Του Borzou Daragahi Μετάφραση: Λυσίμαχος Σαμασίτης
Ο ισχυρός ηγέτης της Τουρκίας μπορεί να μην είναι αρκετά ισχυρός για να επιβιώσει από τις πρόωρες εκλογές.
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν, κυρίαρχη μορφή της τουρκικής πολιτικής ζωής τα τελευταία 15
χρόνια, εξέπληξε τη χώρα του την περασμένη εβδομάδα, προχωρώντας σε
κρίσιμες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, αντί του Νοεμβρίου του
2019, στις 24 Ιουνίου. Ο Ερντογάν ελπίζει να ολοκληρώσει τη μετατροπή
του πολιτεύματος από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό σύστημα, και κατάφερε
να αιφνιδιάσει την αντιπολίτευση.
Αλλά
οι αντίπαλοι του Ερντογάν συσπειρώθηκαν γρήγορα, δείχνοντας ενέργεια και
πρωτόγνωρη στρατηγική σκέψη. Ο Ερντογάν βρίσκεται τώρα αντιμέτωπος με
την πιθανότητα δημοκρατικής ανατροπής. “Τις θέλουμε”, δήλωσε δημοσίως ο
εκπρόσωπος του κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP)
για τις πρόωρες εκλογές.
Ο χρόνος των εκλογών,
λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά το τέλος του Ραμαζανιού, δίνει στους
διοργανωτές ελάχιστο χρόνο για να οργανώσουν διαδικασίες ψηφοφορίας στο
εξωτερικό και σε μακρινούς τόπους. Οι υποψήφιοι θα βρουν εξίσου δύσκολο
το να προβούν σε καμπάνιες. “Δεν μπορεί κανείς να οργανώσει ούτε γάμο
μέχρι τις 24 Ιουνίου”, δήλωσε ένας δημοσιογράφος στο Twitter.
Ο Ερντογάν και το Κόμμα
Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) είναι ισχυροί, αλλά όχι πανίσχυροι, σε
μια ιδιαίτερα πολωμένη Τουρκία. Μια δημοσκόπηση της αριστερής εφημερίδας
Sozcu έδινε στον Ερντογάν με 43,5 τοις εκατό των ψήφων, υπολειπόμενος
της πλειοψηφίας που θα χρειαζόταν για να κερδίσει την προεδρική
ψηφοφορία στον πρώτο γύρο και λιγότερο από το 51,8 τοις εκατό που
κέρδισε στις εκλογές του 2014.
Εν τω μεταξύ, οι
αντίπαλοι του Ερντογάν σχηματίζουν μια απίθανη συμμαχία εναντίον του,
επικεντρωμένη σε δυο δυνητικούς υποψηφίους: την Μεράλ Ακσενέρ, την
χαρισματική ηγέτιδα του νεοσυσταθέντος κόμματος Iyi και τον πρώην
πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ. Παραμένει ασαφές ποιος προεδρικός υποψήφιος
θα συσπειρώσει τη συνδυασμένη αντιπολίτευση.
Την Κυριακή, 15 από τα
131 μέλη του CHP στο κοινοβούλιο μετέφεραν την υποστήριξή τους στο Iyi
(που σημαίνει “καλό” στα τουρκικά), δίνοντάς του μία αρκετά μεγάλη
δύναμη για να ξεπεράσει τους κανόνες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν το
κόμμα και την Aksener – πρώην καθηγήτρια ιστορίας και εθνικίστρια, η
οποία έχει επικρίνει την καταστολή της Τουρκίας στον Τύπο και τους
διαφωνούντες με τον Ερντογάν – από την εκλογή της στο αξίωμα του
Προέδρου.
Στη συνέχεια, τη
Δευτέρα, ο πρόεδρος του CHP Kemal Kilicdaroglu, συναντήθηκε με τον
ιδεολογικό του αντίπαλο, τον ηγέτη του Ισλαμιστικού κόμματος Felicity,
για να κερδίσει την υποστήριξή του για την πολυσυλλεκτική διακρατική
συμμαχία. Την Τρίτη, ο Κιλιτσντάρογλου άρχισε να φλερτάρει με τον
Γκιούλ, τον κάποτε “υπαρχηγό” του Ερντογάν.
“Η δημοκρατία είναι για
όλους”, δήλωσε ο αναπληρωτής πρόεδρος της CHP Engin Altay, σύμφωνα με τα
τοπικά ΜΜΕ. “Για το λόγο αυτό, 15 βουλευτές παραιτήθηκαν από το κόμμα
μας και εντάχθηκαν στο κόμμα Iyi όχι με πολιτικό, αλλά με δημοκρατικό
στόχο να κερδηθεί η δημοκρατία”.
Ο Ερντογάν και οι
πολιτικοί του σύμμαχοί του χλευάζουν τους ελιγμούς της αντιπολίτευσης.
