Τρομοκρατία χαμηλής έντασης και μηδενική ανοχή - Το στοίχημα του Κυριάκου

Σταύρος Λυγερός

Ο Μητσοτάκης έδωσε τη μάχη των εκλογών, έχοντας υψώσει τη σημαία για τη δημόσια ασφάλεια. Και όπως φάνηκε από τις προγραμματικές δηλώσεις του το εννοεί. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τοποθέτησε επικεφαλής του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη τον προερχόμενο από το ΠΑΣΟΚ πολύπειρο Χρυσοχοΐδη, ο οποίος όχι μόνο έχει πιστωθεί πολιτικά την εξάρθρωση της οργάνωσης "17 Νοέμβρη", αλλά έχει και υψηλό κύρος στους κόλπους της αστυνομίας.

Η αποκατάσταση της δημόσιας ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας για τους απλούς πολίτες. Ειδικά η πτυχή της που έχει να κάνει με τη διάχυτη εγκληματικότητα (κυρίως ληστείες και κλοπές). Ο νέος πρωθυπουργός δεν δείχνει να υποτιμά αυτή την πτυχή, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι τα μάτια του είναι στραμμένα κυρίως προς την άλλη πτυχή, αυτή που αφορά τις επιθέσεις ομάδων του λεγόμενου
αντιεξουσιαστικού χώρου. Εκεί, λοιπόν, θα εστιασθεί κυρίως η προσπάθειά του.

Μπορεί σ' αυτό το επίπεδο εμβληματική περίπτωση να έχει αναδειχθεί η δράση της ομάδας "Ρουβίκωνας", αλλά στην πραγματικότητα σοβαρότερες είναι οι κατά καιρούς επιδρομικές επιχειρήσεις. Η επίθεση ομάδας κουκουλοφόρων στο Αστυνομικό Τμήμα Καισαριανής στα μέσα Μαΐου ήταν ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα τέτοιων επιθέσεων.
Στις 12 Μαΐου είχε δεχθεί επίθεση στα Εξάρχεια αστυνομικός της ομάδας "Δίας". Την προηγουμένη εκείνου του περιστατικού είχαν γίνει στόχος επίθεσης με μολότοφ τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ στην Κουμουνδούρου. Στις 9 Μαΐου, ομάδα κουκουλοφόρων είχε με βαριοπούλες καταστρέψει καταστήματα στην Βουκουρεστίου. Και δύο μέρες νωρίτερα είχε δεχθεί επίθεση με μολότοφ το Αστυνομικό Τμήμα Εξαρχείων.
Όλες εκείνες οι επιθέσεις δεν είναι τίποτα άλλο από τρομοκρατία χαμηλής έντασης. Αυτού του είδους οι επιθέσεις είναι κατά κάποιον τρόπο πάγια πρακτική, αλλά η πυκνότητά τους τον Μάιο οφειλόταν στην άρνηση των αρμόδιων αρχών να εγκρίνουν άδεια στον βαρυποινίτη Δημήτρη Κουφοντίνα.

Το κύμα εκείνων των επιθέσεων επανέφερε με οξύτητα το χρόνιο πρόβλημα, που ειδικά στην περίοδο 2015-19 πυροδοτουσε κάθε τόσο την κομματική διαμάχη ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ για το περιβόητο "άβατο των Εξαρχείων", το οποίο ήταν αναπόσπαστο μέρος της ρητορικής κυρίως των "γαλάζιων". Το γεγονός ότι όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις της ΝΔ δεν έκαναν τίποτα για να το καταλύσουν, δεν φαίνεται να προβληματίζει όσους ρητορεύουν σχετικά.

Τρομοκρατία χαμηλής έντασης

Η πραγματικότητα είναι ότι με την πάροδο των χρόνων έχει διαμορφωθεί στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο ένας σκληρός πυρήνας επαγγελματιών της βίας, που διαθέτουν οργάνωση και συνήθως λειτουργούν σαν ομάδες κρούσης. Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, πως το φαινόμενο αναπαράγεται στον χρόνο. Από ένα ηλικιακό σημείο και πέρα, η μεγάλη πλειονότητα των κάθε είδους αντιεξουσιαστών αποσύρεται. Παίρνουν τη θέση τους, όμως, νέοι και έφηβοι που έλκονται από την εμπειρία της συλλογικής μέθης των συγκρούσεων του πεζοδρομίου.
Είναι ενδεικτικό ότι κάθε τόσο έχουμε συγκρούσεις κουκουλοφόρων με διμοιρίες ΜΑΤ στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων. Παλαιότερα, όταν πραγματοποιούνταν μεγάλες διαδηλώσεις, οι "μπαχαλάκηδες" τις μετέτρεπαν σε πεδίο μάχης. Όταν οι μεγάλες διαδηλώσεις έφυναν από το προσκήνιο, οργανώνουν το δικό τους πάρτι με τα ΜΑΤ, ή επιδίδονται σε επιδρομικές επιχειρήσεις, όπως οι προαναφερθείσες.
Το φαινόμενο των λεγόμενων σκληρών αντιεξουσιαστών πάει πίσω στον χρόνο, αλλά μετά τη νεανική εξέγερση του 2008, η φαντασίωση μιας δυναμικής συνέχειας του έδωσε νέα ώθηση, όπως έδωσε ώθηση και στις επιδρομικές επιχειρήσεις κουκουλοφόρων και στις ένοπλες επιθέσεις. Είναι σαφές ότι η ριζοσπαστικοποίηση εκείνης της νεολαίας και οι συγκρούσεις τον Δεκέμβριο 2008 τροφοδότησαν τη δεξαμενή απ’ όπου αντλούν σε πρώτο επίπεδο αυτές οι οργανωμένες ομάδες.
Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφονται και οι κάθε είδους επιθέσεις αντιεξουσιαστών με ακάλυπτα πρόσωπα κυρίως σε πανεπιστήμια, αλλά όχι μόνο. Αν και οι παραπάνω ενέργειες έχουν μεταξύ τους διαφορές, έχουν και έναν κοινό παρονομαστή: Διαμορφώνουν κλίμα φόβου και ως εκ τούτου βιάζουν σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την τάξη, αλλά και την ελευθερία στον δημόσιο χώρο. Είναι βαθύτατα αντιδημοκρατικές, που δεν νομιμοποιούνται από κανένα αντιεξουσιαστικό ιδεολόγημα. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για χαμηλής έντασης τρομοκρατικές επιθέσεις, που αντίκεινται στο Κράτος Δικαίου.

Δόγμα μηδενικής ανοχής

Μπορεί η ΝΔ να έχει υψώσει εδώ και χρόνια τη σημαία του "νόμου και της τάξης", μπορεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να ήταν πιο ανεκτική, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις διαχειρίστηκαν –με περισσότερη ή λιγότερη αυστηρότητα– το φαινόμενο. Καμία δεν επιχείρησε να το ξεριζώσει. Όπως προανέφερα, οι "γαλάζιες" κυβερνήσεις δεν έκαναν τίποτα ποιοτικά διαφορετικό από τις άλλες. Εξ ου και το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται με διακυμάνσεις τις τελευταίες δεκαετίες.
Επιχείρηση ξεριζώματος σημαίνει επί της ουσίας μηδενική ανοχή. Ουσιαστικά σημαίνει κήρυξη πολέμου εναντίον του χώρου των επαγγελματιών της βίας, που ασκούν τρομοκρατία χαμηλής έντασης. Ένας τέτοιος πόλεμος θα συνδυάζει αστυνομικές επιχειρήσεις και ειδικά νομοθετικά μέτρα. Προϋπόθεση γι’ αυτό, όμως, είναι να υπάρχει η αναγκαία δεδηλωμένη βούληση εκ μέρους του πολιτικού συστήματος. Να υπάρξει, δηλαδή, διακηρυγμένο προς την κοινή γνώμη δόγμα μηδενικής ανοχής, το οποίο να έχει εξασφαλισμένη ευρύτατη κοινοβουλευτική στήριξη.
Ο Μητσοτάκης έχει επιδείξει μία αποφασιστικότητα στο ρητορικό επίπεδο, αλλά τώρα πλέον καλείται να πράξει. Εάν η Πολιτεία επιδιώξει με συστηματικό τρόπο την οριστική διάλυση των ομάδων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ασκούν τρομοκρατία χαμηλής (και υψηλής) έντασης, κατά πάσα πιθανότητα σε πρώτη φάση θα πολλαπλασιασθούν και θα κλιμακωθούν οι σχετικές επιθέσεις και κατ' επέκτασιν οι επιχειρήσεις καταστολής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στην πραγματικότητα θα προκύψει ένα είδος εσωτερικού υβριδικού πολέμου.
Όπως κάθε πόλεμος, έτσι κι αυτό ενδέχεται να έχει θύματα. Γι' αυτό μία κυβέρνηση τον ξεκινάει μόνο εάν είναι αποφασισμένη να φθάσει μέχρι το τέλος. Ας το έχουν αυτό ξεκάθαρο στο μυαλό τους και ο πρωθυπουργός και ο έμπειρος αρμόδιος υπουργός του. Το γεγονός ότι όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις απέφυγαν επιμελώς να κηρύξουν αυτόν τον πόλεμο και να το πάνε μέχρι το τέλος κάτι λέει.
Κάτι λέει, επίσης, και το γεγονός ότι κι αυτό το ζήτημα παραδοσιακά μετατρέπεται σε προπαγανδιστικό όπλο για χρήση στο πλαίσιο του κατά κανόνα στείρου κομματικού καυγά μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Με άλλα λόγια, πρόβλημα υπάρχει και μάλιστα οξύ, αλλά η ρητορική περί καθεστώτος ανομίας και "άβατου των Εξαρχείων" είναι μεν σωστή διαπίστωση, αλλά μέχρι τώρα τουλάχιστον πολιτικά κατέληγε σε προπαγανδιστική ρητορική.

Τα συγκοινωνούντα δοχεία

Στον 20ο αιώνα η Αριστερά ήταν ο βασικός μηχανισμός διοχέτευσης, εκλογίκευσης και τελικώς αφομοίωσης του αντισυστημικού ρεύματος που αναδυόταν σε μία κοινωνία. Σήμερα, ο μετεξελιγμένος άγριος καπιταλισμός των Αγορών έχει οδηγήσει στη μεγαλύτερη διεθνή οικονομική κρίση μετά από εκείνη του 1929. Παρόλα αυτά, η Αριστερά όχι μόνο δεν είναι, αλλά ούτε και φαντάζει ανατρεπτική. Ως εκ τούτου, δεν είναι πόλος έλξης ούτε για τους κάθε λογής απόκληρους, ούτε για γόνους μεσοαστικών στρωμάτων που ριζοσπαστικοποιούνται.
Ο διασυρμός της πολιτικής, καθώς και ο εκφυλισμός και η παρακμή της ιδεολογικής αμφισβήτησης έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο κενό. Και επειδή ούτε η φύση ούτε η ζωή ανέχονται για πολύ τα κενά, είναι αναπόφευκτο να αναδύονται κάθε είδους υποκατάστατα. Η πολιτική με όρους κοινοβουλευτισμού, λοιπόν, είναι για την πλειονότητα των νέων μακρινή και απεχθής.
Αυτό δεν οδηγεί υποχρεωτικά στην κουλτούρα της βίας που έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα. Σε άλλες χώρες έχει διοχετευθεί διαφορετικά. Στην Ελλάδα, όμως, με τη συγκεκριμένη μεταπολιτευτική παράδοση, οι μάχες του πεζοδρομίου συγκινούν τους πιο ανήσυχους. Και οι πιο ατίθασοι στρατεύονται σ' αυτό το ιδιότυπο "αντάρτικο πόλης" χαμηλής έντασης που βιώνεται σαν το μεγάλο πάρτι του χαβαλέ και της ασυδοσίας. Οι νέοι, άλλωστε, έχουν πάντα την τάση να καταπατούν τα όρια. Στην περίπτωσή μας, όμως, έχουμε προ πολλού αλλάξει πίστα. Έχει διαμορφωθεί καθεστώς, το οποίο παράγει το "άβατο των Εξαρχείων".
Ο χουλιγκανισμός, οι κουκουλοφόροι με τις μολότοφ και η νεανική εγκληματικότητα είναι εκφάνσεις του ίδιου προβλήματος. Με την πάροδο του χρόνου, άλλωστε, επαγγελματίες της βίας, που διεκδικούν για τον εαυτό του το ιδεολογικό πρόσημο του αντιεξουσιαστή, όπως και οργανωμένες ομάδες χούλιγκανς, ήλθαν σε όσμωση με τον χώρο της εγκληματικότητας, ειδικά της εμπορίας ναρκωτικών. Το αποτέλεσμα είναι να λειτουργούν πλέον σχεδόν σαν συγκοινωνούντα δοχεία.
Τόσο οι χούλιγκανς όσο και οι αντιεξουσιαστές είναι χώροι στρεβλής κοινωνικοποίησης ενός λιμνάζοντος λούμπεν νεανικού δυναμικού που έχει ανάγκη από υπαρξιακή διέξοδο. Γι' αυτό και συνήθως μετατρέπονται παραλλήλως και σε κέντρα παράνομων δραστηριοτήτων (διακίνησης ναρκωτικών, στρατολόγησης μπράβων κτλ.), καθώς και θερμοκήπια μικρονονών και συμμοριών, που προσπαθούν να βρουν τη δική τους θέση στον χώρο του υποκόσμου.
Το συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι ότι η καταστολή είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη. Απαιτείται μία ολοκληρωμένη στρατηγική, η οποία να κινηθεί σε τρία επίπεδα: Πρώτον, να καταστήσει επιχειρησιακά αποτελεσματική την καταστολή. Δεύτερον, να ανοίξει διεξόδους για τις χιλιάδες νέων που σήμερα είναι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στρατευμένοι στην κουλτούρα της βίας και πολλοί στην τρομοκρατία χαμηλής έντασης και που στην πορεία, πιεζόμενοι, θα αναζητήσουν τρόπους επιστροφής στην "κανονικότητα". Τρίτον, να προετοιμάσει με ειλικρινή τρόπο την κοινή γνώμη για το τι συνεπάγεται η επιλογή της μηδενικής ανοχής, ώστε να αποφευχθεί το σοκ και πολύ περισσότερο η παλινδρόμηση.

 https://slpress.gr/koinonia/tromokratia-chamilis-entasis-kai-mideniki-anochi-to-stoichima-toy-kyriakoy/