Mε ενδιαφέρον διάβασα στην «Εφ.Συν.» της 9ης Φεβρουαρίου την ανάλυση του Βασίλη Φούσκα «Επιχείρηση “Αντιμνημονιακή Αριστερά”: το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», που απαντά στο άρθρο μου «Η ανασυγκρότηση της αντιμνημονιακής Αριστεράς» («Εφ.Συν.»,
24.1.17). Κατ’ αρχάς, ο Β.Φ. αποδέχεται το κεντρικό μου επιχείρημα ότι
υπάρχει ελάχιστος κοινός τόπος για τη διαμόρφωση ενιαίου αντιμνημονιακού
προγράμματος από τους μειοψηφικούς σχηματισμούς που αποκόπηκαν από τον
ΣΥΡΙΖΑ το 2015 (DiEM25, ΛΑ.Ε., Πλεύση Ελευθερίας).
Επίσης συμφωνεί πως το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να στηριχτεί σε ένα σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής απέναντι στην τρόικα, το οποίο να μην επιζητεί μεν, αλλά και να μην αποκλείει την έξοδο από το ευρώ. Ταυτόχρονα, η παρέμβασή του διαφοροποιείται σε δύο σημεία που δεν συζητώ.
«Η διαφωνία μου έγκειται σ’ αυτά τα οποία δεν αναφέρει», λέει. Πρώτον, παρατηρεί πως δεν αναφέρομαι στον ρόλο κομμάτων όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Δεύτερον, θεωρεί ότι η αντιμετώπιση της κρίσης από την Αριστερά κυριαρχείται
από έναν οικονομικίστικο προβληματισμό που παραγνωρίζει τη γεωπολιτική διάσταση.
Κατ’ αρχήν, καλωσορίζω την κριτική αυτή, διότι συμβάλλει στο ξεκίνημα ενός διαλόγου για το μέλλον της Αριστεράς μετά την υπογραφή του 3ου Μνημονίου από τον ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, και οι δύο ενστάσεις του Β. Φ. με βρίσκουν σύμφωνο.
Αν δεν αναφέρθηκα στα θέματα που θέτει, δεν είναι επειδή τα αποκλείω ή τα θεωρώ λιγότερο σημαντικά. Η επιλογή μου βασίστηκε σε μια ιεράρχηση προτεραιοτήτων με κριτήριο το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί η αναγκαία ζύμωση για τον σχηματισμό ενός αριστερού αντιμνημονιακού μετώπου.
Ακόμη και τώρα πιστεύω πως ένα τέτοιο εγχείρημα δύσκολα θα προχωρήσει αν δεν λάβει τη στήριξη των ηγεσιών του DiEM25, της ΛΑ.Ε. και της Πλεύσης Ελευθερίας, ενώ ο πρώτος στόχος του διαλόγου θα πρέπει να είναι η εξεύρεση συμφωνίας σε ένα κοινό οικονομικό πρόγραμμα. Αν επιτευχθεί αυτό, τότε τα θέματα που θέτει ο Β. Φ. μπορούν να αντιμετωπιστούν ευκολότερα σε δεύτερο στάδιο.
Αντιθέτως, αν όλοι και όλα μπουν στο τραπέζι εξαρχής, φοβάμαι πως ο διακομματικός διάλογος που προτείνω θα περιπλακεί. Ταυτόχρονα όμως, δεν ισχυρίζομαι καθόλου ότι τα θέματα που θέτει ο Β. Φ. πρέπει να παραμεριστούν ή να διαχωριστούν από ένα αριστερό αντιμνημονιακό οικονομικό πρόγραμμα.
Παρομοίως, συμφωνώ απόλυτα πως ένα άρτιο σχέδιο διαπραγμάτευσης με την τρόικα θα πρέπει επίσης να συνδέει την εξεύρεση οικονομικής λύσης με στοχευμένες γεωπολιτικές πιέσεις, τόσο εντός της κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής όσο και εκτός αυτής.
Ωστόσο, ενώ στον πολιτικό χρόνο εκτιμώ πως τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να τεθούν σε δεύτερο στάδιο διαβούλευσης, θα προσπαθήσω εδώ να δείξω αδρά πώς θα μπορούσαν να συνδεθούν με το σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής που προτείνω.
α) Σχετικά με τη συγκρότηση του ίδιου του μετώπου, το κύριο πρόβλημα είναι η υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών που κατακερματίζουν σήμερα τις δυνάμεις που μπορούν να το στηρίξουν. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι τρεις μειοψηφικοί σχηματισμοί που αποκόπηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ κατάφεραν στο παρελθόν να συγκλίνουν ιδεολογικά και να συνεργαστούν μέσα στο ίδιο κόμμα. Αυτό αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη που, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, θα πρέπει να δράσει καταλυτικά.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν στήριξε την αντιμνημονιακή μειοψηφία εντός του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015, ενώ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, αρνήθηκε να συμμαχήσει με τη ΛΑ.Ε. (υφιστάμενη διάσπαση εξ αυτού). Επομένως, η συμπερίληψή της σε ένα πρώτο στάδιο διαβούλευσης μάλλον θα περιπλέξει τα πράγματα.
Σωστά ο Β. Φ. αναφέρει επίσης τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Νίκου Ξυδάκη για το ευρώ. Είναι ανάγκη εδώ να τονιστεί ότι η συγκρότηση αριστερού αντιμνημονιακού μετώπου δεν πρέπει να αποκλείσει την προσχώρηση σημαντικών δυνάμεων από τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως όσων αποφεύγουν να ταυτιστούν με τη φιλομνημονιακή πολιτική της ηγεσίας του.
β) Σχετικά με τη γεωπολιτική διάσταση, ένα σχέδιο εξόδου από το Μνημόνιο δεν μπορεί παρά να αναζητεί στηρίγματα παντού. Επομένως, η ανάγκη σύνδεσής του με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική είναι προφανής.
Καθώς η σύγκρουση με την τρόικα θα κλιμακώνεται, η Ελλάδα θα χρειάζεται κάθε ψήγμα υλικής και ηθικής αρωγής από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Προς αποφυγή συγχύσεων, η έννοια της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής δεν παραπέμπει σε εθνικιστικά δόγματα ή στους «άξονες» της εποχής Παπανδρέου-Παπούλια.
Στον βαθμό που, όπως διευκρινίζει ο Β. Φ., πρέπει να «μιλάμε για αριστερή εξωτερική πολιτική», η έννοια αυτή αναφέρεται σε με μια ανεξάρτητη διπλωματία που βασίζεται στις αρχές της πολυμερούς συνεργασίας, της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και του ανθρωπισμού.
Στο συστημικό επίπεδο, η υλοποίησή της προϋποθέτει αναβάθμιση των σχέσεων με τις εξωευρωπαϊκές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα), κάτι που σήμερα ευνοείται από την ύφεση στις σχέσεις Ουάσινγκτον - Μόσχας. Αυτό δεν σημαίνει αποδοχή των ισλαμοφοβικών, ρατσιστικών και προστατευτικών απόψεων του Τραμπ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ παραμένουν σύμμαχος της Ελλάδας κι αυτό επιβάλλει την αναζήτηση της έμπρακτης στήριξής τους σε μια μελλοντική σύγκρουση με την τρόικα.
Εντός της Ε.Ε., πέρα από τη σωστή πρωτοβουλία των χωρών του Νότου, χρειάζεται να συγκροτηθεί μια σοβαρή υποδομή δημόσιας διπλωματίας, ιδίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, που να αναδεικνύει θέματα όπως τις ανθρωπιστικές συνέπειες της κρίσης, το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων, καθώς και τη φιλία της Ελλάδας με τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Τέλος, στην Ανατολική Μεσόγειο, απαιτείται βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ακριβώς για να μην είναι ευάλωτα τα σύνορά μας, όπως προειδοποιεί ο Β.Φ. Η αλλοπρόσαλλη πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. προς την Αγκυρα θα πρέπει να αναθεωρηθεί, εισάγοντας μια νέα σύλληψη που να αντικαθιστά το παρωχημένο πλαίσιο του Ελσίνκι με μια νέα αρχιτεκτονική διμερούς διαλόγου.
Οι παραπάνω προτάσεις ασφαλώς επιδέχονται βελτιώσεις και προσαρμογές. Λ.χ., ένα σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής απέναντι στην τρόικα θα πρέπει επίσης να προβλέπει τον ρόλο της κρατικής μηχανής στη διάρκεια της ενεργοποίησής του.
Ταυτόχρονα όμως, πιστεύω πως οι απαντήσεις που δόθηκαν παραπάνω προσφέρουν μια σαφή και, ελπίζω, χρήσιμη βάση για την εκκίνηση ενός πολιτικού διαλόγου με στόχο την επανένωση του αριστερού αντιμνημονιακού χώρου.
Κλείνοντας, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν θα συνέχιζα τη συζήτηση αυτή εδώ αν δεν είχαν στο μεταξύ μεσολαβήσει αρκετές εκδηλώσεις ενδιαφέροντος από κορυφαία στελέχη δύο εκ των τριών σχηματισμών στους οποίους αναφερόμαστε. Απώτερος στόχος, φυσικά, είναι να δείξουν όλοι το απαιτούμενο ενδιαφέρον και να αρχίσουν να συνομιλούν αμέσως μεταξύ τους.
* Επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι
http://www.efsyn.gr/stiles
Επίσης συμφωνεί πως το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να στηριχτεί σε ένα σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής απέναντι στην τρόικα, το οποίο να μην επιζητεί μεν, αλλά και να μην αποκλείει την έξοδο από το ευρώ. Ταυτόχρονα, η παρέμβασή του διαφοροποιείται σε δύο σημεία που δεν συζητώ.
«Η διαφωνία μου έγκειται σ’ αυτά τα οποία δεν αναφέρει», λέει. Πρώτον, παρατηρεί πως δεν αναφέρομαι στον ρόλο κομμάτων όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Δεύτερον, θεωρεί ότι η αντιμετώπιση της κρίσης από την Αριστερά κυριαρχείται
από έναν οικονομικίστικο προβληματισμό που παραγνωρίζει τη γεωπολιτική διάσταση.
Κατ’ αρχήν, καλωσορίζω την κριτική αυτή, διότι συμβάλλει στο ξεκίνημα ενός διαλόγου για το μέλλον της Αριστεράς μετά την υπογραφή του 3ου Μνημονίου από τον ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, και οι δύο ενστάσεις του Β. Φ. με βρίσκουν σύμφωνο.
Αν δεν αναφέρθηκα στα θέματα που θέτει, δεν είναι επειδή τα αποκλείω ή τα θεωρώ λιγότερο σημαντικά. Η επιλογή μου βασίστηκε σε μια ιεράρχηση προτεραιοτήτων με κριτήριο το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί η αναγκαία ζύμωση για τον σχηματισμό ενός αριστερού αντιμνημονιακού μετώπου.
Ακόμη και τώρα πιστεύω πως ένα τέτοιο εγχείρημα δύσκολα θα προχωρήσει αν δεν λάβει τη στήριξη των ηγεσιών του DiEM25, της ΛΑ.Ε. και της Πλεύσης Ελευθερίας, ενώ ο πρώτος στόχος του διαλόγου θα πρέπει να είναι η εξεύρεση συμφωνίας σε ένα κοινό οικονομικό πρόγραμμα. Αν επιτευχθεί αυτό, τότε τα θέματα που θέτει ο Β. Φ. μπορούν να αντιμετωπιστούν ευκολότερα σε δεύτερο στάδιο.
Αντιθέτως, αν όλοι και όλα μπουν στο τραπέζι εξαρχής, φοβάμαι πως ο διακομματικός διάλογος που προτείνω θα περιπλακεί. Ταυτόχρονα όμως, δεν ισχυρίζομαι καθόλου ότι τα θέματα που θέτει ο Β. Φ. πρέπει να παραμεριστούν ή να διαχωριστούν από ένα αριστερό αντιμνημονιακό οικονομικό πρόγραμμα.
Παρομοίως, συμφωνώ απόλυτα πως ένα άρτιο σχέδιο διαπραγμάτευσης με την τρόικα θα πρέπει επίσης να συνδέει την εξεύρεση οικονομικής λύσης με στοχευμένες γεωπολιτικές πιέσεις, τόσο εντός της κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής όσο και εκτός αυτής.
Ωστόσο, ενώ στον πολιτικό χρόνο εκτιμώ πως τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να τεθούν σε δεύτερο στάδιο διαβούλευσης, θα προσπαθήσω εδώ να δείξω αδρά πώς θα μπορούσαν να συνδεθούν με το σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής που προτείνω.
α) Σχετικά με τη συγκρότηση του ίδιου του μετώπου, το κύριο πρόβλημα είναι η υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών που κατακερματίζουν σήμερα τις δυνάμεις που μπορούν να το στηρίξουν. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι τρεις μειοψηφικοί σχηματισμοί που αποκόπηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ κατάφεραν στο παρελθόν να συγκλίνουν ιδεολογικά και να συνεργαστούν μέσα στο ίδιο κόμμα. Αυτό αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη που, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, θα πρέπει να δράσει καταλυτικά.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν στήριξε την αντιμνημονιακή μειοψηφία εντός του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015, ενώ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, αρνήθηκε να συμμαχήσει με τη ΛΑ.Ε. (υφιστάμενη διάσπαση εξ αυτού). Επομένως, η συμπερίληψή της σε ένα πρώτο στάδιο διαβούλευσης μάλλον θα περιπλέξει τα πράγματα.
Σωστά ο Β. Φ. αναφέρει επίσης τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Νίκου Ξυδάκη για το ευρώ. Είναι ανάγκη εδώ να τονιστεί ότι η συγκρότηση αριστερού αντιμνημονιακού μετώπου δεν πρέπει να αποκλείσει την προσχώρηση σημαντικών δυνάμεων από τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως όσων αποφεύγουν να ταυτιστούν με τη φιλομνημονιακή πολιτική της ηγεσίας του.
β) Σχετικά με τη γεωπολιτική διάσταση, ένα σχέδιο εξόδου από το Μνημόνιο δεν μπορεί παρά να αναζητεί στηρίγματα παντού. Επομένως, η ανάγκη σύνδεσής του με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική είναι προφανής.
Καθώς η σύγκρουση με την τρόικα θα κλιμακώνεται, η Ελλάδα θα χρειάζεται κάθε ψήγμα υλικής και ηθικής αρωγής από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Προς αποφυγή συγχύσεων, η έννοια της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής δεν παραπέμπει σε εθνικιστικά δόγματα ή στους «άξονες» της εποχής Παπανδρέου-Παπούλια.
Στον βαθμό που, όπως διευκρινίζει ο Β. Φ., πρέπει να «μιλάμε για αριστερή εξωτερική πολιτική», η έννοια αυτή αναφέρεται σε με μια ανεξάρτητη διπλωματία που βασίζεται στις αρχές της πολυμερούς συνεργασίας, της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και του ανθρωπισμού.
Στο συστημικό επίπεδο, η υλοποίησή της προϋποθέτει αναβάθμιση των σχέσεων με τις εξωευρωπαϊκές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα), κάτι που σήμερα ευνοείται από την ύφεση στις σχέσεις Ουάσινγκτον - Μόσχας. Αυτό δεν σημαίνει αποδοχή των ισλαμοφοβικών, ρατσιστικών και προστατευτικών απόψεων του Τραμπ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ παραμένουν σύμμαχος της Ελλάδας κι αυτό επιβάλλει την αναζήτηση της έμπρακτης στήριξής τους σε μια μελλοντική σύγκρουση με την τρόικα.
Εντός της Ε.Ε., πέρα από τη σωστή πρωτοβουλία των χωρών του Νότου, χρειάζεται να συγκροτηθεί μια σοβαρή υποδομή δημόσιας διπλωματίας, ιδίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, που να αναδεικνύει θέματα όπως τις ανθρωπιστικές συνέπειες της κρίσης, το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων, καθώς και τη φιλία της Ελλάδας με τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Τέλος, στην Ανατολική Μεσόγειο, απαιτείται βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ακριβώς για να μην είναι ευάλωτα τα σύνορά μας, όπως προειδοποιεί ο Β.Φ. Η αλλοπρόσαλλη πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. προς την Αγκυρα θα πρέπει να αναθεωρηθεί, εισάγοντας μια νέα σύλληψη που να αντικαθιστά το παρωχημένο πλαίσιο του Ελσίνκι με μια νέα αρχιτεκτονική διμερούς διαλόγου.
Οι παραπάνω προτάσεις ασφαλώς επιδέχονται βελτιώσεις και προσαρμογές. Λ.χ., ένα σχέδιο κλιμακούμενης ανυπακοής απέναντι στην τρόικα θα πρέπει επίσης να προβλέπει τον ρόλο της κρατικής μηχανής στη διάρκεια της ενεργοποίησής του.
Ταυτόχρονα όμως, πιστεύω πως οι απαντήσεις που δόθηκαν παραπάνω προσφέρουν μια σαφή και, ελπίζω, χρήσιμη βάση για την εκκίνηση ενός πολιτικού διαλόγου με στόχο την επανένωση του αριστερού αντιμνημονιακού χώρου.
Κλείνοντας, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν θα συνέχιζα τη συζήτηση αυτή εδώ αν δεν είχαν στο μεταξύ μεσολαβήσει αρκετές εκδηλώσεις ενδιαφέροντος από κορυφαία στελέχη δύο εκ των τριών σχηματισμών στους οποίους αναφερόμαστε. Απώτερος στόχος, φυσικά, είναι να δείξουν όλοι το απαιτούμενο ενδιαφέρον και να αρχίσουν να συνομιλούν αμέσως μεταξύ τους.
* Επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι
http://www.efsyn.gr/stiles
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου