Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το δίλημμά μου είναι με ποια παροιμία ν’ αρχίσω: Το «καινούργιο κοσκινάκι μου και πού να σε κρεμάσω» ή το «εκεί που μας χρωστάγανε μας πήραν και το βόδι»; Και οι δυο ταιριάζουν στο θέμα για το οποίο έπεσε τ’ ανάθεμα -αυτή την εβδομάδα- στον Αδωνι, αν και δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο μόνος διδάξας κυνισμό και κοτσανολογία για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Για λόγους μεθοδολογικούς αρχίζω από τη δεύτερη παροιμία.
Ποιοι μας χρωστάγανε και εξακολουθούν να μας χρωστάνε; Πρωτίστως οι πολιτικές ηγεσίες που διαβουκολούν τη χώρα εδώ και δεκαετίες, αλλά ειδικά εκείνες οι οποίες, την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από την τρόικα -δηλαδή από το 2010 και εντεύθεν- δεν έκαναν το στοιχειώδες: να εφαρμόσουν το Σύνταγμα, την Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και άλλα θεμελιώδη νομοθετήματα, τα οποία κατάντησαν ν’ αξίζουν λιγότερο κι απ’ το χαρτί που σκουπίζονται (και μη ρωτήσετε πού).
«Η κατοικία του καθενός είναι άσυλο…», άρθρο 9 του Συντάγματος, «Η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Κράτους», άρθρο 21 του Συντάγματος, «Καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένεια του υγεία και ευημερία, και ειδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη», άρθρο 25 της Οικουμενικής Διακήρυξης, «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής, της κατοικίας του…», Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, «Τα Κράτη-Μέλη αναλαμβάνουν υποχρέωση κοινωνικής προστασίας της οικογένειας και της κατοικίας αυτής», Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης…
Να συνεχίσω; Περιττό, αυτά τα γκουγκλίζει οποιοσδήποτε και «τσακ!», εμφανίζονται και μας βγάζουν τη γλώσσα, σαρκάζουν τις διακηρύξεις πως δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη «απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας». Ακόμη κι αν ίσχυε (που δεν...), το γεγονός ότι 27 χώρες της Ε.Ε. παραβιάζουν συλλογικά τα Συντάγματά τους, τις διεθνείς και ευρωπαϊκές δεσμεύσεις τους, νομιμοποιεί τη στρατηγική εγκληματικότητά τους; Διότι περί αυτής πρόκειται.
Πάμε παρακάτω. Ποιοι άλλοι μάς χρωστάγανε; Οι τράπεζες, δεν θέλει και ρώτημα, που έχουν κοστίσει τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις 68 δισ. ευρώ, από τα οποία 45,5 δισ. –κατά τις μετριοπαθείς εκτιμήσεις των δανειστών- είναι ζεστό, κοχλαστό δημόσιο χρήμα, φορτωμένο στο κρατικό χρέος. Τώρα μας ζητάνε και το βόδι. Ήτοι: και να απαλλαγούν από τα σάπια δάνεια που πριν από μια δεκαετία μάς κυνηγούσαν να πάρουμε, και να εγγυηθούμε με κρατικό χρήμα ότι η ανάποδη σεισάχθεια (σεισάχθεια υπέρ δανειστών, πού ακούστηκε, θα τρίζουν τα κόκαλα του Σόλωνα) θα γίνει χωρίς ρίσκο, και να προικοδοτήσουμε με κάπου 150.000 ακίνητα προς πλειστηριασμό τους καλούς ανθρώπους που παίρνουν τα σάπια δάνεια - από φιλανθρωπία, φυσικά!
Και επιστρέφουμε στην πρώτη παροιμία, το «καινούργιο κοσκινάκι μου». Το επιχείρημα που αρέσει πολύ στους τραπεζίτες, τους δανειστές και τα πολιτικά στελέχη τα τελευταία χρόνια είναι πως τάχα μια αυστηρή απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας ενθαρρύνει και επιβραβεύει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και δεν βοηθάει τους εκ φύσεως μπαταχτσήδες Νεοέλληνες να αποκτήσουν κουλτούρα πληρωμών.
Αυτοί οι καθωσπρέπει νεολογισμοί, αμάσητοι και κακομεταφρασμένοι από τις ιερές μνημονιακές βέδες, παρουσιάζουν τελικά την απελευθέρωση των πλειστηριασμών περίπου ως πράξη ύψιστης κοινωνικής δικαιοσύνης. Όχι γιατί δεν υπάρχουν πράγματι πλούσιοι απατεώνες που κρύφτηκαν στο μέγα πλήθος των νεόπτωχων των μνημονίων. Αλλά γιατί κοινή οικονομική λογική λέει ότι, όταν έχει εξανεμιστεί το 30% του ΑΕΠ και το 40% του μέσου οικογενειακού εισοδήματος, τότε είναι φυσικό από το σύνολο των 169 δισ. κάθε κατηγορίας δανείων να μην εξυπηρετείται το 42%. Με τι διάολο θα ξοφλούσαν τα δάνεια; Με λίβρες από τη σάρκα τους, αγαπητέ μου Σάιλοκ;
Κι εξάλλου -γιατί έχει αρχίσει και ξερνάει πίκρα η καραμελίτσα των «στρατηγικών κακοπληρωτών»- πόσοι στο διάολο είναι δαύτοι; Από τις 126.000 αποφάσεις που έχουν εκδοθεί βάσει του νόμου Κατσέλη 55.000, περίπου το 40%, είναι απορριπτικές. Αν υποθέσουμε ότι αυτό είναι μια σχετικά αντικειμενική κρίση, σημαίνει ότι ακόμη και η τυφλή και βραδύκαυστη και μεροληπτική Δικαιοσύνη αντιλαμβάνεται ότι η μεγάλη πλειονότητα απλώς αδυνατεί να πληρώσει.
Πλην όμως, οι τράπεζες εξακολουθούν και αντιστρέφουν την εικόνα, παρουσιάζοντας το σύνολο των δανειοληπτών σαν όχλο κουτοπόνηρων μπαταχτσήδων, απρόθυμων να πληρώσουν έστω ένα απειροελάχιστο του δανείου τους. Μια εντελώς πρόσφατη μελέτη (βλέπε παρακάτω) που εξέτασε το προφίλ πάνω από 24.000 Ελλήνων δανειοληπτών, καταρρίπτει τον μύθο των στρατηγικών κακοπληρωτών, διαπιστώνοντας ότι το 80% εξυπηρετεί τα ενυπόθηκα δάνειά του, παρά την ασφάλεια που πρόσφερε το μορατόριουμ πλειστηριασμών.
Περιττό να πω ότι στα λίγα ΜΜΕ που παρουσιάστηκε η έρευνα, το βασικό της εύρημα αντιστράφηκε πλήρως. Λογικό, αφού ο τίτλος «έσκαγε» δίπλα στο μπάνερ με τη διαφήμιση τράπεζας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τέσσερα είδη στρατηγικής συμπεριφοράς. Οι δανειστές διεκδικούν τον τίτλο των στρατηγικών παραβατών, η εγχώρια πολιτική ελίτ επάξια ανακηρύσσεται στρατηγικός απατεώνας, οι τράπεζες είναι οι κατ’ εξοχήν στρατηγικοί κακοπληρωτές. Κι εμείς, τα υποζύγια δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, ανακηρυσσόμαστε δικαίως στρατηγικοί καλοπληρωτές. Ή απλώς στρατηγικοί μαλάκες.
Θεωρίες για την υπεραξία
Τα αποτελέσματά μας δείχνουν σημαντική ετερογένεια στις στρατηγικές αποφάσεις μεταξύ των ιδιοκτητών κατοικίας. Επικεντρωνόμαστε σε ένα δείγμα δανειοληπτών δανείων με την επιλογή να ενεργήσουν στρατηγικά ή όχι, εξαιρώντας δανειολήπτες που δεν μπορούν να αντέξουν τα στεγαστικά τους δάνεια (μη στρατηγικοί κακοπληρωτές). Μεταξύ των ενυπόθηκων δανειστών με τη δυνατότητα να πληρώσουν, μόνο το 22% γίνονται εκ προθέσεως κακοπληρωτές, ενώ σχεδόν τέσσερις στους πέντε δανειολήπτες συνεχίζουν να εξυπηρετούν τις υποθήκες τους, παρ’ όλο που το μορατόριουμ πλειστηριασμών μειώνει τον κίνδυνο χάσουν τις κατοικίες τους. Αυτά τα αποτελέσματα συμφωνούν με τα ευρήματα των Guiso et al.(2013) και Bhutta et al. (2017), οι οποίοι τονίζουν τον ρόλο που έχουν οι μη χρηματικοί παράγοντες -όπως το στίγμα, η ηθική και οι προσωπικές προκαταλήψεις- στη στρατηγική συμπεριφορά.
Nikolaos Artavanis and Ioannis Spyridopoulos, «Collateral Enforcement and Strategic Behavior: Evidence From a Foreclosure Moratorium in Greece» (1/2/2020)
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου