Η Ρωσία αντιτίθεται στον πόλεμο Ιράν-Ισραήλ

Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί στη Συρία από τον Δεκέμβριο 2017

Τιερί Μεϊσάν

Ενώ η πλειοψηφία των παρατηρητών παίρνουν θέση στη σύγκρουση Ρωσίας-ΗΠΑ και εύχονται νίκη για το στρατόπεδο τους, η Μόσχα προσπαθεί να κατευνάσει τη Μέση Ανατολή. Αντιτίθεται σε επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, όπως είχε αντισταθεί σε μια ισραηλινή επιχείρηση εναντίον του Ιράν το 2008.

Το Ισραήλ εκτόξευσε εννέα πυραύλους προς δύο συριακές στρατιωτικές βάσεις τη νύχτα 29-30 Απριλίου 2018, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές.

Αυτό που προκαλεί έκπληξη σε αυτή την επιχείρηση είναι ότι τα ρωσικά ραντάρ δεν διαβίβασαν το συναγερμό προς τις αρχές της Συρίας. Ως αποτέλεσμα, οι τελευταίες δεν μπόρεσαν να καταρρίψουν τους  ισραηλινούς πυραύλους.

Αποδείχτηκε ότι η επίθεση δεν στόχευε συριακούς στόχους, αλλά ιρανικούς στόχους σε συριακές βάσεις.

Σύμφωνα με μια συνθήκη που χρονολογείται πριν από το πόλεμο, το Ιράν ήρθε για να βοηθήσει τη Συρία από την αρχή της ξένης επίθεσης, το 2011. Χωρίς αυτή την υποστήριξη, η Συρία θα είχε  ηττηθεί, θα είχε ανατραπεί η Δημοκρατία και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα είχαν εγκατασταθεί στην εξουσία. Ωστόσο, από το Σεπτέμβριο του 2015, η Συρία υποστηρίζεται επίσης από τη Ρωσία, της οποίας η δύναμη πυρρός είναι πολύ υψηλότερη. Είναι η Ρωσική Πολεμική Αεροπορία η οποία, με διεισδυτικές βόμβες κατέστρεψε τις υπόγειες οχυρώσεις που χτίστηκαν από το ΝΑΤΟ και τη γαλλική βιομηχανία Lafarge, επιτρέποντας στο συριακό στρατό να ανακτήσει το χαμένο έδαφος.

Σήμερα, οι στόχοι των Ιρανών και των Ρώσων αποκλίνουν.

Η διαφωνία Ιράν-Ρωσίας

Η Ρωσία σκοπεύει να εξαλείψει τις τζιχαντιστικές οργανώσεις και να ειρηνεύσει ολόκληρη την περιοχή. Στη συνέχεια, ελπίζει να αποκαταστήσει την ιστορική σχέση μεταξύ του ορθοδόξου πολιτισμού της και της Δαμασκού, αρχικής πόλης του χριστιανισμού, σύμφωνα με τη στρατηγική που καθορίστηκε στο δέκατο όγδοο αιώνα από την Μεγάλη Αικατερίνη.

Το Ιράν είναι πλέον μια χώρα διαιρεμένη από τρεις διαφορετικές εξουσίες. Από τη μία πλευρά οι Φρουροί της Επανάστασης, από την άλλη ο πρόεδρος Ροχάνι, και τέλος, ο Οδηγός Χαμενεΐ που διαιτητεύει τις συγκρούσεις τους.

Οι Φρουροί της Επανάστασης είναι μια μονάδα ελίτ, ξεχωριστή από τον κανονικό στρατό. Υπακούουν στον Οδηγό, ενώ ο στρατός εξαρτάται από τον πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Προσπαθούν να απελευθερώσουν τη Μέση Ανατολή από τον αγγλοσαξονικό ιμπεριαλισμό. Προστατεύουν τους Σιίτες σε όλο τον κόσμο και σε αντάλλαγμα περιμένουν να τους στηρίζουν για να προστατεύσουν το Ιράν. Εξαπλώνονται στην Υεμένη, το Ιράκ, τη Συρία και το Λίβανο.

Ο πρόεδρος Χασάν Ροχάνι επιδιώκει να βγάλει τη χώρα του από τη διπλωματική απομόνωση που προκάλεσε η επανάσταση του Ιμάμη Χομεϊνί. Προτίθεται να αναπτύξει το διεθνές εμπόριο και να αποκαταστήσει το καθεστώς της κυρίαρχης περιφερειακής δύναμης που είχε η χώρα του κατά την εποχή του Σάχη.

Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεί, ο οποίος είναι ιδεολογικά κοντά στους Φρουρούς της Επανάστασης, προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο εξουσιών και την ενότητα της χώρας του. Είναι ένας ρόλος ακόμη πιο δύσκολος καθώς οι εντάσεις μεταξύ των δύο προηγούμενων ομάδων είναι στο αποκορύφωμά τους. 
Ο πρώην πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ (προερχόμενος από τους Φρουρούς της Επανάστασης) και ο πρώην Αντιπρόεδρος του, Χαμίντ Μπεγκάι, ανακηρύχθηκαν «κακοί μουσουλμάνοι» από το Συμβούλιο των Φρουρών του Συντάγματος. Ο πρώτος έχει τεθεί υπό κατ 'οίκον περιορισμό, ενώ ο δεύτερος έχει καταδικαστεί σε φυλάκιση 15 ετών μετά από μυστική δίκη.

Μετά τη δολοφονία του Jihad Moughniyah (γιος του Imad Moughniyah, στρατιωτικού ηγέτη της λιβανέζικης Χεζμπολάχ) και αξιωματικών των Φρουρών της Επανάστασης, τον Ιανουάριο του 2015, στη συροισραηλινή διαχωριστική γραμμή του Γκολάν, όλα δείχνουν ότι το Ιράν προσπαθεί να εγκαταστήσει στρατιωτικές βάσεις στη νότια Συρία. Φέρεται να σχεδιάζεται μια συντονισμένη επίθεση κατά του Ισραήλ από τη Γάζα, το Λίβανο και τη Συρία.

Αυτό το σχέδιο προσπαθεί το Ισραήλ να αποτρέψει και το οποίο, από τώρα και στο εξής, αρνείται η Ρωσία να υποστηρίξει.

Η εξέλιξη των πολιτικών θέσεων

Από ρωσική άποψη, το Ισραήλ είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο Κράτος, στο οποίο πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες προέρχονται από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Έχει το δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό του, ανεξάρτητα από το θέμα της αρπαγής της γης και του σημερινού καθεστώτος του απαρτχάιντ.

Αντίθετα, από ιρανική άποψη, το Ισραήλ δεν είναι Κράτος, αλλά μια παράνομη οντότητα που κατέχει την Παλαιστίνη και καταπιέζει τους ιστορικούς κατοίκους της. Επομένως, είναι θεμιτό και νομιμοποιημένο να το καταπολεμήσουν. Με τον τρόπο αυτό, η Ισλαμική Δημοκρατία υπερβαίνει την ανάλυση του ιδρυτή της. Πράγματι, για τον Ιμάμη Χομεϊνί, το Ισραήλ δεν είναι παρά μόνο ένα εργαλείο για τις δύο κύριες αποικιακές δυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες («ο Μεγάλος Σατανάς») και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα τελευταία χρόνια, ο ιρανικός λόγος για την Παλαιστίνη έχει γίνει ιδιαίτερα συγκεχυμένος, αναμιγνύοντας πολιτικά και θρησκευτικά επιχειρήματα και καταφεύγοντας σε αντισημιτικά στερεότυπα.

Τα τελευταία τρία χρόνια, το Ισραήλ ζητά δια φωνής και σώματος, η Ρωσία να εμποδίσει το Ιράν να εγκαταστήσει στρατιωτικές βάσεις σε απόσταση μικρότερη των 50 χιλιομέτρων από τη γραμμή οριοθέτησης. Καταρχάς, η Ρωσία επεσήμανε ότι το Ιράν κέρδισε τον πόλεμο στη Συρία, ενώ το Ισραήλ τον έχασε. Το Τελ Αβίβ δεν είχε συνεπώς τίποτα να απαιτήσει. Αλλά τώρα φτάνουμε στο πιθανό τέλος του πολέμου και η ρωσική θέση έχει αλλάξει: αποκλείεται να αφήσει το Ιράν να ανοίξει μια νέα σύγκρουση.

Ήταν ακριβώς η ίδια στάση που ώθησε τη Ρωσία να βομβαρδίσει τα δύο αεροδρόμια που μισθώθηκαν από την Τσαχάλ/IDF στη Γεωργία το 2008. Τότε ήταν για να αποφευχθεί μια επίθεση κατά της Τεχεράνης από το Τελ Αβίβ. Εκτός από το ότι το laissez-faire αυτής της φοράς αντιτίθεται σε μια ιρανική πρωτοβουλία και όχι πλέον ισραηλινή.

Η συριακή θέση

Από την άποψη της Συρίας, το Ισραήλ είναι ένας εχθρός που κατέχει παράνομα τα Υψώματα του Γκολάν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, υποστήριξε εκ των πραγμάτων  (de facto) τους τζιχαντιστές και βομβάρδισε ήδη τη χώρα περισσότερο από εκατό φορές.

Το ιρανικό σχέδιο δεν είναι όμως ευπρόσδεκτο. Πράγματι, όπως και η Μόσχα, η Δαμασκός δεν αμφισβητεί την ύπαρξη του εβραϊκού Κράτους, αλλά μόνο τη μορφή του καθεστώτος που αποκλείει τους Παλαιστινίους. Προπαντός, η Αραβική Δημοκρατία της Συρίας δεν επιδιώκει την αντιπαράθεση με το γείτονά της, αλλά την ειρήνη. Οι πρόεδροι Χάφεζ και Μπασάρ αλ-Άσσαντ προσπάθησαν αμφότεροι να την διαπραγματευτούν μάταια με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον.

Εξάλλου, όλοι γνωρίζουν ότι ο ισραηλινός στρατός υποστηρίζεται ανεπιφύλακτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ότι για να του επιτεθεί είναι σαν να επιτεθεί στην Ουάσιγκτον. Η Συρία, η οποία μόλις πέρασε επτά χρόνια ξένης επίθεσης και καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό, δεν θα μπορούσε να εμπλακεί σε αυτόν τον δρόμο, ακόμη κι αν το θέλησε.

Ως εκ τούτου, η Δαμασκός, η οποία συμφώνησε να αφήσει το Ιράν να εγκαταστήσει βάσεις στο έδαφός της, δεν θα προχωρήσει περαιτέρω .

Το ιρανο-αμερικανικό πλαίσιο

Ακριβώς όπως το πιθανό τέλος του πολέμου προκάλεσε την τρέχουσα κρίση, επηρεάζει και το μέλλον της συμφωνίας 5 + 1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πιθανότατα δεν θα συνεχίσουν να την εγγυώνται.

Αυτή η πολυμερής συμφωνία δεν είναι αυτό που πιστεύουμε. Το κείμενο, που υπογράφηκε στις 14 Ιουλίου 2015, είναι ακριβώς το ίδιο με το κείμενο που συζητήθηκε στις 4 Απριλίου. Τους τελευταίους μήνες, η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη διαπραγματεύθηκαν διμερείς μυστικές ρήτρες, το περιεχόμενο των οποίων κανείς δεν γνωρίζει.

Ωστόσο, ο καθένας μπόρεσε να παρατηρήσει ότι από της ολοκλήρωσης αυτής της μυστικής συμφωνίας, τα αμερικανικά και ιρανικά στρατεύματα, που είναι παρόντα σε όλη τη Μέση Ανατολή, ποτέ δεν είχαν έρθει άμεσα αντιμέτωπα.

Το δημόσιο μέρος της συμφωνίας αφορά την αναστολή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν για τουλάχιστον μια δεκαετία· την άρση των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν·  και την ενίσχυση των ελέγχων του ΔΟΑΕ. Αυτή η συμφωνία είναι καταστροφική για την Τεχεράνη, η οποία, για παράδειγμα, αναγκάστηκε να κλείσει το πρόγραμμα εκπαίδευσης της πυρηνικής φυσικής. Αλλά όμως την υπέγραψε με την ελπίδα να αρθούν οι κυρώσεις που έπληξαν την οικονομία της πολύ σκληρά. Εντούτοις, μόλις άρθηκαν οι εν λόγω κυρώσεις, αποκαταστάθηκαν με άλλο πρόσχημα (το πρόγραμμα για τους ιρανικούς πυραύλους). Το βιοτικό επίπεδο των Ιρανών συνεχίζει να μειώνεται.

Σε αντίθεση με μια δημοφιλή και κοινή πεποίθηση, η Ισλαμική Δημοκρατία είχε σταματήσει να προσπαθεί να αποκτήσει την ατομική βόμβα, το 1988, επειδή ο Ιμάμης Χομεϊνί είχε την είχε πείσει ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής ήταν αντίθετα με το Ισλάμ. Ωστόσο, συνέχισε τη μη στρατιωτική πυρηνική της δραστηριότητα και ορισμένες έρευνες σχετικά με τακτικές στρατιωτικές εφαρμογές. Σήμερα, μόνο όσοι επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματα του Σάχη - δηλαδή η ομάδα του προέδρου Ροχάνι- είναι πιθανό να θέλουν να επαναλάβουν το στρατιωτικό της πυρηνικό πρόγραμμα. Αλλά, δεν θα το κάνουν, λαμβάνοντας υπόψη τις άριστες σχέσεις τους με την Ουάσινγκτον.

Μια προπαρασκευαστική συνεδρίαση της Παγκόσμιας Διάσκεψης Παρακολούθησης της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή στη Γενεύη. Το Ιράν και η Ρωσία υπερασπίζονται την πρόταση να κηρυχτεί η Μέση Ανατολή «ζώνη χωρίς πυρηνικά όπλα»· μια πρόταση που καταπολεμούν το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και οι Δυτικοί.

Η απειλή που ασκεί η Τεχεράνη από το έδαφος της Συρίας πρέπει ίσως να θεωρηθεί ως μέσο πίεσης για τη διατήρηση των παράλληλων μυστικών ρητρών με τη συμφωνία 5+1.

Τιερί Μεϊσάν

Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά

Πηγή Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα)