Μια μελέτη του Δημήτρη Σκουρτέλη
Από το Τουρκικό στρατιωτικό μουσείο
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Είναι πλατιά γνωστή η άποψη πως το Βυζάντιο
χάθηκε από τον θρησκευτικό του φανατισμό, μια που –λένε- προτίμησε να μείνει
ορθόδοξο, παρά να ενωθεί με τους παπικούς ώστε να σωθεί από τους Τούρκους. Είναι
ψέμα. Όπως πολλά ιστορικά θέματα, έχει διαστρεβλωθεί από διάφορους. Το
Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης είχε
γίνει Ενωτικό. Τη στιγμή της Άλωσης, αλλά και λίγα χρόνια πριν, το Βυζάντιο
ήταν επίσημα Παπικό. Οι Παλαιολόγοι επιδίωκαν την Ένωση για αιώνες. Τα οικονομικά
προνόμια που είχαν παραχωρηθεί, έκαναν τη χώρα ιδιοκτησία των Ιταλών εμπόρων. Το
Βυζάντιο είχε παραδοθεί στη Δύση.
Η Δύση απαιτούσε θρησκευτική υποταγή. Κατηγορούμε
τους Έλληνες που –λένε- δεν πρόδωσαν την πίστη τους, δηλαδή την αξιοπρέπειά
τους. Δεν μας απασχολεί η εγκατάλειψή τους από τη Δύση για τον ίδιο λόγο, παρά
τα οικονομικά της οφέλη. Αν το Βυζάντιο ήταν αδιάλλακτο, όπως λένε, τότε η Δύση
χαρακτηρίζεται παρόμοια θρησκόληπτη. Καταδικάζεται, λοιπόν, χωρίς ελαφρυντικά. Όμως,
οι ιστορικοί που κατηγορούν το Βυζάντιο δεν καταλήγουν σε αυτό το προφανές συμπέρασμα.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το Βυζάντιο ως Αυτοκρατορία είχε καταρρεύσει
αιώνες πριν, κάτω από συνδυασμένα χτυπήματα Τούρκων, Νορμανδών και Σταυροφόρων,
που κορυφώθηκαν με την άλωση της Πόλης από τους Δυτικούς το 1204. Αν και οι
Βυζαντινοί την ξαναπήραν το 1261, μεγάλα μέρη της παλιάς Αυτοκρατορίας έμεναν
στην κατοχή των Δυτικών. Όλες οι Ορθόδοξες χώρες δέχτηκαν την ίδια επίθε-ση. Η
Ρωσία, η τεράστια αυτή προσθήκη στον Ορθόδοξο Κόσμο, που θα άλλαζε ριζικά την ισορροπία
δυνάμεων στον πλανήτη, βρέθηκε «έγκαιρα» κάτω από την ταυτόχρονη επίθεση
Γερμανών Σταυροφόρων και Μογγόλων. Η καθυστέρηση των ορθόδοξων χωρών εξ αιτίας αυτών
των συνδυασμένων επιθέσεων, είναι ακόμα εμφανής.