Η ιστορία έχει το χούι να επιβραδύνει, αλλά και να επιταχύνει

Ο Στάθης στον eniko

Γεννήθηκα το 1955. Δέκα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και έξι χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου. Ανατράφηκα με ιστορίες αυτών των πολέμων στο οικογενειακό τραπέζι και ένα - γύρω στην κοινωνία. Τότε, στα σπίτια εκτός από την Εστία κατοικούσε και η Μνήμ. Μειράκιο έζησα την τομή της Δωρεάν Παιδείας που καθιέρωσε ο Γέρος του... Σκόμπυ και ήμουν μόλις δώδεκα ετών όταν ξέσπασε το πραξικόπημα του 1967.
Ο Μάης του 1968 συνέβη μόλις 23 χρόνια μετά το τέλος του Πολέμου και μόλις πέντε χρόνια πριν από το Πολυτεχνείο, ενώ την ίδια εποχή στη Χιλή ανατρεπόταν ο Αλιέντε, οργίαζε ο πόλεμος του Βιετνάμ και οι Αμερικανοί έφθαναν στο φεγγάρι. Η ροή του χρόνου ήταν πυκνή σε ιστορικότητα. Κάθε
πέντε-δέκα χρόνια συνέβαιναν
κοσμοϊστορικά γεγονότα. Τα οποία αποτύπωναν οι τέχνες συχνά δημιουργώντας κοσμοϊστορικά γεγονότα και οι ίδιες. Οι Κινέζοι λένε ότι «είναι ευτυχείς εκείνοι που ζουν σε ταραγμένες εποχές». Το Πολυτεχνείο έγινε μόλις 28 χρόνια μετά το τέλος του Πολέμου και από τότε έχουν περάσει 44 (ουπς!) χρόνια. Από το 1980 και μετά, φαίνεται σαν ο χρόνος -ο ιστορικός χρόνος- να επιβράδυνε τον ρυθμό του. Το τελευταίο κοσμοϊστορικό γεγονός ήταν η πτώση της Σοβιετικής Ενωσης. Το 1991. Κι έχουν ήδη περάσει από τότε 26 χρόνια.
Οχι πως στο τέλος του 20ού αιώνα και στις αρχές του 21ου δεν συμβαίνουν σημαντικά γεγονότα, αλλά όσα συμβαίνουν είναι εντεταγμένα σε αλληλουχίες που δεν δημιουργούν ρωγμές. Ακόμα και οι τομές, όπως η ψηφιακή επανάσταση, ήρθαν να προσαρμοσθούν και μάλλον να ενισχύσουν παρά να ανατρέψουν τις διαδικασίες της εξέλιξης,
Αψευδής μάρτυρας αυτής της αλλαγής στην ορμή της ανθρώπινης ιστορίας προς το προβλέψιμο και το κομφορμιστικό είναι η τέχνη. Η μεγάλη τέχνη των δεκαετιών του 20ού αιώνα υποκαταστάθηκε από μια ξεθυμασμένη διαδικασία που αποτυπώνει το lifestyle και τον ιδιωτισμό. Το κέντρο του σύμπαντος δεν είναι πια το πρόσωπο και οι μάζες, αλλά το άτομο και οι μικρόκοσμοι. Από την «Γκερνίκα» στο «Κλικ» (με πολλές εξαιρέσεις και τηρουμένων των αναλογιών).
Αυτό που ο Φουκουγιάμα βιάστηκε να περιγράψει ως το «Τέλος της Ιστορίας» (για να το ανακαλέσει είκοσι χρόνια μετά) ήταν μάλλον η εποχή της ομογενοποίησης (στη σκέψη) και της σύγχυσης (των ιδεών και των ιδεολογιών). Η εποχή μας, μετά την όρθωση του Ρηγκανοθατσερισμού, δεν διακρίνεται για τις αναταράξεις της. Η μία δεκαετία μετά την άλλη προσχωρούν στη νωχέλεια της μοιρολατρίας, του μονόδρομου, του «δεν γίνεται αλλιώς». Το πολύ κάτι καβγάδες, όπως με τον «πόλεμο των πολιτισμών», ανούσιοι, όσον και απότοκα μιας κυρίαρχης προπαγάνδας που έτεινε να ενσωματώσει τα πάντα. Οι εφημερίδες στο Λονδίνο και οι εφημερίδες στο Πεκίνο διέφεραν και διαφέρουν μόνον κατά τα λογότυπα τους. Η αίρεση βρήκε τη θέση που της αρμόζει: να επιβεβαιώνει τον κανόνα.
Ομως, κάτω από αυτήν την κρούστα ομοιότητος και της προβατοσύνης η πραγματικότητα βυσσοδομούσε και βυσσοδομεί. Η παγκοσμιοποίηση είναι μια εποχή άγριων πολέμων, καταλήστευσης του πλούτου των εθνών και ταξικής καταπίεσης όλο και πιο πολλών ανθρώπων. Ενας άγριος ολοκληρωτισμός επελαύνει, εξοπλισμένος με αμάχητα τεχνολογικά όπλα, πανέτοιμος ως προς το ελέγχειν και το επιτηρείν τους πολίτες και τους λαούς. Πρόκειται για την πιο μοχθηρή εποχή από γενέσεως καπιταλισμού! Που έχει κατορθώσει να οδηγήσει τις μάζες στην απάθεια και την πιο αξιοθρήνητη καρτερία. Ο φασισμός αναγεννάται, η αστική δημοκρατία εκφυλίζεται, η οικονομική τρομοκρατία γιγαντώνεται και πάνω στην παγωμένη κρούστα αυτής της κόλασης οι άνθρωποι ζουν ως επί το πλείστον μοιραίοι και άβουλοι βλέποντας, πριν κάτω από τα πόδια τους να ανοίξει η τρύπα που θα τους ρουφήξει, την τρύπα που ρούφηξε τον πλησίον τους.
Η επιφάνεια της εποχής μας δεν είναι ταραχώδης. Η κάθε διαταραχή καταναλώνεται μέσα σε δέκα μέρες, σε δυο-τρεις εβδομάδες. Μετά ο φόνος γίνεται ρουτίνα. Διότι η αντίδραση στον φόνο προϋπήρξε βλακώδης. Διαμαρτυρόμαστε, για παράδειγμα, για την τύχη των προσφύγων, αλλά δεν διαδηλώνουμε εναντίον εκείνων που δημιουργούν την προσφυγιά.
Σήμερα στις αγορές των πόλεων -όμοιες και αυτές μεταξύ τους- εκτός από τις φωτεινές φίρμες που λατρεύουμε, λατρεύουμε και την αόρατη θεά Βλακεία. Η οποία είναι πανταχού παρούσα κι ευλογεί την αποκοπή από τον πολιτισμό μας και την παράδοσή μας, από τη γλώσσα και τις επιστήμες. Οι επιστήμες νοούνται όλο και περισσότερο ως εφαρμοστικές της (χυδαίας) οικονομικής πολιτικής, ενώ οι έννοιες αντικαθίστανται από ευφημισμούς.
Η Τουρκία καταργεί τον Δαρβίνο, η Ελλάδα καταργεί τον «Επιτάφιο», η Γερμανία επανεξοπλίζεται και η Χίλαρυ μας φαίνεται λιγότερο επικίνδυνη απ’ τον Τραμπ, ενώ οι αντιθέσεις Σόιμπλε - Μοσκοβισί μπορεί να σώσουν τους κώνωπες απ’ το ανωφελές τους.
Η ιστορία έχει το χούι να επιβραδύνει, αλλά και να επιταχύνει. Δεν ξέρω αν υπάρχουν κάποιοι που «ακούνε τη βοή των επερχομένων». Θα σας φανεί παράξενο, αλλά αν κρίνω από το χιούμορ που κυκλοφορεί έξαλλο στο διαδίκτυο, μάλλον η Βλακεία την έχει άσχημα. Αν πρόκειται για μια εκτόνωση που φορτίζει, τα «επερχόμενα» καταφθάνουν με δρασκελιές...