Εκείνη τη στιγμή ακούμε ένα τζάμι να σπάει. Ζουμ της κάμερας. Μια πέτρα στροβιλίζεται.
Η πέτρα έσπασε το τζάμι …Αμετάκλητα!
http://prin.gr/?p=10959
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου