Άντε και πίστεψα – Τώρα τι κάνουμε;

Αγαπητέ «Νεκρέ για τον κόσμο»…

Βλέπω πως το blog σου είναι μια συνεχής πρόσκληση εφ’ όλης της ύλης, για να εκτιμήσω την Ορθοδοξία. Για να εκτιμήσουμε την «ορθόδοξη πνευματική κληρονομιά», όπως την αποκαλείς, όλοι οι άνθρωποι που μέχρι τώρα δεν έχουμε καμία σχέση με τη θρησκεία.

Κάνεις μια επίθεση ενδιαφέροντος σε όλα τα μέτωπα: σε ροκάδες, κομπιουτεράδες, άθεους, ποδοσφαιρόφιλους, οικολόγους, κουλτουριάρηδες, πολιτικοποιημένους, επιστήμονες, μετανάστες (μαύρους, κίτρινους), αναρχικούς, emo, φρικιά κ.λ.π. κ.λ.π.! Για όλους κάτι έχει να πει η Ορθοδοξία, παντού κρύβονται άγιοι, παντού φτάνει η αγάπη του Χριστού, του Θεού σου, δηλ., όπως πάλι γράφεις, «του Θεού μας».

Εντάξει λοιπόν! Μ’ έπεισες! Δηλαδή, δε μ’ έπεισες να γίνω ορθόδοξος, αλλά μ’ έπεισες να παραστήσω πως πείθομαι, για να δω ποιο θα ’ναι το επόμενο βήμα. Με πιάνεις;

Βαφτισμένος ορθόδοξος μπορεί να ’μαι από μωρό παιδί (ή μπορεί και να μην είμαι, γιατί μπορεί να ’μαι αλλοδαπός), αλλά αυτό δε σημαίνει πως αποδέχομαι μέσα στην καρδιά μου ό,τι διδάσκει η ορθόδοξη πίστη, ούτε όσα κάνει η Ορθόδοξη Εκκλησία (εννοώ τελετές, νηστείες, προσευχές κ.τ.λ. – δεν εννοώ σε ηθικό επίπεδο, γιατί καταλαβαίνω πως παντού υπάρχουν και άγιοι και καθάρματα· ακόμα και ανάμεσα στους μαθητές του Χριστού υπήρχε και ο Ιούδας). Δεν αποδέχομαι το «πίστευε και μη ερεύνα», κατάλαβες; Αλλά παραδέχομαι, μετά από τόσα posts, και τόσα links που μου ’χεις δώσει σε άλλα ορθόδοξα blogs, πως η Ορθοδοξία έχει κάτι ενδιαφέρον. Σε ρωτώ λοιπόν, τι θα δω αν τελικά ασχοληθώ μ’ αυτήν;

Σε ρωτώ επίσης: άντε και πίστεψα· τώρα τι κάνουμε;

Πώς θα συμβουλεύσεις ένα νέο, μοντέρνο και ορθολογιστή άνθρωπο, που στάθηκε στο κατώφλι και ρωτάει –σκεφτικός– ποιο θα είναι το πρώτο βήμα;

   

Οδός αφιερωμένη στο μεγάλο σύγχρονο άγιο γέροντα Παΐσιο. Ο τοίχος γράφει αυτό που εκφράζει την Ορθοδοξία. Από εδώ.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΜΑΣ

Τα παραπάνω είναι μια φανταστική επιστολή, που έγραψα… στον εαυτό μου, σκεπτόμενος πως ίσως υπάρχουν κάποιοι που θα ’θελαν ν’ απευθύνουν στο blog μας τέτοια ερωτήματα…

Ένας λόγος είναι η μειωμένη πλέον επαφή μου με τα σχόλια και το mail μου, που μειώνει και τη δυνατότητα να συζητήσω απευθείας με κάποιον. Έτσι, την πιθανότητα τέτοιας συζήτησης την κάνω post. Δόξα τω Θεώ.

Ξεκαθαρίζω πως δεν είμαι πνευματικός οδηγός κανενός – αλλά είναι φυσικό να ρωτάς τον πρώτο που βρίσκεις μπροστά σου, ιδίως αν έχεις πάρει αφορμή απ’ αυτόν ή καταλαβαίνεις πως είναι διατεθειμένος ν’ αρχίσει μια τέτοια συζήτηση. Στα πνευματικά ζητήματα η δίψα είναι τεράστια και επείγουσα· συχνά ο ενδιαφερόμενος ρωτάει όποιον νομίζει πως μπορεί να του πει μια λέξη.

Κατ’ αρχάς λοιπόν, φανταστικέ μου φίλε, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε (ή να ξεκαθαρίσεις με τον εαυτό σου) τι ακριβώς «πίστεψες» ή τι είσαι διατεθειμένος να «κάνεις πως πιστεύεις» για να δεις ποιο είναι το επόμενο βήμα…

Πιστεύεις πως είσαι προσκαλεσμένος, εσύ προσωπικά, απ’ το Χριστό σ’ ένα δρόμο, που καταλήγει στο να ενωθείς με το Θεό μέσω του Χριστού; Και πως αυτή την πρόσκληση την έχουν όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και οι πιο αμαρτωλοί, γιατί όλοι έχουν τη δυνατότητα μετάνοιας, για όλους ο Χριστός έγινε άνθρωπος και κανέναν δεν πετάει στα σκουπίδια, ακόμα κι εκείνους που η δική μας ανθρώπινη ηθική και δικαιοσύνη θα καταδίκαζε σε αιώνια κόλαση;

(Η αιώνια κόλαση του ανθρώπου, όπως την αντιλαμβάνονται οι άγιοι διδάσκαλοι του χριστιανισμού, το έχουμε γράψει πολλές φορές, δεν είναι τόπος βασανισμού των αμαρτωλών κατασκευασμένος απ’ το Θεό, αλλά η ακαταλληλότητα του αμετανόητου και εγωιστή ανθρώπου να δεχτεί τη θεία χάρη και να βλέπει αιώνια το θείο Φως, το Φως της θείας αγάπης, το οποίο θα βιώνει ως αιώνιο πυρ).

Πιστεύεις πως για να γίνει αυτή η ένωση με το Θεό διά του Χριστού πρέπει ν’ ανοίξεις την πνευματική σου καρδιά προς το Θεό και το συνάνθρωπο, ν’ αγαπήσεις και να συγχωρέσεις ακόμη και τον πιο αμαρτωλό, ακόμη και το δικό σου χειρότερο εχθρό, για να μπορεί η θεία χάρη (η αγαθή ενέργεια του Θεού) να εγκατασταθεί μέσα σου και να σε πλησιάσει στο Χριστό, και μέσω του Χριστού στον Τριαδικό Θεό (μέλος του οποίου –αλλά και άνθρωπος– είναι κι ο Χριστός);

Πιστεύεις πως για να γίνει αυτό το άνοιγμα πρέπει να καθαρίσεις πρώτα την καρδιά σου από τα πάθη, δηλ. τις πνευματικές και ηθικές (αλλά και σωματικές) εξαρτήσεις, που μονοπωλούν το ενδιαφέρον και την αγάπη σου και δε σ’ αφήνουν ν’ αγαπήσεις ολοκληρωτικά το Θεό και τον πλησίον; Δηλαδή από τον εγωισμό, την αγάπη για τις απολαύσεις (κάθε είδους), για το χρήμα, για τη δόξα και την εξουσία, την αγάπη για την ικανοποίηση της προσωπικής σου νίκης πάνω στον άλλο και την τάση να υπερασπίζεσαι παντού, πάντα και «με όλα τα μέσα», το δικό σου συμφέρον ή το συμφέρον της οικογένειάς σου – που είναι κι αυτό, ψυχολογικά, μια άλλη μορφή του δικού σου συμφέροντος;

Ναι, χωρίς μάχη με όλα τα παραπάνω δε γίνεται ν’ αγαπήσω το Θεό και τον πλησίον, γιατί αγαπάω περισσότερο όλα αυτά, οπότε αλίμονο στο Θεό και σε οποιονδήποτε άνθρωπο μου πάει κόντρα και θίξει κάτι απ’ όλα αυτά! Θα τον μισήσω, θα τον περιφρονήσω, θα τον μασήσω σαν τσίχλα… Δε γίνεται να είμαι και με το Θεό και με όλα αυτά;

Όχι, δε γίνεται.

Με πιάνεις τώρα;

(Υπόψιν, ότι πάθη δεν είναι τα λεφτά, η απόλαυση, η ικανοποίηση της όποιας ανάγκης ή επιθυμίας κ.τ.λ., αλλά η υπερβολική αγάπη γι’ αυτά. Πάθος γίνεται οτιδήποτε κολλάει πάνω μου τόσο, που μου κόβει χώρο στην καρδιά μου απ’ αυτόν που θα μπορούσα να διαθέσω για το Θεό και τον πλησίον – ακόμα και η επιστήμη και η τέχνη και ο αθλητισμός, αν ασχολούμαι συνέχεια μ’ αυτά και δεν έχω μάτια για το Θεό και τον πλησίον, γίνονται πάθη· ακόμα και η θρησκεία μπορεί να γίνει πάθος, αν με κάνει εγωιστή και φανατικό, δηλαδή εχθρό των συνανθρώπων μου).

Πάμε παρακάτω… Πιστεύεις, λοιπόν, φανταστικέ μου φίλε, πως για να πολεμήσεις με όλα αυτά τα πάθη χρειάζεται να εξασκήσεις την ψυχή σου σε αρετές όπως η ταπεινότητα, η εγκράτεια, η συγχωρητικότητα, η φιλανθρωπία; Πως για να μπορέσεις στα σοβαρά να καλλιεργήσεις τέτοιες αρετές (με στόχο να πλησιάσεις το Χριστό, κατά τα λόγια του Χριστού) χρειάζεσαι και πάλι τη βοήθεια της θείας χάριτος, αλλιώς κινδυνεύεις να τις καλλιεργείς όπως κάτι ανατολίτες γκουρού, με στόχο να νιώσεις ικανοποίηση πως έφτασες σε υψηλό επίπεδο ηθικής, αυτοπραγμάτωσης, σοφίας ή αυτοκυριαρχίας – δηλ. πάλι με εγωισμό στο φουλ;

Επίσης, πιστεύεις πως αυτή η βοήθεια της θείας χάριτος προσφέρεται στους ανθρώπους (δωρεάν – γιατί δεν πληρώνεται με λεφτά, ούτε είμαστε τόσο καθαροί ώστε να την αξίζουμε) μέσα από τα μυστήρια και τις πρακτικές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που δεν είναι επινοήσεις απλών ανθρώπων, αλλά δοκιμασμένες διδασκαλίες αγίων, εμπνευσμένων από το Άγιο Πνεύμα και ενωμένων με το Χριστό, που τέτοιους μπορεί να βρεις και σήμερα ακόμη, κοντά σου ή λίγο πιο μακριά;

Και τέλος, πιστεύεις πως είναι απαραίτητο, για να φτάσεις εκεί, να είσαι μέλος του σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας (εκεί που είναι μέλη και οι άγιοι και οι άγγελοι, αλλά και ο ίδιος ο Χριστός – και αυτό είναι που της δίνει αξία, όχι εμείς οι πολλοί αμαρτωλοί με τα αγύριστα κεφάλια!), γιατί αλλιώς δεν έχεις ανοιχτεί σε κανέναν, αλλά βαδίζεις μόνος, εγωιστικά, νομίζοντας πως κανείς δεν είναι σαν και σένα και πως είσαι ανώτερος από μας τους πολλούς αμαρτωλούς με τα αγύριστα κεφάλια, σαν εκείνο τον υποκριτή, που έλεγε ο Χριστός πως προσευχόταν δυνατά στη μέση του ναού κι έλεγε: «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, που μ’ έκανες τόσο καλό και δεν είμαι κάθαρμα σαν τους άλλους ανθρώπους»;

(Για το ότι αυτή η Εκκλησία δεν είναι μια οποιαδήποτε μορφή του χριστιανισμού, αλλά η Ορθόδοξη Εκκλησία, που είναι η συνέχεια του πρώτου χριστιανισμού χωρίς διακοπή σε όλες τις εποχές, δες πώς το ανακάλυψαν άνθρωποι που άλλαξαν τη ζωή τους μετά απ’ αυτή την ανακάλυψη: εδώ, εδώ & εδώ).

Όπως βλέπεις, δε σε ρωτάω αν πιστεύεις σε δόγματα, αλλά αν είσαι διατεθειμένος να ακολουθήσεις ένα Δρόμο, που βγάζει «κάπου»… Η πίστη σε δόγματα (δηλαδή η αποδοχή των δογμάτων), η γνώση τους και η κατανόηση της χρησιμότητάς τους για την προσέγγιση του Θεού, έρχονται, κατά τη γνώμη μου, μετά απ’ το πρώτο βήμα που αναζητάς.

***

Και τώρα θα σε ρωτήσω τι θέλεις πλησιάζοντας την Ορθοδοξία.

Θέλεις τη θεία χάρη; Θέλεις το Χριστό; Να Τον γνωρίσεις, να Τον καταλάβεις –όσο είναι δυνατόν– και τελικά να Του ανοιχτείς και να ενωθείς με Αυτόν;

Το θέλεις, επειδή ένιωσες μέσα σου τη Δίψα; Τη Δίψα για Εκείνον, που είπε σε μια γυναίκα με πολλούς άντρες «το νερό που θα σου δώσω εγώ, όποιος το πιει, δε θα ξαναδιψάσει»; Για εκείνον που είπε σε όλη την ανθρωπότητα «εγώ είμαι το Ζωντανό Νερό»; Εσύ, αδελφέ μου, αδελφή μου, διψάς;

Ιησούς και Σαμαρείτισσα. Ο διάλογός τους αναφέρεται στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, κεφ. 4 (φωτο από εδώ).

Ή μήπως ποθείς να πλουτίσεις τις γνώσεις σου, να καλλιεργήσεις τη διάνοιά σου ή να αυξήσεις τις πνευματικές σου δυνάμεις, μαθαίνοντας πράγματα για τη θρησκεία –για πνευματικά ζητήματα– ή βιώνοντας «εμπειρίες»;

Πρόσεξέ το αυτό, γιατί μπορεί από πίσω να υπάρχει πολύς εγωισμός· κι ο εγωισμός ξέρεις πού οδηγεί, έτσι; Κατευθείαν στην αγκαλιά του εχθρού (είτε στη σκληρότητα είτε σε δαιμονικές «εμπειρίες»), από την οποία αγκαλιά –ή μάλλον τα νύχια– καταλαβαίνεις (αν δεν είσαι τυφλός) πως είναι αδύνατο να ξεφύγεις.

Επειδή όμως σίγουρα έχεις μεγαλώσει με μια υπερβολική αγάπη για τη διανοητική γνώση, όπως την εννοεί ο νεότερος πολιτισμός (ως μια κυριαρχία πάνω στον κόσμο και ως το πιο επιθυμητό πράγμα στη ζωή), σε καταλαβαίνω και δέχομαι πως κι αυτή η λαχτάρα δεν είναι ντε και καλά αρνητική. Αν θες λοιπόν γνώση, πλησιάζοντας την Ορθοδοξία, καλώς να ορίσεις, αδελφέ-αδελφή μου.

Αν λοιπόν ένιωσες τη Δίψα για Εκείνον, θα σου πω: άρχισε να εφαρμόζεις στη ζωή σου τις πρακτικές που για αιώνες εφαρμόζουν οι ορθόδοξοι χριστιανοί (οι ρίζες τους φτάνουν κατευθείαν στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία, στην εποχή των αποστόλων) και που, αν εφαρμοστούν με ειλικρινή καρδιά, φέρνουν τον άνθρωπο στο Χριστό – τον βοηθούν δηλαδή να πάρει τη βοήθεια της θείας χάριτος για να ελευθερωθεί από τα πάθη, ν’ αντέξει στον πόλεμο του κακού εναντίον του, να εγκαταστήσει μέσα του την ταπεινή και ανιδιοτελή αγάπη και να βαδίσει έτσι το δρόμο της ένωσης με το Θεό και τον πλησίον.

Μακρύς δρόμος; Αυτός είναι πάντως, άλλος δεν υπάρχει. Αλλά να ξέρεις πως καμιά φορά ο Χριστός κάνει αυτό το δρόμο κοντό, πολύ σύντομο· άλλες φορές τον αφήνει μακρύ· το γιατί, το ξέρει Αυτός και το μαθαίνουμε κι εμείς κάποια στιγμή. Πάντως, μπες στην αφετηρία.

Ποιες είναι αυτές οι πρακτικές;

Άρχισε να πηγαίνεις στην εκκλησία, όταν έχει λειτουργία ή κάποια άλλη τελετή (π.χ. εσπερινό –ιδίως μεγάλων εορτών– ή παράκληση, Χαιρετισμούς κ.τ.λ.), και μάλιστα όσο μπορείς να πηγαίνεις νωρίς, όχι «κάποια στιγμή, για ν’ ανάψουμε ένα κεράκι».

Βρες τον παπά και κάνε την πρώτη σου, ίσως, εξομολόγηση. Αν δεν ξέρεις, πες του «δεν ξέρω τι να πω» και θα σε καθοδηγήσεις εκείνος.

Άρχισε να προσεύχεσαι απαραιτήτως κάθε μέρα και να νηστεύεις όταν είναι μέρες νηστείας (μάθε πότε είναι). Πώς να προσεύχεσαι; Μπορείς να προσεύχεσαι όπως σου λέει η καρδιά σου, αλλά το καλύτερο: χρησιμοποιώντας τις προσευχές της ορθόδοξης πνευματικής κληρονομιάς: την παράκληση της Παναγίας ή άλλων αγίων, τους Χαιρετισμούς, τις προσευχές που περιλαμβάνει το Ωρολόγιο ή η Ιερά Σύνοψη.

Αν δεν καταλαβαίνεις τι είναι αυτά (επειδή είναι ψιλο-αρχαία), κάτσε μ’ έναν παπά ή θεολόγο, με το βιβλίο ανοιχτό ανάμεσά σας, πιείτε ένα καφέ και ρώτησέ τον ένα προς ένα τι είναι αυτά. Θ’ ανοιχτεί μπροστά σου ένας θησαυρός που δεν τον φαντάζεσαι και που είναι απίστευτο πόσο κοντά μας είναι κι όμως δεν τον παίρνουμε χαμπάρι!

Αν θες να το κάνεις λίγο πιο σωστά, άρχισε να ανάβεις και καντήλι και θυμιατό στο σπίτι σου, όπως το έκανε η γιαγιά σου. Δεν επηρεάζει κάποια «ενεργειακά πεδία» ή τίποτε «κραδασμούς», αλλά αποτελεί μια μικρή θυσία προς το Θεό και ένα κομμάτι χρόνου που αφιερώνουμε αποκλειστικά στην επαφή μας μ’ Εκείνον. Επίσης, βοηθάει και στο να γίνουμε λίγο πιο ταπεινοί, γιατί είναι ταπεινό να κάνω κάτι που θεωρούσε σημαντικό η γιαγιά μου, όπως το έκανε εκείνη, ενώ ζω στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας και είμαι δικτυωμένος με όλο τον κόσμο και πιθανόν σούπερ μοντέρνος και κάτοχος πανεπιστημιακής μόρφωσης.

Για τον ίδιο λόγο δεν είναι σωστό να θέλεις ν’ αλλάξεις κάτι, που υπάρχει στην εκκλησιαστική ζωή εδώ και αιώνες, επειδή το θεωρείς, ίσως, ακατάλληλο για την εποχή μας ή ενδεχομένως και εντελώς λάθος. Αν κάτι δε σ’ αρέσει, ψάξε και μάθε γιατί υπάρχει και μετά το κρίνεις.

Φυσικά, είναι πολύ σημαντικό να διαβάσεις το ευαγγέλιο. Εκεί θα δεις το Χριστό και θα μετρήσεις τον εαυτό σου σε σχέση με τα λόγια Του. Ψάξε στο σπίτι της οικογένειάς σου, ίσως βρεις την Καινή Διαθήκη. Να την και στο Διαδίκτυο. Εκεί υπάρχουν τα ευαγγέλια, οι Πράξεις των Αποστόλων (η ζωή, η πνευματικότητα και οι περιπέτειες των πρώτων χριστιανών), οι επιστολές των αποστόλων και η Αποκάλυψη.

Συνήθως στα πιο παλιά σπίτια υπάρχει η λεγόμενη «Καινή Διαθήκη του Τρεμπέλα», δηλ. η Κ. Διαθήκη που έχει από τη μια το αρχαίο κείμενο κι από την άλλη την ερμηνεία του καθηγητή του πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Τρεμπέλα. Αυτή η έκδοση δεν είναι τόσο καλή, γιατί δεν κάνει μετάφραση του ευαγγελίου, αλλά ανάλυση, γι’ αυτό και θα δεις πως η «μετάφραση» (στην καθαρεύουσα) είναι πολύ μεγαλύτερη από το αρχαίο.

Προσωπικά, συνιστώ να πας σ’ ένα βιβλιοπωλείο, κατά προτίμησιν ορθόδοξο, με ορθόδοξα βιβλία, και να πάρεις μια από τις δύο νεότερες μεταφράσεις της Καινής Διαθήκης, που έχουν και το αρχαίο και τη μετάφραση (για να μπορείς να τσεκάρεις κάτι αν χρειαστεί) και είναι εγκεκριμένες από την Εκκλησία της Ελλάδος ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι μεταφράσεις που έγιναν από ομάδες καθηγητών πανεπιστημίου και θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τι λέει το ευαγγέλιο.

Η Κ. Διαθήκη βέβαια δεν έχει μόνο το ευαγγέλιο, αλλά από κει να ξεκινήσεις. Πάρε την με τη σειρά, διαβάζοντας λίγο κάθε μέρα. Την Αποκάλυψη άσ’ την για το τέλος – και να μην τη διαβάσεις καθόλου, δεν πειράζει. Το ζουμί της Αποκάλυψης υπάρχει και στα ευαγγέλια.

Πάντως δεν έχει νόημα να διαβάσεις την Αποκάλυψη (που έχει γίνει μόδα και εξιτάρει πολύ κόσμο) αν δεν έχεις διαβάσει πολύ καλά τα 4 ευαγγέλια. Δε θα καταλάβεις τίποτα, μόνο θα χάσεις χρόνο. Τα ευαγγέλια σ’ ενδιαφέρουν. Και στη συνέχεια, και τα υπόλοιπα βιβλία που έχει μέσα η Κ. Διαθήκη (την Παλαιά άφησέ την για αργότερα, για όταν θα έχεις μπει πολύ καλά στο νόημα της Καινής).

Να ξέρεις πως απλά διαβάζοντας την Κ. Διαθήκη, χωρίς να έχεις εκκλησιαστική ζωή, μπορεί να ικανοποιείς την επιθυμία σου για μάθηση, αλλά δε φτάνει για να πλησιάσεις το Χριστό. Στο δρόμο θα προχωρήσεις εντάσσοντας τη ζωή σου στη ζωή της Εκκλησίας, που λέγαμε πριν.

«Εκκλησία» (με κεφαλαίο «Ε») δεν εννοώ το κτήριο όπου γίνεται η λειτουργία, αλλά το σύνολο των χριστιανών. Υπάρχουν άνθρωποι που τους αρέσει να διαβάζουν τόνους θρησκευτικά βιβλία και να κάνουν πολύωρες συζητήσεις για πνευματικά-θρησκευτικά θέματα, αλλά δε σηκώνονται μια Κυριακή να πάνε στην εκκλησία (με μικρό «ε», εννοώ το κτήριο, δηλ. το ναό), ούτε εξομολογούνται, ούτε νηστεύουν ή μεταλαβαίνουν κ.τ.λ. Άρα, δεν κάνουν κανένα πραγματικό βήμα.

Το αποκορύφωμα της πνευματικής ζωής του ορθόδοξου χριστιανού, αυτό που τον εντάσσει πολύ όμορφα και σωστά στην Εκκλησία και τον πλησιάζει πολύ στο Χριστό, όταν βέβαια έχει ειλικρινή καρδιά, είναι η θεία Μετάληψη. Διάβασε εδώ γιατί είναι απαραίτητη και γιατί μας φέρνει σε ενότητα με το Θεό και τον πλησίον και με όλα τα όντα.

Χριστιανός χωρίς θεία Μετάληψη δεν είναι χριστιανός. Ο Χριστός είπε: «αν δε φάτε τη σάρκα και δεν πιείτε το αίμα του Υιού του Ανθρώπου» (έτσι έλεγε τον εαυτό Του), «δεν έχετε ζωή μέσα σας. Όποιος τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου, μένει μέσα μου κι εγώ μέσα του» (κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, κεφάλαιο 6, στίχοι 53-58).

Τώρα, φανταστικέ μου φίλε, σου μίλησα για το πρώτο βήμα. Τα υπόλοιπα θα τα βρεις με τη βοήθεια του εξομολόγου σου και μακάρι και κάποιου φίλου ή γνωστού ή συγγενή σου, ορθόδοξου χριστιανού, που έχει σωστή εκκλησιαστική ζωή και μπορεί να το κουβεντιάσει μαζί σου και να σε καθοδηγήσει.

Αν δεν έχεις τέτοιο άνθρωπο, τότε μόνο με τη βοήθεια του εξομολόγου σου. Τα βιβλία, να ξέρεις, έρχονται δεύτερα. Πρωτεύει η επαφή με έναν άνθρωπο και με την ορθόδοξη πνευματική (θρησκευτική) ζωή.

***

Αν ο πόθος σου είναι η γνώση, σκέφτομαι να σου συστήσω βιβλία, γιατί φοβάμαι πως, αν σου πω να εκκλησιάζεσαι, να προσεύχεσαι, να νηστεύεις και να μεταλαβαίνεις, δε θα καταλάβεις.

Το ευαγγέλιο εννοείται πως πρέπει οπωσδήποτε να το διαβάσεις. Νομίζω ταπεινά πως, αν προχωρήσεις πραγματικά σε κάποια επαφή με την ορθόδοξη πνευματική κληρονομιά, το ευαγγέλιο (και γενικά την Κ. Διαθήκη) θα το διαβάσεις δύο φορές. Την πρώτη φορά ίσως εκνευριστείς, πολλά θα σε κάνουν να νιώσεις αμήχανα ή άσχημα και συνεχώς θα ρωτάς «γιατί; γιατί;». Τη δεύτερη φορά, μετά από πολύ δρόμο πνευματικής καλλιέργειας, δε θα ρωτάς, αλλά θα διαβάζεις και θα αναπαύεσαι ψυχικά και όλα θα σου φαίνονται απλά και ξεκάθαρα.

Μπορεί ο Κύριος να σου κόψει δρόμο και να σου φανεί έτσι και η πρώτη ανάγνωση. Μακάρι – και τότε πάντως να ξέρεις πως είσαι μόνο στην αφετηρία. Δόξα τω Θεώ.

Τι άλλα διαβάσματα σου προτείνω;

Βέβαια, έχω να σου προτείνω ελάχιστα, γιατί μιλάμε μόνο για το πρώτο βήμα. Άμα μπεις στο δρόμο, θα διαβάσεις και Πατέρες της Εκκλησίας και θεολόγους κ.τ.λ. Προς το παρόν, ας με φωτίσει ο Χριστός να γράψω μερικές σκέψεις για τα βιβλία της πρώτης αρχής.

Ταπεινά λοιπόν, σου προτείνω ν’ αρχίσεις από τα εξής:

Την Πατερική Θεολογία του π. Ιωάννη Ρωμανίδη, καθηγητή του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Τη βιογραφία του π. Σεραφείμ Ρόουζ, ενός σύγχρονου Αμερικανού νέου, άθεου με ρωμαλαίο φιλοσοφικό νου, που πάλεψε με την Αλήθεια και κατέληξε ορθόδοξος συγγραφέας και ασκητής με μια σοβαρή πρόταση για το σύγχρονο άνθρωπο. Εκεί πιθανόν να βρεις ένα καθρέφτη, στον οποίο θα δεις τον εαυτό σου - ίσως μοιάζεις στις αναζητήσεις και τις περιπέτειες του Ευγένιου, που έγινε στη συνέχεια ο π. Σεραφείμ. Η βιογραφία αυτή είναι 3 τόμοι, αλλά οπωσδήποτε θα σε ενδιαφέρει ο 1ος - μπορείς να πάρεις μόνο τον ένα.

Γέροντας Σωφρόνιος, ο παγκόσμος  άνθρωπος

Τον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη του αγίου γέροντα Σωφρόνιου Σαχάρωφ. Διάβασε κι άλλα βιβλία του γέροντα Σωφρόνιου, ό,τι βρεις. Είναι ένας σύγχρονος Πατέρας της Εκκλησίας και νομίζω πως αυτόν σου προτείνω για ν’ αρχίσεις τους Πατέρες…

Από τους ακαδημαϊκούς θεολόγους, αυτός που θα σου πρότεινα να μελετήσεις είναι ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος· ένας πανεπιστημιακός θεολόγος υψηλού επιπέδου, που βρίσκεται σε διάλογο με τη σύγχρονη διανόηση. Και ο π. Ευάγγελος Γκανάς, με τα έξι παιδιά. Υπάρχουν κι άλλοι, αλλά από κάποιον πρέπει να ξεκινήσεις, έτσι δεν είναι;

Επίσης, θα σου πει αρκετά για τη σύγχρονη πνευματικότητα το Γεροντικόν του 20ού αιώνος του Κλείτου Ιωαννίδη.

Προτείνω να μελετήσεις και τη ζωή και το έργο του αγίου Λουκά του Ιατρού, ενός σύγχρονου αγίου, μεγάλου επιστήμονα και πνευματικού ανθρώπου, που υπέστη και πολλές διώξεις για την πίστη του (blog γι' αυτόν). Αλλά δες και εδώ το φιλόσοφο Κωνσταντίν Οπρισάν και εδώ τον ποιητή Βαλέριο Γκαφένκου – και άλλους – σύγχρονους αγωνιστές που έδωσαν τα πάντα για το Χριστό μέσα στις αθεϊστικές φυλακές.

Και εδώ η αγία Μαρία Σκόμπτσοβα (πιο πολλά εδώ), η γερόντισσα Γαβριηλία, η αγία Φιλοθέη η Αθηναία… Υπάρχουν και βιβλία γι’ αυτές. Αν τα θέλεις, εύκολα θα τα βρεις στο Διαδίκτυο.

Για λαϊκούς πνευματικούς αγωνιστές (λαϊκούς = όχι ιερείς ή μοναχούς), δεν ξέρω ποιο βιβλίο θα μπορούσε να είναι το «ιδανικό»… Εδώ παρουσιάζουμε τρία βιβλία: Γίνονται θαύματα σήμερα; (σημερινοί αγιασμένοι άνθρωποι με βαριά αναπηρία), Μορφές που γνώρισα να ασκούνται στο σκάμμα της Εκκλησίας και Ασκητές μέσα στον κόσμο. Ίσως κάτι σου πουν· ίσως σου πουν και πολλά. Πάντως στο blog μας έχουμε μια ενότητα «άγιοι της διπλανής πόρτας». Επισκέψου την, ίσως βρεις κάποιο θησαυρό… Εξαρτάται βέβαια τι ψάχνεις.

Επιθυμία μου, και πρότασή μου προς εσένα, είναι να περάσεις από τη διάθεση για διανοητική ικανοποίηση και μάθηση στη Δίψα για το Χριστό. Θα ήθελα να διαβάσεις οπωσδήποτε και βίους αγίων, ιδιαίτερα σύγχρονων – χωρίς αυτούς, δε θα καταλάβεις πώς γίνεται κάποιος που διψάει για το Χριστό, όταν τελικά πιει το Ζωντανό Νερό, που προσφέρει Εκείνος.

Οι άγιοι είναι τόσο πολλοί και τόσο διαφορετικοί, που είμαι σίγουρος ότι, με τη βοήθεια του Θεού, θα βρεις εκείνον που σου μοιάζει και που θα μπορείς ν’ ακολουθήσεις τα βήματά του· είτε μοναχό, είτε έγγαμο, είτε επαγγελματία, είτε συγγραφέα, είτε καλλιτέχνη, είτε ακτιβιστή, είτε ανθρωπιστή, είτε, είτε… Διάβασε αν θέλεις κι εδώ ένα αφιέρωμά μας, με τη χάρη του Θεού, σε αγίους από πολλούς τομείς και πολλά επαγγέλματα (ανάμεσά τους και σύγχρονους).

Κλείνω εδώ την απάντησή μου, φανταστικέ μου φίλε. Ο Θεός να σε καθοδηγεί και να σε φωτίζει. Πάντως να ξέρεις πως μέσω του συνανθρώπου μας πλησιάζουμε το Θεό, όχι κλεισμένοι σ’ ένα δωμάτιο με βιβλία ή μπροστά σ’ έναν υπολογιστή… Γι’ αυτό, η αγάπη, η ταπεινότητα, και φυσικά η εξομολόγηση (ως κατάθεση ψυχής και αναζήτησης – εσύ, επίτρεψέ μου να πω, ίσως δεν ξέρεις ακόμα τι είναι αμαρτία) και η πνευματική συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο είναι απαραίτητη.

ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ, ΚΑΛΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ. Σ’ αγαπώ πολύ· κι ο Χριστός, η Παναγία και όλοι οι άγιοι σ’ αγαπούν ακόμη περισσότερο.