Του Νικολάου Π. Παππά, πολιτικού επιστήμονος
Πρόσφατα βρέθηκα σε μια παρουσίαση βιβλίου για το έργο του κοινωνιολόγου Νίκου Πουλαντζά, ένα βιβλίο στο οποίο έχουν απομαγνητοφωνηθεί μαθήματα του μεγάλου Έλληνα στοχαστή στην τότε Πάντειο σχολή. Ακούγοντας τον καθηγητή Γιώργο Κοντογιώργη, ο οποίος είχε στην κατοχή του το σχετικό ηχητικό υλικό, και τον Σωτήρη Αμάραντο, ο οποίος έκανε την απομαγνητοφώνηση των παραδόσεων, καταλαβαίνει κανείς ότι τα κομματικά όργανα (ποιου κόμματος δεν χρειάζεται να πούμε) τα οποία εκμεταλλεύονται σήμερα το όνομά του έχουν αλλοιώσει την ουσία των λεγομένων του και έχουν κρατήσει τον Νίκο Πουλαντζά που τους… συμφέρει, χωρίς αναφορές στην κριτική του στον μαρξισμό και την ελληνική αριστερά.
Ο Πουλαντζάς δεν είναι η μόνη τέτοια περίπτωση. Πολλοί Έλληνες στοχαστές έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης από τα ελλαδικά κόμματα (και σίγουρα δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο) κατά καιρούς, με ένα άλλο παράδειγμα που μπορεί κανείς να σκεφτεί να είναι ο Ίων Δραγούμης, αυτή τη φορά από την άλλη πλευρά του ιδεολογικού φάσματος.
Είναι φοβερό το πώς κανείς μπορεί να πάρει μια απομονωμένη φράση κάποιας προσωπικότητος και να τη χρησιμοποιήσει για να «ντύσει» την άποψή του, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν του (από άγνοια;) τη συνολική ιδεολογία του συγγραφέα ή ακόμη και την αλλαγή των απόψεών του αργότερα. Για παράδειγμα, άλλος ο Πουλαντζάς της εποχής που έμπαινε στον ακαδημαϊκό χώρο κι άλλος λίγο πριν αυτοκτονήσει (1979). Το ίδιο ισχύει πολύ περισσότερο για τον Δραγούμη, ο οποίος έκανε πολλές φορές διάλογο με τις τότε ιδεολογίες και άλλοτε τις επικροτούσε κι άλλοτε τις αποδομούσε.
Επιπλέον, τα κόμματα σήμερα, για να νομιμοποιήσουν την κυριαρχία τους επί της ελληνικής κοινωνίας, χρησιμοποιούν τις αναλύσεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων για την (αθηναϊκή) δημοκρατία, παραποιώντας τους πλήρως. Εάν ερχόταν με μια χρονομηχανή στη σημερινή Ελλάδα ο Αριστοτέλης και του έλεγε ο πρωθυπουργός, «καλωσόρισες στην ελληνική δημοκρατία», πιθανόν να ζητούσε αμέσως να επιστρέψει από εκεί που ήρθε ή να έγραφε ένα σύγγραμα για το πώς αδυνατούν οι σημερινοί άνθρωποι να αντιληφθούν τις διαφορές των πολιτευμάτων όπως με ακρίβεια ο ίδιος τις είχε αναλύσει. Φυσικά υπονοώ ότι η αρχαία δημοκρατία δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή κομματοκρατία, κι όχι γιατί η δημοκρατία της εποχής του Αριστοτέλη ήταν τέλεια, αλλά γιατί σήμερα δεν υπάρχει κανένα από τα προαπαιτούμενα με τα οποία ο ίδιος κατέτασσε ένα πολίτευμα στα δημοκρατικά.
Ίσως αυτές οι καταστάσεις να είναι αναπόφευκτες και να είναι αποτέλεσμα της συνεχούς προσπάθειας των θιασωτών των κομμάτων να βρουν ιδεολογική θεμελίωση στα λεγόμενά τους. Όμως είναι υποχρέωση και των πολιτικών επιστημόνων – κοινωνιολόγων να αποκαθιστούν την αλήθεια. Και στην εποχή μας οι περισσότεροι (δυστυχώς φυσικά) είναι στρατευμένοι στα κόμματα αντί στην επιστήμη τους, με αποτέλεσμα να γίνεται όλο και περισσότερο επιτακτική η ανάγκη να υπάρξουν κι άλλοι αδέσμευτοι πανεπιστημιακοί πέραν των μετρημένων στα δάχτυλα. Υπάρχει ελπίδα; Ας ευχηθούμε η απάντηση να είναι καταφατική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου