Ἕνα ἀπειλητικὸ μέλλον

Σαράντος Καργάκος
Εντoς των προσεχων μηνων –ἄνευ παρεμβολῆς ἀπροόπτων

καταστάσεων– ὁλοκληρώνεται ἡ πεντάτομη ἱστορία μου τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ἕνα ἔργο ζωῆς κατὰ κυριολεξία, ἀφοῦ τὴ φρίκη τῆς μεγάλης αὐτῆς αἱματοχυσίας τὴ βίωσα μὲ τρόπο ὀδυνηρὸ στὴν εἰσαγωγὴ τῆς ζωῆς μου. Πολὺ συχνὰ –ἰδιαίτερα τὸν τελευταῖο καιρὸ– μιὰ οὐλὴ ἀπὸ γερμανικὴ σφαῖρα στὸ πόδι μου φλογίζεται ἔντονα σὰν τὰ προειδοποιη­τικὰ σήματα ἡφαιστείου. Κάτι καινούργιο καὶ ἀπειλητικὸ ἔρχεται. Ἡ νέα γενιὰ θὰ ζήσει καταστάσεις φρίκης χειρότερες ἀπὸ αὐτὲς ποὺ ζήσαμε ἐμεῖς. Διότι ὅσο κι ἄν ἦσαν φρικτὲς, ἀπάνθρωπες καὶ κτηνώδεις οἱ συνθῆκες τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ὑπῆρχε στὶς ψυχὲς ὅλων τῶν ἀνθρώπων ἡ ἐλπίδα γιὰ μιὰ καλύτερη ζωή. Σήμερα ἡ ἐλπίδα αὐτὴ ἔχει σβηστεῖ. Οἱ νέοι προσβλέπουν σ’ ἕνα μέλλον...
χωρίς μέλλον! Ὁ ἔμπροσθεν χρόνος εἶναι κενὸς ἀπὸ αἰσιόδοξες προοπτικές. Μοιραῖα ὁ καιρὸς τῶν ἀδιεξόδων βρίσκει σὰν διέξοδο τὸν πόλεμο ποὺ παράγει καινούρια ἀδιέξοδα. Παρὰ τὰ περὶ ἀντιθέτου λεγόμενα, μελετώντας ἐπὶ ζωῆς καταστάσεις πολέμου ἔχω παγίως πεισθεῖ ὅτι ὁ πόλεμος δὲν βρίσκεται στὴ φύση τῶν συστημάτων ἀλλὰ στὴ φύση τῶν ἀνθρώπων. Ἄλλωστε, καὶ ὁ πολύς Θουκυδίδης εἶχε ὑποστηρίξει ὅτι πόλεμοι κάθε λογῆς θὰ γίνονται πάντα, ἐφόσον παραμένει ἴδια καὶ ἡ φύση τῶν ἀνθρώπων («Ἕως ἄν ἡ αὐτὴ φύσις ἀνθρώπων ᾖ». Γ, 82.2). Στὰ χρόνια ποὺ ἔρχονται θὰ σημειωθεῖ μιὰ ἀναβίωση τοῦ ἐθνικισμοῦ ὄχι μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ἔντονου πατριωτισμοῦ ἀλλὰ μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ἐπιθετικοῦ ρατσισμοῦ λόγῳ τῆς εἰσροῆς, συχνὰ καὶ εἰσβολῆς, χιλιάδων ξένων στὸ εὐρωπαϊκὸ ἔδαφος. Ἀλλὰ «χειρῶν ἀδίκων ἤρξαντο» οἱ Εὐρωπαῖοι, οἱ Σοβιετικοί καὶ περισσότερο οἱ Ἀμερικανοὶ μὲ τὶς ἔνοπλες ἐπεμβάσεις τους στὸ Ἀφγανιστὰν, στὸ Ἰράκ, στὴ Συρία, στὴ Λιβύη, στὸ Τσὰντ καὶ ὅπου ἀλλοῦ. Ξεπατώθηκε ὁ παραδοσιακὸς τρόπος ζωῆς καὶ οἱ ἐκεῖ πληθυσμοὶ ἐπιχειροῦν μιὰ νέα Μεγάλη Ἔξοδο πρὸς τὴν Εὐρώπη γιὰ νὰ ζήσουν σ’ αὐτὴ τὸν παραδοσιακὸ τρόπο τῆς δικῆς μας ζωῆς. Ἔτσι ἡ κόλαση ἀπὸ τὴν Ἀσία καὶ τὴν Ἀφρικὴ μεταφέρεται πρὸς τὴν Εὐρώπη, ποὺ ἔχει ἀρχίσει νὰ χάνει τὴ μακαριότητὰ της, νὰ ξεχνᾶ τὰ ὑποκριτικὰ δημοκρατικὰ ἰδανικὰ της καὶ νὰ στρέφεται πρὸς τὰ σταθερὰ ρατσιστικὰ ἰδεώδη της. Ὅλη ἡ πολιτικὴ τῆς ἀποικιοκρατίας, στὴν ὁποία πρωταγωνίστησαν Ἀγγλία, Γαλλία (ἡ Νάντη ἦταν κάποτε τὸ μεγαλύτερο δουλεμπορικὸ κέντρο), Ὁλλανδία, Βέλγιο καὶ κάπως καθυστερημένα ἡ Γερμανία, ἦταν πολιτικὴ ἐπικερδοῦς ρατσισμοῦ. Τώρα οἱ πρώην σκλάβοι ζητοῦν νὰ μποῦν στὰ σπίτια τῶν ἀφεντάδων τους. Ἀλλὰ γιὰ νὰ φθάσουν σ’ αὐτὰ, περνοῦν ἀπὸ τὰ δικὰ μας σπίτια ποὺ δὲν τούς χωροῦν. Μοιραῖα κι ἐδῶ θὰ ἀναπτυχθεῖ –καὶ πολὺ γρήγορα– ἕνας ἐπιθετικὸς ἐθνικισμὸς, ἀφοῦ ἄλλωστε στὰ γύρω μας κράτη ἕνας τέτοιος ἐθνικισμὸς εἶχε ἀναπτυχθεῖ πολύ ἐνωρίτερα ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση τῶν προσφύγων.
Ὁ ἐθνικισμὸς ὡς φυτὸ εἶναι αὐτοφυὲς ἀλλὰ τὸ λίπασμα εἶναι εἰσαγόμενο. ΗΠΑ, Καναδᾶς, Αὐστραλία μὲ τὰ διάφορα «λόμπυ» τους κάνουν ἐξαγωγὴ ἐθνικισμῶν, τοὺς συντηροῦν οἰκονομικά, πολύ συχνὰ καὶ στρατιωτικά, γιὰ νὰ δημιουργεῖται κλῖμα ἐντάσεως στὶς σχέσεις τῶν κρατῶν ἤ ἀκόμη καὶ γιὰ νὰ δημιουργεῖται συγχυτικὲς καὶ διαλυτικὲς καταστάσεις. Στὴ χώρα μας, ποὺ ποτὲ στὸ παρελθὸν ὁ ἐθνικισμὸς δὲν πῆρε χαρακτῆρα ρατσιστικὸ καὶ πάντα τοὺς ξένους δεχόμαστε μὲ ἀνοικτὴ ἀγκαλιὰ, φοβᾶμαι πώς ἡ ἀγκαλιὰ σὲ λίγο θὰ κλείσει. Ἡ κρίση τοῦ παρόντος, ἡ ἀβεβαιότητα γιὰ τὸ μέλλον θὰ γεννήσει μιὰ νοσηρὴ νοσταλγία γιὰ ἕνα παρελθὸν ποὺ ποτὲ δὲν ὑπῆρξε. Οἱ ἄνθρωποι πρὸ τοῦ κατακλυσμοῦ πάντα προσπαθοῦν νά ἀγκιστρωθοῦν σὲ ὅ,τι θεωροῦν δοκιμασμένους ἄξονες ὑπάρξεως. Ὁ ἐθνικισμὸς γίνεται ἡ ἔσχατη γραμμὴ ἄμυνας γιὰ τὰ μικρὰ ἔθνη ποὺ θέλουν νὰ ἐπιζήσουν. Κανεὶς λαὸς στὰ καλὰ καθούμενα δὲν γίνεται ἐθνικιστής. Ὁ ἐθνικισμὸς, γιὰ νὰ γεννηθεῖ, προϋποθέτει μιὰν ἀπειλή. Ὁ λαὸς νιώθει τὴν ἀπειλὴ μὲ τὸ ἔνστικτο. Στὴ φάση αὐτὴ ὑπεισέρχονται καὶ ἐξωλογικὰ στοιχεῖα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δημιουργοῦνται μὴ ἐλεγχόμενες καταστάσεις. Συνεπῶς, προέχει τὸ «νοῦν ἔχειν».

Πηγή: 

Κόντρα