Ideognomi.gr

Τρίτη 18 Απριλίου 2017

Ο Τσαρλς Μπουκόφσκι συνομιλεί με τον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη


Του αγίου Ιωάννη της Κλίμακος - Δ΄ Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής (δείτε: 7 Κυριακές)
Ένα κλικ αγάπης και ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας, παρακαλώ, εδώ!

Περνάμε λοιπόν στο προκείμενο (από vakxikon.gr). Ο Αμερικανός συγγραφέας Τσαρλς Μπουκόφσκι (1920-1994) είναι ένας ακόμη εκφραστής της απελπισίας, της μοναξιάς και του αισθήματος προδοσίας του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Θεός να τον αναπαύσει. Η βιογραφία του εδώ.
Αναζητούσε το Θεό, με δυο λόγια. Το ήξερε; Ίσως όχι. Τον βρήκε; Ο Θεός ξέρει. Θα μπορούσε πάντως να τον βρει - η περίπτωσή του φανερώνει για μια ακόμα φορά την επείγουσα και επιτακτική ανάγκη ορθόδοξης ιεραποστολικής δραστηριότητας στο δυτικό κόσμο, για τη σωτηρία του δυτικού αδελφού μας, που θα σημαίνει και τη δική μας σωτηρία, αφού θα έχουμε εκπληρώσει μια από τις σοβαρότερες πτυχές της εντολής της αγάπης.

Γράφει ο Κυριάκος Μαργαρίτης
 

 
Η Ταφόπλακα και η Κλίμακα


1. Η Παρεξήγηση

Η προσάρτηση της Ελλάδας στο δυτικό πολιτισμικό σενάριο έχει σφυρηλατήσει μιαν πολιτισμική παρεξήγηση, που όσο είναι κραυγαλέα, άλλο τόσο προβάλλει ως θέσφατο που μόνον οι «αρνητές» αμφισβητούν.

Η επαφή με τη Δύση, όμως, υπήρξε γόνιμη στο βαθμό που την διαχειρίστηκαν οι υποτιθέμενοι αρνητές (ο Παπαδιαμάντης στην πεζογραφία, ο Τσαρούχης στη ζωγραφική, ο Χατζιδάκις στη μουσική κ.ά.), την ίδια ώρα που, από τους θιασώτες, η επαφή εκφυλίστηκε σε γελοίο μιμητισμό.

Χρειάζεται να την σκεφτούμε ξανά. Είναι άθλημα αυτογνωσίας, και ανακάλυψη του προσώπου με το οποίο κοιτάζουμε τον (και κοιταζόμαστε στον) κόσμο.

Εν προκειμένω, σκέφτομαι ότι κοιτίδα της παρεξήγησης, είναι η επιπόλαιη εγγραφή στο (επίσημο) δυτικό υπόδειγμα εκείνων των στοιχείων τα οποία, επί της ουσίας, το αρνούνται. Για να παραφράσω το αναρχικό σύνθημα: Ό,τι αγαπήσαμε στη Δύση, ήταν πάντα εναντίον της.

Εντούτοις, κρατάμε τον αντιρρητικό χαρακτήρα του λόγου και τον προβάλλουμε, ανακατώνοντας άλλα αντί άλλων, σε συνθήκες εντόπιες, και τελείως ξένες προς τον ίδιο τον λόγο.

Ως χοντροκομμένο, αλλά ενδεικτικό, παράδειγμα, σκέφτομαι το χαρμόσυνο νιτσεϊκό ευαγγέλιο περί του νεκρού μεταφυσικού θεού και την ευκολία με την οποία το ενστερνιζόμαστε, μιλώντας για ένα θεό για τον οποίο αγνοούμε τα πάντα, με πρώτο και καλύτερο το γεγονός ότι ο καθ' ημάς Θεός είναι βαθύτατα αντί-μεταφυσικός.

Αλλά δεν είναι θεολογικό αυτό το κείμενο. Είναι υπαρξιακό-οντολογικό. Και παρακολουθεί τη συνομιλία ενός ποιητή και ενός αγίου, θέλοντας, υπό μια έννοια, να θυμίσει την αρχαιοελληνική συνθήκη σύμφωνα με την οποία οι Ιερείς ήταν Ποιητές, και η Τέχνη, εκδήλωση Πίστεως στη Ζωή.


2. Λόγος περί Απροσπαθείας

Αφορμές για τη συνομιλία που προτείνω, μια ταφόπλακα, και μια σκάλα. Συγκεκριμένα, η ταφόπλακα του Charles Bukowski, και ο Δεύτερος Λόγος στην Κλίμακα του Αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη, κείμενο το οποίο περιέχει οδηγίες προς νέους ή επίδοξους μοναχούς.

Στον τάφο του ποιητή, πάνω από τις ημερομηνίες γέννησης και θανάτου, και τη φιγούρα του πυγμάχου ανάμεσά τους, διαβάζουμε την έσχατη προτροπή του στην καταϊδρωμένη ανθρωπότητα.

Don't Try.

Στο κείμενο του αγίου, στα συμφραζόμενα του οποίου ο όρος «απροσπάθεια» σημαίνει την αποφυγή των πνευματοκτόνων παθών (και όχι του Πάθους, που είναι προϋπόθεση σωτηρίας), διαβάζουμε τα εξής ενδιαφέροντα.

«Όποιος εμίσησε τον κόσμο, αυτός εγλύτωσε από την λύπη. Ενώ εκείνος που έχει “προσπάθεια” σε κάποιο από τα υλικά και ορατά, δεν έχει λυτρωθή ακόμη από την λύπη. Διότι πώς να μη λυπηθή, όταν στερηθή εκείνο που αγαπά;»

Σε αυτό το πλαίσιο, το μίσος για τον κόσμο συνιστά προϋπόθεση για την ασκητική της αγάπης, για όλους και για όλα, με τρόπο συγκεκριμένο, και μοναδικό.

«Εκείνος που νομίζει ότι έχει “απροσπάθεια” για ένα οποιοδήποτε πράγμα, αισθάνεται όμως λύπη στην καρδιά του όταν το στερηθή, αυτός απατάται τελείως».

Don't try. Μην έχεις προσπάθεια. Η απόπειρα να ακούσουμε μια συνομιλία είναι νόμιμη. Και η συνάφεια δεν εξαντλείται στο λογοπαίγνιο.

Υποστηρίζω ότι η μπουκοβσκική αποστροφή σημαίνει, ακριβώς, να μην αναλώνεται κανείς στην περιπαθή κίνηση προς τα ορατά και υλικά που τον αποσπούν από το ένα και μόνο, δηλαδή την Ποίηση, δηλαδή την Ζωή.

Εδώ δεν καιροφυλακτεί κανένας πουριτανισμός. Τα ορατά και υλικά δεν είναι όσα μας αποσπούν από ένα σκοπό. Αυτό είναι στρατηγική καπιταλιστική.

Τα ορατά και υλικά είναι όσα εναντιώνονται στον (αυτό)σκοπό που είναι πάντα ήδη η ζωή του ανθρώπου.

Μην χασομεράς προσπαθώντας να ζήσεις – αλλά ζήσε. Μην μπερδεύεσαι έχοντας προσπάθεια για τα υλικά και τα ορατά – αλλά φύγε.

Εδώ, φυγή και ζωή είναι το ίδιο πράγμα.


 
3. Outsider και Αναχωρητής

Η αντίληψη που έχει ο Μπουκόβσκι για τον δημιουργό, όπως και για κάθε άνθρωπο που θέλει να ζήσει αυθεντικά, είναι αυτή του outsider / αποσυνάγωγου, η οποία γειτνιάζει με την ασκητική της αναχώρησης που οικειοποιούνται οι μοναχοί, και την οποία ιχνογραφεί ο Άγιος Ιωάννης.

Στην εισαγωγή του Δεύτερου Λόγού: «[...] εκείνος που ξύπνησε αληθινά μέσα του τον φόβο του θανάτου του, δεν θα αγαπήση πλέον ούτε θα ενδιαφερθή ούτε θα μεριμνήση καθόλου για χρήματα ή για κτήματα ή για τους γονείς του ή για επίγειο δόξα ή για φίλους ή για αδελφούς ή για τίποτε το γήινο. Αλλά [...] ακολουθεί τον Χριστόν γυμνός και αμέριμνος και ακούραστος [...]»

Προτού τα ηθικολογικά αντανακλαστικά μας εξεγερθούν, ας το σκεφτούμε, και ας ακούσουμε το ζάρι, ας παρακολουθήσουμε το μπαρμπούτι.

Μην έχεις προσπάθεια. Να έχεις Πάθος, γυμνός και αμέριμνος και ακούραστος. Don't try.

Αλλά, και μεταφράζω αδέξια: «αν είναι να προσπαθήσεις, πήγαινε ως / το τέρμα. / ειδάλλως, μην αρχίσεις καν. // αν είναι να προσπαθήσεις, πήγαινε ως / το τέρμα. / αυτό ίσως σημαίνει να χάσεις κορίτσια, / γυναίκες, συγγενείς, δουλειές και / ίσως, το μυαλό σου. // Πήγαινε ως το τέρμα. / ίσως σημαίνει να μείνεις νηστικός για 3 ή / 4 μέρες. / ίσως σημαίνει να ξεπαγιάσεις σε ένα / παγκάκι στο πάρκο. / ίσως σημαίνει φυλακή, / ίσως να γίνεις περίγελος, / να περιφρονηθείς, / να μείνεις μόνος. / [...] // αν είναι να προσπαθήσεις, / πήγαινε ως το τέρμα. / καμιά αίσθηση δεν είναι σαν / αυτήν. / θα μείνεις μόνος με τους / θεούς / και οι νύχτες θα αστράφτουν στη / φωτιά. // κάν' το, κάν' το, κάν' το. / κάν' το. / ως το τέρμα / ως το τέρμα».


4. Μπαρμπούτι

Η συνομιλία είναι άκρως ενδιαφέρουσα και, εδώ, δεν κρυφακούσαμε, παρά ένα μικρό απόσπασμά της. Μου φαίνεται, όμως, ενδεικτικό, και της παρεξήγησης, και του θησαυρού που ανασαίνει πέρα από αυτήν.

Υποδεικνύοντας τη συνάφεια ανάμεσα στην οντολογία που ενυπάρχει σε αυτές τις δυο στάσεις (ή τρόπους) ζωής, υπενθυμίζω, απλώς, την εγνωσμένη συγγένεια των ασκητών με τους ρεμπέτες, του Heidegger με τον Γέροντα Σωφρόνιο, του Πεντζίκη με τον Joyce – και τόσα άλλα.

Υπενθυμίζω, επίσης, την αναγκαία μας πολυτέλεια του Παιχνιδιού ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, χωρίς κανόνες, όπως στα ζάρια, όπως στην Αιωνιότητα του Ηρακλείτου, όπως στις νουθεσίες του Σιναΐτη, και όπως στα ποιήματα του Bukowski.

«Βαθμίς δευτέρα! Συ που τρέχεις να σωθής, μιμήσου τον Λωτ και όχι την γυναίκα του, και φεύγε!».

«θα διασχίσεις τη ζωή ολόισια ως το / εξαίσιο γέλιο, αυτός είναι / ο μόνος καλός αγώνας / που υπάρχει». 

Επιδόρπιο - δείτε τώρα, αν θέλετε, και:
Ύμνος στην Θεοτόκο, του Έντγκαρ Άλλαν Πόε

«Παιδιά χωρίς Θεό»: ιστοσελίδα για την προώθηση του αθεϊσμού στα παιδιά
Πώς ξέρουμε σίγουρα ότι υπάρχει Θεός;
Νευροθεολογία: Εγκέφαλος και πνευματική εμπειρία
Ιστορίες πλάνης: Ψεύτικα θαύματα και οράματα στην Ορθοδοξία
Η επιστημονική έρευνα για το Θεό
Θαυματουργοί άγιοι: αλήθεια ή μύθος;
Επιστήμη & Θρησκεία, Ορθολογισμός & Δόγμα
Αμερικανίδα καλλιτέχνις, ερημίτισσα των δασών
Από άθεος ροκάς, ιεραπόστολος που παλεύει για ένα λαό
"Νεκρός για τον κόσμο" τι σημαίνει;
Άντε και πίστεψα - τώρα τι κάνουμε;
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)