Διατηρητέα και κατεδαφιστέα;

ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΕΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Του Κώστα Καμαριάρη -Υποφήφιου δημοτικού συμβούλου* από την Χριστιανική Δημοκρατία 
Πριν όχι και πολύ καιρό ένα σπίτι χαρακτηρισμένο διατηρητέο στην πόλη της Αθήνας, κατέρρευσε και διέλυσε μερικά αυτοκίνητα που βρίσκονταν παρκαρισμένα μπροστά του, χωρίς ευτυχώς να συμπαρασύρουν τα συντρίμμια και ανθρώπους πεζούς, ποδηλάτες, με μηχανάκια κ.λπ. Ωσάν αξιοπερίεργο το παρουσίασαν εφημερίδες και άλλα μέσα ενημέρωσης.
Αλλά αν υπολογιστεί ότι τα διατηρητέα σπίτια στην παλιά, κεντρική Αθήνα (τον Δήμο) ξεπερνούν τα 200 ή και τα 300, αν υπολογιστεί ότι στην ευρύτερη πόλη της πρωτεύουσας τα διατηρητέα-ετοιμόρροπα ξεπερνούν τα 1.000 τότε η κατάσταση μπορεί από αξιοπερίεργη να γίνει άμεσα πολύ σοβαρή.

Δυστυχώς ενώ οι νόμοι εύκολα χαρακτηρίζουν ένα οίκημα (μονώροφο, διώροφο ή πολυόροφο) διατηρητέο, πολύ δύσκολα θα δούμε νόμους να βοηθούν τους ιδιοκτήτες να το διατηρήσουν. Η πολυνομία και η διοικητική αδιαφορία οδηγούν σε αδιέξοδο τους κατόχους των σπιτιών αυτών, σε σημείο μάλιστα τέτοιο που να τα αφήνουν να ερειπώσουν, ώστε μόνα τους να πέσουν («αυτοκατεδαφιστούν») και να γλυτώσουν έτσι το βάρος της συντήρησης. Αν μάλιστα υπάρχουν πολλοί κληρονόμοι-ιδιοκτήτες τότε το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται. Παρ’ όλα αυτά ο ΕΝΦΙΑ και άλλες υποχρεώσεις προς δημοτικές και κρατικές υπηρεσίες θα πρέπει να εκπληρώνονται χωρίς να λογαριάζουμε σεισμούς, φωτιές, νεροποντές, πλημμύρες που «βοηθούν» στην εξαφάνιση των διατηρητέων.
Βλέπουμε την αδιαφορία των ιδιωτών λοιπόν να συντηρήσουν τις περιουσίες τους αφού το «ενδιαφέρον» της όποιας Διοίκησης είναι τάχα να σώσει την μορφή της όποιας παλιάς πόλης ή συνοικίας χωρίς όμως κανένα δικό της έξοδο. Πράγματι θα ήταν μεγάλη η διαφορά αν οι ποικίλες αρμόδιες υπηρεσίες (Δήμοι, Περιφέρειες, Πολεοδομίες, Αρχαιολογίες κ.λπ.) καθόριζαν ένα πρόγραμμα συντήρησης των διατηρητέων με έξοδα δικά τους έστω και σε ποσοστό 50% ώστε να σωθούν στ’ αλήθεια τα διατηρητέα που έτσι ή αλλιώς μια μέρα θα πέσουν πάνω ή δίπλα μας. Αν υπήρχε μια πολιτική κρατική ή δημοτική (ιδίως από τον Δήμο Αθηναίων) που να βοηθά την συντήρηση-διατήρηση των λεγόμενων διατηρητέων σε συνεργασία με τις Πανεπιστημιακές Σχολές, ευεργέτες-χορηγούς, ιδρύματα εκκλησιαστικά ή κοινωφελή, οργανισμούς δημόσιους ή ιδιωτικούς ίσως πολλά άλλαζαν. Με σκοπό τα κτίρια να συντηρηθούν-αναπαλαιωθούν αυτά και ο περιβάλλον χώρος τους, να δοθούν στους ιδιοκτήτες τους τιμήματα ολικής ή μερικής εξαγοράς ή και πολυετούς ενοικίασης και να χρησιμοποιηθούν από Δημοτικές, Δημόσιες, Πανεπιστημιακές ή άλλες παρεμφερείς υπηρεσίες. Θα μπορούσαν τότε τα λεγόμενα διατηρητέα να είναι δανειστικές βιβλιοθήκες για παιδιά και μεγάλους, γραφεία-γραμματείες πανεπιστημιακά [σχολών, καθηγητών (έδρες-μουσεία-χώροι εργαστηρίων) αναγνωστήρια κ.λπ.] χώροι ενοριακών και δημοτικών δραστηριοτήτων με πολυποίκιλες κατευθύνσεις πολιτισμού και αλληλεγγύης.
Εκεί που τώρα ένα άδειο, νεκρό σαραβαλιασμένο, σάπιο, επιμολυσμένο κτίσμα-ερείπιο επηρεάζει αρνητικά τον οικιστικό του περίγυρο αποδιώχνονται περαστικούς και περίοικους θα μπορούσε να μεταβαλλόταν σε επίκεντρο δραστηριοτήτων που θα πρόσθεταν ζωντάνια στην γειτονιά, την περιοχή τον ανθρώπινο και χωροταξικό παράγοντα.
Διαφορετικά θα ήταν αν σε δέκα γειτονιές του Δήμου Αθηναίων υπήρχαν δέκα μικρές δανειστικές βιβλιοθήκες-αναγνωστήρια σε διατηρημένα διατηρητέα, προσφορά ενός ιδρύματος ή ενός χορηγού ή αν σε άλλες δέκα πλευρές της πόλης υπήρχαν μικροί σταθμοί νοσηλείας-πρώτων βοηθειών σε αντίστοιχα διατηρητέα, προσφορά ενός άλλου ιδρύματος.
Είναι δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο; Το ερώτημα είναι καίριο, αλλά οι καταστάσεις σήμερα είναι τέτοιες που δεν επιδέχονται άλλη αναβολή. Τα μνημεία, τα μικρά αυτά ιστορήματα-κτίρια της ζωής της πόλης μας φεύγουν ένα-ένα, σωριάζονται κατερειπωμένα. Αν στην Γαλλία για την καμμένη Νοτρ-Νταμ το σύμβολο του Παρισιού δίνονται εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ γιατί και εδώ να μη δοθεί η πρέπουσα σημασία και βοήθεια να φανεί η ιστορία της νεότερης Αθήνας; Το διατηρητέο σπίτι που έζησε στα τελευταία χρόνια του ο Παλαμάς και από ’κει νεκρό τον ξεπροβόδισαν οι κατεχόμενοι νεοέλληνες το 1943 γιατί να μη συντηρηθεί, αλλά κλειστό τώρα να αφήνεται στη σήψη και του καιρού τη διάλυση; Τόσα άλλα μικρά και μεγάλα οικήματα θα μπορούσαν να φανούν ωσάν μια πλειάδα από ξεχασμένες μικρές Νοτρ-Νταμ της σύγχρονης του 19ου και 20ου αιώνα ιστορίας μας. Χρειάζονται τη δική μας βοήθεια να σωθούν . Ίσως έτσι μπορούμε βοηθώντας να σωθούμε και εμείς. Διότι το οποιοδήποτε μνημείο υπάρχει για να φωτίζει τη μνήμη μας και αν το αφήσουμε, πέφτει αυτό στην ανυπαρξία-ερήμωση και εμείς στην αμνησία. Λαοί όμως χωρίς μνήμη κινδυνεύουν να μείνουν κενά μνήματα, με παρελθόν ίσως αλλά χωρίς μέλλον.
Τις γειτονιές που περιδιάβαζε ο μέγιστος μαθητής του Δ. Σολωμού, ο Παλαμάς και ο Παπαδιαμάντης ας μην αφήσουμε να χαθούν γιατί όπως λέει ο Ελύτης όταν σκυλοκοίτες ερεβόσιτοι θα κοπροκρατούν το μέλλον: «όπου και να σας βρίσκει το κακό αδερφοί μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».

*Ο Κ. Καμαριάρης είναι μέλος του πολιτικού γραφείου της Χ.Δ. και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στο συνδυασμό «Αθήνα για την Ελλάδα» του Γιώργου Καραμπελιά
Φωτογραφία: Ἀγιοι Ασώματοι στα σκαλιά. Το οκογενειακό παρεκκλήσι της οικογένειας Χαλκοκονδύλη που κατεδαφίστηκε, μαζί με δεκάδες άλλα βυζαντινά εκκλησάκια τα πρώτα χρόνια του ελεύθερου βίου του ελληνικού κράτους, που συνοδεύτηκαν από αρχαιοπληξία και απαξίωση της βυζαντινής μας κληρονοιμιάς.