Την Τετάρτη, ο Ερντογάν παρότρυνε τον Κιλιτσντάρογλου να κατέβει ως
πρόεδρος, αμφισβητώντας τη γενναιότητα του. Όμως, η ξαφνική απόφαση του
Ερντογάν για εκλογές σε σύντομο χρονικό διάστημα, κάνει τους αντιπάλους
του να οσμίζονται την αδυναμία του. Έχει επανειλημμένα αντισταθεί στις
προκλήσεις για πρόωρες εκλογές και μέχρι πρόσφατα επέμενε ότι οι εκλογές
θα διεξαχθούν το Νοέμβριο του 2019, όπως καθορίστηκε από το
συνταγματικό δημοψήφισμα πέρυσι.
Η στροφή του έρχεται εν
μέσω αυξανόμενων οικονομικών προβλημάτων. Η τουρκική λίρα πέφτει και ο
πληθωρισμός αυξάνεται συνεχώς, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών
και αναγκάζοντας την Τουρκία να ανεβάσει τα επιτόκια. Την Τετάρτη, μετά
από πίεση, η Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης.
Η κίνηση αυτή θα ενισχύσει τη λίρα, αλλά θα βλάψει τον τομέα της
ακίνητης περιουσίας της Τουρκίας, καθώς και τις αγωνιζόμενες, πρόσφατα
αστικοποιημένες κατώτερες μεσαίες τάξεις, οι οποίες ζουν από απλά
πιστωτικά μέσα. Και οι δύο εκλογικές βάσεις αποτελούν πυλώνες του
Erdogan και της δύναμης του AKP.
“Το κύριο κίνητρο για
τις πρώτες εκλογές έκτακτης ανάγκης σχετίζεται πραγματικά με τις
προοπτικές της οικονομίας”, δήλωσε ο Sinan Ulgen, ειδικός της Τουρκίας
στο Carnegie Endowment, στο Foreign Policy. “Νομίζω ότι υπάρχει μια
αναγνώριση εντός της κυβέρνησης ότι η οικονομία θα εισέλθει σε μια πιο
ταραχώδη περίοδο. Προφανώς, μια επιβράδυνση θα επηρέαζε τη δημοτικότητα
του Ερντογάν.”
Επιπλέον, μία από τις
μεγαλύτερες τράπεζες της Τουρκίας, η Halkbank, υπόκειται σε ενδεχόμενα
δρακόντεια πρόστιμα από τις ΗΠΑ, για παραβίαση των διεθνών κυρώσεων του
Ιράν, σε μια περίεργη υπόθεση που περιλαμβάνει τεράστιες ποσότητες
χρυσού που ανταλλάσσονται με παράνομη ρευστότητα, η οποία τώρα
ολοκληρώνεται από ομοσπονδιακούς εισαγγελείς στη Νέα Υόρκη. Στις 7
Μαΐου, ένας δικαστής θα αναγνώσει την ποινή σε έναν πρώην αναπληρωτή
γενικό διευθυντή της τράπεζας που καταδικάστηκε τον Ιανουάριο για
παραβίαση των αμερικανικών νόμων. Οι κυρώσεις εναντίον της κυρίως
κρατικής τράπεζας θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την οικονομία με την
τρομοκράτηση επενδυτών και θα μπορούσαν να βλάψουν τη φήμη του
Ερντογάν.
“Η άποψη του
αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών θα είναι: Αυτή είναι η ευκαιρία να
στείλουμε ένα τεράστιο μήνυμα στις τουρκικές χρηματοπιστωτικές
ρυθμιστικές αρχές, στις τουρκικές τράπεζες και στις τράπεζες εκτός
Τουρκίας”, λέει ο Richard Nephew, πρώην ειδικός κυρώσεων στο υπουργείο
Εξωτερικών που τώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Το μεταβαλλόμενο
πολιτικό τοπίο της Τουρκίας μπορεί επίσης να έχει προκαλέσει τις πρόωρες
εκλογές. Το Iyi είναι ένα παρακλάδι του Εθνικιστικού Κόμματος (MHP),
που είναι εταίρος του ΑΚΡ. Η εμφάνιση του νέου κόμματος και το momentum
που παρουσιάζει απειλούν να προσελκύσουν απογοητευμένους υποστηρικτές
του MHP από την φιλική σχέση του ηγέτη του κόμματος Devlet Bahceli με
τον Ερντογάν. Οι γρήγορες εκλογές θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις
διαρροές.
Ο Ερντογάν και οι
υποστηρικτές του, από την πλευρά τους, ανέφεραν την περιφερειακή
αβεβαιότητα και την κρίση στη Συρία ως δικαιολογία για την πρόωρη
προσφυγή στις κάλπες. Μία νεοσυσταθείσα κυβέρνηση, λένε, θα ήταν σε θέση
να κάνει σκληρότερες επιλογές εξωτερικής πολιτικής, χωρίς να ανησυχεί
για τις πολιτικές συνέπειες. “Πρέπει να αφαιρέσουμε το θέμα των εκλογών
από την ημερήσια διάταξη της χώρας το συντομότερο δυνατό”, δήλωσε την
περασμένη εβδομάδα ο Ερντογάν, μια μέρα αφότου ο Μπαχτσέλι έκανε λόγο
για πρόωρες εκλογές σε μια πιθανώς ενορχηστρωμένη κίνηση.
