Η δημοκρατία σε... καραντίνα

Πώς ιεραρχούν τις προτεραιότητές τους οι πολίτες σε όλο τον πλανήτη

Του Γιώργου Αλοίμονου
Είναι εντυπωσιακό πόσο η παγκόσμια πραγματικότητα έχει αλλάξει την κοινωνική πλειοψηφία αναφορικά με βασικά, ζωτικά θέματα, όπως η ελευθερία, η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα του ερευνητικού κέντρου Pew, του οποίου η έρευνα καταδεικνύει έναν ακόμα παγκόσμιο ιδεολογικό διχασμό: σε παγκόσμιο επίπεδο το 52% των ερωτηθέντων σε 34 χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) είναι απογοητευμένοι με τη δημοκρατία ως πολίτευμα και μόλις το 44% δηλώνει ικανοποιημένο.
Μάλιστα, μόλις το 32% συμφωνεί ότι οι εκλεγμένοι εκπρόσωποί τους ενδιαφέρονται για τις αγωνίες των πολιτών, ενώ το 64% διαφωνεί. Ομοίως, το 49% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι το κράτος λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων των πολλών, ενώ το 50% διαφωνεί. Παρ’ όλα αυτά το 67% πιστεύει στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Εν πρώτοις τι καταδεικνύουν όλα τα παραπάνω; Ότι η ανεξέλεγκτη οικονομική βουλιμία της άναρχης λογιστικής παγκοσμιοποίησης λειτουργεί ως ξενιστής εσωτερικής αλλοίωσης της κοινωνίας των δικαιωμάτων και άρα της δημοκρατίας.
Συγχρόνως είναι προφανές ότι το λαϊκιστικό και καιροσκοπικό φλερτ της Αριστεράς με ιδέες πολύ κοντά στα άκρα λειτουργεί ως η καλύτερη επιβεβαίωση ότι η κοινωνία της κατανάλωσης ενισχύεται έναντι της κοινωνίας του ανθρωπισμού.
Μάλιστα, οι ειδικοί εμφατικά επισημαίνουν ότι, πέρα από συνωμοσιολογίες και ανοησίες, η πανδημία του κορωνοϊού σηματοδοτεί την απαξίωση των ήδη πληγωμένων δημοσίων εθνικών συστημάτων Υγείας, που από τις εποχές της απόλυτης κραιπάλης – και καταλήστευσης σε κάποιες περιπτώσεις – έχουν περάσει σε απόλυτη «αφυδάτωση» πόρων, ανθρώπινου δυναμικού και άρα ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών.
Η τελευταία δεκαετία της κρίσης όρισε το «πόσο» ως πιο σημαντικό από το «γιατί». Τώρα όλες οι κυβερνήσεις, και ειδικότερα στις ανεπτυγμένες χώρες, τρέχουν.
Πιο δύσπιστοι οι πλούσιοι
Με πρωταθλήτρια την Ελλάδα στο 74%, τη Γαλλία στο 58%, το Ηνωμένο Βασίλειο στο 69%, τις ΗΠΑ στο 59% και την Ιαπωνία στο 53%, οι ανεπτυγμένες χώρες – και ειδικά αυτές που βίωσαν το σοκ του λαϊκισμού – δηλώνουν διά των πολιτών τους τη μεγαλύτερη απογοήτευση για το πώς «δουλεύει» η δημοκρατία στη χώρα τους.
Ο μέσος δείκτης της έρευνας είναι το 52% των πολιτών που δηλώνουν «ικανοποιημένοι» με τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στη χώρα τους. Πιο ικανοποιημένοι δηλώνουν οι πολίτες σε Σουηδία (72%) και Ολλανδία (68%) και ακολουθούν Πολωνία, Γερμανία, Ινδία, Ισραήλ και Κένυα.
Η ποιότητα της εκπροσώπησης
Αν και εντάσσεται στα παράδοξα, όσο μεγαλύτερη είναι η απογοήτευση για την ποιότητα των εκλεγμένων εκπροσώπων στις δημοκρατίες τόσο μεγαλύτερη είναι η απογοήτευση για την ποιότητα της δημοκρατίας καθεαυτήν. Πρωταθλητές στην απογοήτευση είναι ο Λίβανος (77%), η Βρετανία (79%) και η Ιταλία (78%).

Στο σύνολο φαίνεται ότι η απογοήτευση κυριαρχεί με το 50% να μην νιώθει ικανοποιημένο. Όμως, και εδώ βρισκόμαστε στο ουσιαστικό ερώτημα: Πώς μπορούμε να είμαστε απογοητευμένοι με αυτούς που εμείς εκλέγουμε; Πώς δηλαδή είμαστε απογοητευμένοι με κάτι που εμείς, ως κοινωνία, συλλογικά προκαλέσαμε;
Οι προτεραιότητες των πολιτών
Η ίδια έρευνα, που αφορά δείγμα στο δεύτερο τρίμηνο του 2019, αναδεικνύει ως σημαντικότερες προτεραιότητες για μια δημοκρατία την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη και την ισότητα των δύο φύλων. Αμέσως μετά έρχονται η θρησκευτική ελευθερία, η ελευθερία, τα ελεύθερα ΜΜΕ, το Διαδίκτυο και η κοινωνία των πολιτών.
Στην Ελλάδα, πάντα βάσει της έρευνας, το 95% θεωρεί προτεραιότητα την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη (γιατί άραγε;), τα ΜΜΕ (89%), τις εκλογές (87%) και την ελευθερία του λόγου (87%).
Στην Τουρκία το 82% θεωρεί σημαντικό παράγοντα την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης μαζί με τον σεβασμό της ανεξιθρησκίας και ακολουθούν η ισότητα των δυο φύλων, οι εκλογές και το Διαδίκτυο. Εντυπωσιακή είναι η διαφοροποίηση από χώρα σε χώρα, αλλά και ανάμεσα στις διαφορετικές ηπείρους.
Η ελευθερία των ΜΜΕ
Η ελευθερία του Τύπου, όπως ήδη σημειώσαμε, αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Πρωταθλήτριες σε αυτό το ζητούμενο είναι η Ελλάδα, η Σουηδία και οι ΗΠΑ, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται η Ρωσία, ο Λίβανος και η Τουρκία. Αυτός ο δείκτης συνδυάζεται ευθέως και με τη διακυβέρνηση από λαϊκίστικα κόμματα, που φαίνεται να κυριαρχούν επί της ιδεολογικής ατζέντας. Συγχρόνως τα λαϊκίστικα κόμματα δεν σέβονται τις θρησκευτικές ελευθερίες.
Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η παγκόσμιας λήψης και καταγραφής έρευνα δείχνει ότι η δυτικού τύπου δημοκρατία αντιμετωπίζει ζητήματα... αυτοάνοσης φύσεως. Η οικονομία της αγοράς, που έχει παραδοθεί πλήρως σε μια ποσοτική, λαϊκίστική ατζέντα, ενισχύει μια μόχλευση του διχασμού ως εργαλείου παραγωγής διακυβέρνησης.
Σε μια εποχή που ο αναβρασμός στην κοινωνία αντιμετωπίζεται με οικονομικές κρίσεις που άλλοτε ελέγχονται και άλλοτε επιβάλλονται, ίσως είναι μια ευκαιρία να ορίσουμε το ουσιαστικό για τις σύγχρονες κοινωνίες. Δηλαδή πώς η οικονομία θα υπηρετεί την κοινωνία και όχι το αντίστροφο.
Όσο οι λογιστές θα αντιμετωπίζουν τα excel τους σαν να είναι η... Αγία Γραφή τόσο οι πολίτες θα είναι όμηροι των δικών τους λανθασμένων επιλογών, που δεν απέχουν από αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
Πηγή: ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