Οι σύγχρονες Θερμοπύλες

«Ύψωμα 731» σε σκηνοθεσία και κείμενο Άρη Μπινάρη

«Προς τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως κ. Αλ. Κορυζήν
Ο υιός μου Ευάγγελος Ιωάννου Ιωαννίδης απωλέσθη εις τας επιχειρήσεις της Κλεισούρας. Παρήγγειλα εις τους τέσσαρας ήδη υπηρετούντας Χρήστον, Κώσταν, Γεώργιον και Νίκον Ιωάννου Ιωαννίδην να εκδικηθώσιν τον θάνατον του αδελφού των. Κρατώ εις εφεδρείαν άλλους τέσσαρας Πάνον, Αθανάσιον, Γρηγόριον και Μενέλαον Ιωάννου Ιωαννίδην, κλάσεων 1917 και νεωτέρων. Παρακαλώ κληθώσιν ονομαστικώς και ούτοι εις πάσαν περίπτωσιν ανάγκης της πατρίδας ή τυχόν απωλείας ετέρου τέκνου μου προς εκδίκησιν εχθρού..
Ελένη Ιωάννου Ιωαννίδου,
Κυπαρισσία 2 Φεβρουαρίου 1941»

Πόσοι γνωρίζουν το ύψωμα 731 και τι ακριβώς έχει σηματοδοτήσει στη σύγχρονη ιστορία; Το συγκεκριμένο ύψωμα βρίσκεται περί τα 20 χλμ. βόρεια της Κλεισούρας και ήταν ένα από τα ισχυρότερα ερείσματα που κατέλαβε ο ελληνικός στρατός κατά τους χειμερινούς αγώνες που προηγήθηκαν στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας. Η παραμονή σε ελληνικά χέρια του υψώματος αυτού καταδίκαζε κάθε προσπάθεια των Ιταλών. Η αρχή της ιταλικής επίθεσης έγινε νωρίς το πρωί της 9ης Μαρτίου, με σφοδρή δράση του πυροβολικού με όλμους και αεροπορικό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων.
Στο ύψωμα 731, καθώς και στα γειτονικά υψώματα, πολέμησαν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της I Μεραρχίας που κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα, με διοικητή τον Δημήτριο Κασλά, μέχρι τη νύκτα 12/13 Μαρτίου οπότε αντικαταστάθηκε λόγω απωλειών από το 19ο Σύνταγμα, της VI Μεραρχίας Σερρών. Τον τομέα του τάγματος Κασλά ανέλαβε το τάγμα τού λοχαγού Κουτρίδη, μέχρι πέρατος του αγώνα στην περιοχή αυτή. Απέναντί τους το 8ο ιταλικό σώμα στρατού με τέσσερις μεραρχίες και δυο τάγματα μελανοχιτώνων. Μέχρι το τέλος των μαχών στο ύψωμα οι απώλειες για τον ελληνικό στρατό ανέρχονταν σε 125 νεκρούς, 28 εξαφανισθέντες και 425 τραυματίες, ενώ για τον Ιταλικό στρατό σε 1.000 νεκρούς και 3.000 τραυματίες.
Ο σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης έχει αρχίσει πλέον μια σταθερή πορεία στο ελληνικό θέατρο. Έχουμε γράψει για την περσινή παράσταση «Πέρσες» του Αισχύλου, που ανέβηκε στο θέατρο της Επιδαύρου σε σκηνοθεσία δική του. Μια παράσταση η οποία διακρινόταν όχι μόνο από μια διαυγή προσέγγιση του έργου, αλλά και από τη σύγχρονη αντίληψη και άποψη που κουβαλά ο νέος σκηνοθέτης. Τα δείγματά του μέχρι τώρα είναι σαφή μιας και έχει ανεβάσει επίσης το «Θείο Τραγί» όσο και το «’21». Πρόσφατα ανέβασε μια παράσταση που αναφέρεται σε ένα ηρωικό γεγονός του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όχι και τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό. Μιλάμε για το πολεμικό συμβάν στο ύψωμα 731, που για πολλούς ήταν το καθοριστικό σημείο που οδήγησε στην αλλαγή των στρατιωτικών σχεδιασμών του Χίτλερ, αναγκάζοντάς τον, σε μια προσπάθεια να διασώσει τον σύμμαχό του Μουσολίνι, να στραφεί κατά της Ελλάδος το 1941. Γνήσιος εκπρόσωπος της νέας γενιάς, στήνει μια παράσταση με το βλέμμα καρφωμένο στη νεολαία. Ο ίδιος ξεκίνησε ως καλλιτέχνης του δρόμου και κατέχει αποδεδειγμένα τη νεανική κουλτούρα. Γι’ αυτό τον λόγο στην πρότασή του επιλέγει να μη στήσει μια παράσταση καθαρόαιμου θεατρικού λόγου, αλλά να την εμπλουτίσει με μουσικές δημιουργίες, σε μια απόφαση να την κάνει έτι περαιτέρω ελκυστική για το νεανικό κοινό. Με την ευφάνταστη σύλληψή του καθηλώνει το θεατρικό κοινό και το μεταφέρει ουσιαστικά στην πύλη του Άδη, μιας και ο νυν υπέρ πάντων αγώνας στον οποίο αναφέρεται ήταν ακριβώς αυτό: μια προδιαγεγραμμένη πορεία όπου οι υπερασπιστές του υψώματος γνώριζαν ότι δεν υπήρχε αύριο. Μέσα από τη ζωντανή εκτέλεση των τραγουδιών τα οποία διαδέχονται την τραγική απαγγελία της περιγραφής της μάχης γινόμαστε κοινωνοί μιας κατάστασης στην οποία δεν υπήρχε εναλλακτική. Η υπεράσπιση των πατρώων εδαφών, η υπέρτατη θυσία των τέκνων αυτής της πατρίδας ήταν μια επιλογή θάρρους και ευψυχίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται μέσα στο κείμενο του Μπινιάρη, «αν περνούσαν από εκείνους, έπεφτε όλη η Ελλάδα». Ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις του παρόντος.
Η παράσταση ανέβηκε στο θέατρο «Πορεία» και κράτησε μέσω παρατάσεων μέχρι το τέλος της θεατρικής σεζόν. Λόγω του αμείωτου ενδιαφέροντος ανακοινώθηκε η επανάληψή της από 14 Οκτωβρίου έως 12 Νοεμβρίου 2019 και για 10 μόνο παραστάσεις.
Στα πολύ θετικά αξίζει να αναφέρουμε τους φωτισμούς, απαραίτητο συμπλήρωμα της θεατρικής πρότασης, αλλά και το πρόγραμμά της στο οποίο εμπεριέχονται όχι μόνο το κείμενο του Άρη Μπινιάρη, αλλά και κατατοπιστικές λεπτομέρειες για το συμβάν. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζουν οι ερμηνείες τόσο του Άρη Μπινιάρη όσο και του Κων/νου Σεβδαλή, οι οποίες αποδίδουν τόσο το απόκοσμο όσο και το αποφασιστικό στοιχείο της μάχης.