“Υπήρξαν όλες οι
πιθανότητες οι εκλογές να διεξαχθούν το 2018, λόγω της Συρίας και των
οικονομικών και πολιτικών τρωτών σημείων που έχει το ΑΚΡ”, λέει ο Ziya
Meral, ερευνητής στο Κέντρο Ιστορικής Ανάλυσης και Έρευνας Συγκρούσεων,
think tank δεμένο με το Βρετανικές ένοπλες δυνάμεις. “Ακόμη και στο
κόμμα του Ερντογάν, δεν είναι όλα καλά. Ακόμη και οι ψηφοφόροι του έχουν
ερωτήσεις σχετικά με την κατεύθυνση της χώρας. ”
Αλλά πιο εκπληκτική από
την ημερομηνία της ψηφοφορίας, ήταν η αντίδραση της αντιπολίτευσης.
Λίγοι ανέμεναν από τον Kilicdaroglu, έναν σκληρό πρώην προωθητή μολύβδου
στο υπουργείο Οικονομικών, να καταλήξει σε μια στρατηγική αμφισβητήσης
του Ερντογάν, παρόλο που κατά τους τελευταίους μήνες έδειξε ασυνήθιστη
δημιουργικότητα, προωθώντας μια μεγάλη πορεία από την Άγκυρα στην
Κωνσταντινούπολη, για να αμφισβητήσει τον αυταρχισμό στη χώρα.
Η επιτυχία της
στρατηγικής του Kilicdaroglu μπορεί τελικά να ενεργοποιήσει την
αντίδραση των Κούρδων της Τουρκίας. Αναμφισβήτητα οι πιο επίμονοι
αντίπαλοι του Ερντογάν, απάντησαν αρνητικά στην υποψηφιότητα της
Aksener. Υπηρέτησε για λίγο ως υπουργός Εσωτερικών κατά τη διάρκεια της
δεκαετίας του 1990, τη στιγμή του βρώμικου πολέμου κατά των Κούρδων και
των αριστερών. «Ο λαός μας δεν θα ψηφίσει [για την Ακσενέρ], δήλωσε στη
Χουριέτ ο Σεζάι Τέμελι, ο συμπρόεδρος του κουρδικού HDP, περιγράφοντας
τον Γκιούλ ως «αξιοσέβαστο πολιτικό» που πρέπει να ληφθεί υπόψη.
Οι Κούρδοι έχουν
χωριστεί εδώ και καιρό μεταξύ του ισλαμισμού και της αριστεράς που
υποστηρίζει το HDP. Το κόμμα Felicity είχε προσπαθήσει προηγουμένως να
κερδίσει τους Κούρδους σε τοπικό επίπεδο με κάποια επιτυχία. Αυτό μπορεί
να αποδειχθεί καλός οιωνός για την συμμαχία CHP, Iyi και Felicity με
τον Gul ή την Aksener ως τον βασικό υποψήφιο.
Η ιστορία υπογραμμίζει
τις φαινομενικά ανυπέρβλητες αντιφάσεις που διέπουν τους αντιπάλους του
Ερντογάν και δουλεύουν υπέρ του. Αν όμως η συμμαχία που έχει αναλάβει το
CHP καταφέρει να προσελκύσει τους Κούρδους, θα μπορούσε να αποτελέσει
μια τεράστια πρόκληση εναντίον του Ερντογάν και του ΑΚΡ. Υπάρχουν ήδη
εκκλήσεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης να παραμερίσουν τις δεκαετίες
προκατάληψης και δυσπιστίας και να ενωθούν εναντίον του Ερντογάν.
Μιά τέτοια καμπάνια θα
αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις. Το AKP ελέγχει μεγάλο μέρος των
μέσων ενημέρωσης. Ο Ερντογάν βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο εδώ και
ένα χρόνο. Έχει αναδιαρθρώσει το ΑΚΡ, καταστρέφοντας πολιτικούς που
θεωρεί αδύναμους ή ανίκανους. Μια πρόσφατα ανανεωμένη κατάσταση έκτακτης
ανάγκης που χρονολογείται από το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου
του 2016, περιορίζει τις δημόσιες συναθροίσεις. Υπάρχουν όμως και
αχτίδες ελπίδας για την αντιπολίτευση.
“Για πρώτη φορά,
βλέπουμε το CHP να παρουσιάζει μια πραγματική στρατηγική και να
θυσιάζεται για το καλό της τουρκικής δημοκρατίας και όχι να
συμπεριφέρεται με τον συνηθισμένο στατικό του τρόπο”, λέει ο Meral.
“Αιφνιδίασε το AKP. Το ΑΚΡ θα μπορούσε πάντοτε να υπολογίζει στο γεγονός
ότι ανεξάρτητα από το τι κάνει, θα έχει πάντοτε έναν σημαντικό αριθμό
ψήφων και η αντιπολίτευση θα είναι πάντοτε διαιρεμένη και αδύναμη σε μια
ενιαία πρόκληση”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου