Η αγέλη σπέρνει, ο ιός θερίζει

Του Παναγιώτη Χούπα

Για τον επιστημονικό όρο «ανοσία αγέλης» (ακούγεται φριχτός, ο όρος «πληθυσμιακή ανοσία» είναι ακριβέστερος και καθόλου κακόηχος) ισχύουν τα εξής:

Πρόκειται για «το επίπεδο της ανοσίας, σε ποσοστό % του πληθυσμού, που εμποδίζει την εκδήλωση ή τη συνέχιση μιας επιδημίας».

«Η επίτευξή της δεν εξαλείφει τη νόσο (κρούσματα θα υπάρχουν εκτός και αν επιτευχθεί ανοσία στο 100% του πληθυσμού), αποτρέπει όμως ή σταματά την επιδημία».

«Η πληθυσμιακή ανοσία (της αγέλης) είναι κάτι επιθυμητό και εφικτό, όσον αφορά στον σχεδιασμό στρατηγικών και στόχων για την εξάλειψη λοιμωδών νόσων με ενεργητική ανοσοποίηση (μαζικό εμβολιασμό). Καμία δυσφήμιση του όρου δεν δικαιολογείται».

Ωστόσο, προσοχή:

«Η πληθυσμιακή ανοσία (της αγέλης) μέσω φυσικής νόσησης είναι, με τα υπάρχοντα δεδομένα, κάκιστη επιλογή για τον περιορισμό εκδηλωμένης επιδημίας θανατηφόρας νόσου, έστω και «λίγο» θανατηφόρας, λόγω δυσανάλογα μεγάλου τιμήματος (σε ψυχές)».

Αυτά έλεγε ανέκαθεν η επιστήμη.

Μετά … ήρθε η πολιτική. Οι «θεσμικοί» από τη μια μεριά και οι «αντισυστημικοί» από την άλλη. Οι «καθεστωτικοί» εναντίον των «επαναστατών» και το αντίστροφο.

Οι πρώτοι, προσπάθησαν να κρυφτούν πίσω από τους επιστήμονες (πρόθυμους είναι η αλήθεια, αλλά πάντως επιστήμονες) για να δικαιολογήσουν την πλήρη ανυπαρξία τους. Την προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας χωρίς σχέδιο, χωρίς υποδομές, χωρίς έμψυχο δυναμικό.

Οι δεύτεροι, έχοντας πολιτικά κίνητρα και οι ίδιοι, ταπεινότερα ίσως από εκείνα των αντιπάλων, επιτέθηκαν στην «ασπίδα». Στην επιστήμη. Επιστράτευσαν ψευδοεπιστήμη και παραλογισμό, προκατάληψη και φανατισμό.

Και με τούτα και μ’ εκείνα καταλήξαμε 10 μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας να (ξανα)συζητάμε για την «ανοσία αγέλης».

Ακολουθεί μια αποσαφήνιση της παρούσας κατάστασης, εν συντομία, για τον μπερδεμένο αναγνώστη.

Η πανδημία COVID-19 είναι εκτός ελέγχου στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Οι χώρες της Δύσης απέτυχαν παταγωδώς στη διαχείρισή της. Η Μέκκα της δυτικής ιατρικής (ΗΠΑ) μετρά περίπου 225.000 νεκρούς και έπεται συνέχεια. Εν όψει δεύτερου κύματος οι μετριοπαθέστερες προβλέψεις είναι εφιαλτικές. Αυτό έχει οδηγήσει τόσο σε απώλεια ηθικού, όσο και σε δυσπιστία έναντι των κλασικών μέτρων.

Υφίστανται λοιπόν 2 βασικές «στρατηγικές» για το τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα.

Η πρώτη ακούει στο όνομα «blanket» (κουβέρτα, καθολική κάλυψη): καταστολή της μετάδοσης του ιού σε όλον τον πληθυσμό.

Η δεύτερη αποκαλείται «segmenting and shielding» (προφύλαξη μετά από τμηματοποίηση, στοχευμένη κάλυψη): καταστολή της μετάδοσης του ιού μόνο στις ευπαθείς ομάδες.

Τα βασικά μέτρα της πρώτης στρατηγικής τα γνωρίζουν όλοι, αφού ήδη εφαρμόζονται: τοπικά και γενικευμένα «λοκντάουν» και γενικώς περιορισμοί, έως ότου ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο επιτύχει πληθυσμιακή ανοσία (της αγέλης).

Η δεύτερη στρατηγική είναι πιο «χαλαρή»: περιορισμοί στους ευπαθείς και μόνο, ενώ στους υπόλοιπους (όσους έχουν μικρή πιθανότητα να νοσήσουν σοβαρά ή /και να αποβιώσουν) η νόσος αφήνεται πρακτικώς ανεξέλεγκτη.

Αυτή η δεύτερη στρατηγική σκοπεύει στην επίτευξη πληθυσμιακής ανοσίας (της αγέλης) δια της φυσικής οδού (λοίμωξης), αισιοδοξώντας το ζητούμενο ποσοστό ανόσου πληθυσμού (για την τρέχουσα πανδημία εκτιμώμενο στο 70%περίπου) να καλυφθεί από τον μη ευπαθή πληθυσμό (τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του, έως ότου ένα μελλοντικό εμβόλιο συμπληρώσει το υπόλοιπο). Έτσι, υποτίθεται, και οι ευπαθείς θα προστατευθούν (άμεσα, αλλά και μακροπρόθεσμα) και οι μη ευπαθείς θα αφεθούν να ζήσουν στην «κανονικότητα» (συνέχιση της οικονομικής και κοινωνικής ζωής που ασφυκτιούν στα «λοκντάουν»).

Εδώ αρχίζουν τα προβλήματα:

1) Η ιδέα «κρύβω τους ευπαθείς από τον ιό, ενώ οι υπόλοιποι αφήνονται να ζήσουν τη ζωή τους» είναι εξαρχής προβληματική και κατά πάσα πιθανότητα ανεφάρμοστη.

Η κοινωνία είναι ανοιχτό σύστημα, χωρίς στεγανά. Όλοι συμβιώνουν με όλους, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, κατάσταση υγείας κτλ. Οι ηλικιωμένοι δεν είναι όλοι κλεισμένοι σε οίκους ευγηρίας. Πολλοί ευπαθείς δεν είναι υπερήλικες (δεν είναι καν ηλικιωμένοι), ούτε συνταξιούχοι αναπηρίας. Πολλοί διαβητικοί, παχύσαρκοι, υπερτασικοί και καρδιοπαθείς, νεφροπαθείς, ηπατοπαθείς, καρκινοπαθείς, μεταμοσχευμένοι και ανοσοκατεσταλμένοι, είναι ενεργά μέλη του παραγωγικού μηχανισμού και του κοινωνικού ιστού.

Γενικά οι ευάλωτοι στον ιό άνθρωποι εκτιμάται ότι αποτελούν το 20% περίπου του παγκοσμίου πληθυσμού. Με, επισφαλή έστω, αναγωγή στον πληθυσμό της Ελλάδας (χώρας γερόντων, όπου και αυτό το 20% φαίνεται μετριοπαθές), υπάρχουν ανάμεσά μας 2.000.000 ευπαθών ατόμων. Από τον καλοστεκούμενο παππού που παίρνει τα παιδιά από το σχολείο, μέχρι τον (εξορισμού νέο ηλικιακά) οδοντίατρο με διαβήτη τύπου Ι. Από τον υπερτασικό βιομηχανικό εργάτη, μέχρι την παχύσαρκη λογοθεραπεύτρια.

Το πώς είναι δυνατόν, τούτη την ώρα, να κρύψουμε όλους αυτούς τους συνανθρώπους μας από τον ιό, ενώ εμείς οι υπόλοιποι 8.000.000 «υγιείς» θα ζούμε «κανονικά» τη ζωή μας, δεν είναι και πολύ ξεκάθαρο.

2) Η αιωρούμενη εντύπωση ότι κάποιοι (έστω οι νεότεροι και υγιέστεροι) θα ζουν «κανονικά» τη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι ακριβώς δίπλα τους δεν θα μπορούν, ενδεχομένως να γεννά αισθήματα αδικίας και να παραπέμπει σε έναν ιδιότυπο ρατσισμό.

Ο διοικητής του ΕΣΥ (NHS) της Μ. Βρετανίας, όταν του ετέθη το θέμα «segmenting and shielding» για τους ηλικιωμένους, μίλησε απεριφράστως για «ηλικιακό απαρτχάιντ» το οποίο απέρριψε ως απαράδεκτο.

3) Ο διαχωρισμός των ατόμων σε ευπαθή και μη ευπαθή, είναι χρήσιμος αλλά εν πολλοίς αυθαίρετος. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν προβλέψιμα ευπαθή άτομα και απρόβλεπτα ευπαθή άτομα και ενώ για τα πρώτα είμαστε σχετικά βέβαιοι, για τα τελευταία δεν γνωρίζουμε τίποτε. Ούτε ποια είναι, ούτε πόσα είναι. Σύμφωνα με μελέτες των CDC των ΗΠΑ περίπου 6% των αποβιωσάντων από τον ιό δεν είχαν καμία ιδιότητα που θα τους κατέτασσε στους ευπαθείς. Πάνω από 12.000 δηλαδή «μη ευπαθείς» Αμερικανοί έχουν καταλήξει (μέχρι στιγμής) από τον ιό, με πρώτη και τελευταία εκδήλωση της ευπάθειάς τους τον θάνατο.

Όλοι οι «μη ευπαθείς» αυτής της κατηγορίας, εάν αφεθούν «να ζήσουν τη ζωή τους», το μόνο που θα πετύχουν θα είναι να την χάσουν.

4) Στα (πολλά) παράδοξα της COVID-19 συγκαταλέγεται και η προσφάτως τεκμηριωμένη κατάσταση που είναι γνωστή ως «long COVID». Είναι μια χρονίζουσα (διάρκειας εβδομάδων ή και μηνών) παράταση σοβαρών συμπτωμάτων, ενώ θεωρητικά ο πάσχων έχει αναρρώσει (απέφυγε το μοιραίο, βγαίνει αρνητικός στα τεστ, αλλά συνεχίζει να υποφέρει).

Για κάποιους από τους «μη ευπαθείς», που θα αφεθούν «να ζήσουν τη ζωή τους», αυτό θα είναι ανέφικτο για αρκετό καιρό μετά την «ανάρρωση».

5) Η ιδέα«segmenting and shielding» έχει κατ’ ουσίαν αναπόδεικτη βάση. Προϋποθέτει την επίτευξη ισχυρής και μακροχρόνιας ανοσίας μετά από φυσική λοίμωξη, κάτι πολύ αμφισβητήσιμο με τα υπάρχοντα στοιχεία. Υπάρχουν ήδη 5 (πέντε) τεκμηριωμένες περιπτώσεις επαναλοίμωξης από τον ιό (2^η λοίμωξη στο ίδιο άτομο, από διαφορετικό στέλεχος του ιού, αρκετές εβδομάδες μετά την πρώτη).

Αν η επαναλοίμωξη επαληθευτεί ως κανόνας (είναι νωρίς για να στοιχειοθετηθεί κάτι τέτοιο) όλο το οικοδόμημα της «ανοσίας αγέλης» δια φυσικής λοίμωξης καταρρέει, εφόσον οι ευπαθείς θα παραμείνουν περιθωριοποιημένοι εις το διηνεκές, αναμένοντας πότε η «αγέλη» των μη ευπαθών θα αποκτήσει ανοσία σε όλα τα στελέχη του ιού.

6) Παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, κανένα παράδειγμα επιτυχούς εφαρμογής της μεθόδου  «segmenting and shielding» δεν υφίσταται. Το μοναδικό αναφερόμενο ως «παράδειγμα», το Σουηδικό κράτος, έχει αποτύχει παταγωδώς. Μετρά 1 νεκρό ανά 1.710 κατοίκους, ενώ οι γειτονικές χώρες μετρούν 1 νεκρό ανά 15.000 κατοίκους (Φινλανδία) και 1 νεκρό ανά 20.000 κατοίκους (Νορβηγία). Ακόμα και αν οι συνθήκες (κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές) θεωρητικά το επιτρέπουν, μια πολιτική «segmenting and shielding» πρέπει να είναι μέρος έτοιμου σχεδίου δράσεως και όχι βεβιασμένη κίνηση όταν ο ιός έχει ήδη εγκατασταθεί για τα καλά εντός του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση, το «segmenting and shielding» σε χώρες πυκνοκατοικημένες, με γερασμένο πληθυσμό, συνύπαρξη πολλών γενεών στο ίδιο νοικοκυριό, αστέγους και φτωχούς, γκέτος και παραγκουπόλεις, ακούγεται ως κακόγουστο χιούμορ.

Συμπερασματικά, η στρατηγική επίτευξης «ανοσίας αγέλης» δια φυσικής νόσησης του «μη ευπαθούς» πληθυσμού, με ταυτόχρονη προστασία των ευπαθών, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη. Η υποστήριξή της από μια μικρή μερίδα υγιών επιστημόνων, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να την επιβάλει ως «εναλλακτική λύση». Η υιοθέτησή της από λαϊκιστές πολιτικούς, κατ’ επάγγελμα αμφισβητίες διανοούμενους και διαταραγμένους θεωρητικούς των συνωμοσιών, δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού.

Υ.Γ Το περιεχόμενο ξενόγλωσσου άρθρου των καθηγητών Θεόδωρου Λύτρα και Σωτήρη Τσιόδρα σε Σκανδιναβικό ιατρικό περιοδικό χαμηλής εμβέλειας, είναι άκρως ανησυχητικό. Στο υποβληθέν την 30^η Μαΐου και δημοσιευθέν την 26^η Σεπτεμβρίου άρθρο, εν μέσω ασαφειών, ανακριβειών και διφορούμενων εκφράσεων, δίνεται η εντύπωση ότι, προκειμένου για την πληθυσμιακή ανοσία (της αγέλης), οι συγγραφείς θεωρούν τη φυσική νόσηση ως «μέθοδο» ισάξια του εμβολιασμού και ισότιμή του σε περίπτωση «μίξης των δύο». Κάτι τέτοιο, αν ισχύει, είναι προφανώς απαράδεκτο και δεδομένης της παντοδυναμίας τού κυρίου Τσιόδρα κατά τον Μάιο του 2020, αλλά και του ειδικού βάρους του γενικότερα, πρέπει να ανασκευαστεί ή αποσαφηνιστεί. (Ήδη το ελληνικό διαδίκτυο έχει κατακλυστεί από άρθρα με τίτλους όπως «Ο Τσιόδρας υπέρ της ανοσίας της αγέλης» και παραπλήσιους). Αν και στο άρθρο τονίζεται ρητώς ότι ο κος Τσιόδρας εκφράζει προσωπικές απόψεις και δεν γράφει υπό την ιδιότητα του εκπροσώπου της Ελληνικής κυβέρνησης, προκύπτει μείζον θέμα. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ, δικαιούμαστε να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη, βέβαιη εξαρχής για την πλήρη αδυναμία της να ελέγξει την υγειονομική κρίση, αναζήτησε από πολύ ενωρίς επικίνδυνες εναλλακτικές «λύσεις» και εφιαλτικές οδούς διαφυγής, κρυπτόμενη πίσω από «την επιστήμη».

Πηγές:

https://phoupas.blogspot.com/2020/10/blog-post.html

https://www.johnsnowmemo.com/?fbclid=IwAR2rKP0wBruWd7n6Q-KbwdB6Q8JMBLrQO2P-_cGGMpMUUkRv3TPTXwgfChY

https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1403494820961293