Όταν ο Καποδίστριας απέτρεψε τη χρεωκοπία και τη διάλυση της Γαλλίας

Η Συνθήκη της Βιέννης (26 Ιουνίου 1815), όπως και η συνθήκη των Παρισίων (20 Νοεμβρίου 1815), αποτέλεσαν σταθμό στην Ιστορία της Ευρώπης και υπήρξαν σε ένα μεγάλο τους κομμάτι, έργο του Ιωάννη Καποδίστρια.

Αυτός είναι ο πραγματικός αρχιτέκτονας, του εξασφαλισθέντος συστήματος της Ευρωπαϊκής ισορροπίας και ειρήνης, μεταξύ των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, κατά τους ταραχώδεις εκείνους καιρούς, όπως αναφέρει ο Αλεξ. Δεσποτόπουλος.

Το 1815, μετά την καταστροφή των Γάλλων του Ναπολέοντα στο Βατερλό, οι Αυτοκρατορίες της Ιερής Συμμαχίας, πραγματοποίησαν συνέδριο στη Βιέννη, προκειμένου εκτός των άλλων, να αποφασίσουν το διαμελισμό της Γαλλίας, η οποία για πολλά χρόνια με το Ναπολέοντα, τους είχε δημιουργήσει πάμπολλα προβλήματα.

Την εποχή εκείνη, δυο μεγάλες φυσιογνωμίες επηρέαζαν τις πολιτικές των μεγάλων δυνάμεων. Ο Μέτερνιχ και ο Καποδίστριας. Ο τσάρος Αλέξανδρος εκείνη την εποχή, επηρεαζόταν από τον Καποδίστρια και τον είχε έμπιστό του.

Ο βασιλιάς της Γαλλίας, αναγνωρίζοντας, όπως όλοι εξάλλου, τη διπλωματική ευστροφία του Καποδίστρια και βλέποντας πως δεν είχε άλλη ελπίδα για να σώσει τη Γαλλία, προσέτρεξε ζητώντας τη βοήθειά του.

Ο Καποδίστριας, ο οποίος πράγματι διέβλεπε πως ο διαμελισμός της Γαλλίας, θα επιφέρει πρόσθετα δεινά στις χώρες της Ευρώπης, υπαγόρευσε υπόμνημα, για να το καταθέσουν οι Γάλλοι στο συνέδριο.

Στο υπόμνημα αναφερόταν, πως ο λαός της Γαλλίας, δεν ευθύνεται για τις ταλαιπωρίες της Ευρώπης, από τον Ναπολέοντα και πως ο βασιλιάς δεν θα μπορούσε να κρατήσει το θρόνο, αν επιστρέφοντας, η Γαλλία έχει διαμελισθεί.

Συγχρόνως ο Καποδίστριας έπεισε τον τσάρο Αλέξανδρο, πως είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας, να παραμείνει ενιαία η Γαλλία, η οποία θα χρησιμεύσει στο μέλλον και σαν σύμμαχος, αλλά και σαν εμπόδιο στις βλέψεις της Αγγλίας, ενάντια στη Ρωσία.

Όπως αναφέραμε, η οριστική ήττα του Ναπολέοντα, δημιούργησε συνθήκες, ώστε να γίνει πραγματικότητα ο σκοπός των Μεγάλων Δυνάμεων, να διαλύσουν τη Γαλλία. Ο Καποδίστριας όμως ήταν εμπόδιο στα παραπάνω σχέδια του Μετερνιχ και ο πρωτεργάτης, ώστε να καταψηφιστούν τα σχέδια του, για τη χρεωκοπία και το διαμελισμό της Γαλλίας.

Χρωστούν ευγνωμοσύνη στο Μεγάλο Έλληνα, γιατί:

Με βάση και τις προτάσεις του:

· Μειώθηκε ο χρόνος παραμονής των στρατευμάτων κατοχής στα Γαλλικά εδάφη.

· Δεν αποσπάσθηκαν Γαλλικά εδάφη, με σκοπό να δοθούν στους συμμάχους.

· Επιβλήθηκαν στη Γαλλία επιεικείς κυρώσεις.

· Μειώθηκε κατά εξακόσια και πλέον εκατομμύρια φράγκα η πολεμική αποζημίωση που βάρυνε τη Γαλλία. Η μείωση (το κούρεμα) ξεπέρασε το 90%!!!!!

· Έγινε ισχυρή η πολιτική υπόσταση της, ενώ βοηθήθηκε ο Βασιλιάς της, Λουδοβίκος ΙΗ΄ να παραμείνει αρχηγός του κράτους, παρά την αντίθετη άποψη των συμμάχων

· Εντάχθηκε και πάλι η χώρα, ως ισότιμο μέλος στην Τετραπλή Συμμαχία.

· Επιβλήθηκε πολιτιστικός σεβασμός στο γαλλικό στρατό, με την υποχρέωση να επιστραφούν τα έργα τέχνης, που είχαν αφαιρεθεί από τις χώρες που είχε κατακτήσει.

Ο Γάλλος διπλωμάτης κόμης Molet έγραφε: «Εάν η Γαλλία είναι ακόμη Γαλλία, το οφείλει κυριολεκτικά σε δύο ανθρώπους, που τα ονόματά τους δεν πρέπει ποτέ να τα ξεχάσει: Στον Τσάρο Αλέξανδρο και, κυρίως, στον …. Καποδίστριαν …».

Στην αυτοβιογραφία του ίδιου του Καποδίστρια, φαίνεται το μέγεθος του άνδρα και το πόσο τον υπολόγιζαν, οι αρχηγοί των κρατών στην Ευρώπη. Αναφερόμαστε στην εποχή που ο Καποδίστριας, είναι ο κυριότερος σύμβουλος του τσάρου.

«Εις τας διασκέψεις ταύτας ο πρίγκιψ Μέττερνιχ ενεφανίσθη με δύο αξιώσεις. Εκ τούτων η πρώτη συνίστατο εις το να αποκλεισθή από τας εν Άχεν συζητήσεις παν ζήτημα άσχετον προς την εκκένωσιν του γαλλικού εδάφους και προς τας συμφωνίας αίτινες θα την επηκολούθουν.

Δια της ετέρας του αξιώσεως ο υπουργός ούτος εζήτει, όπως αι συμφωνίαι αύται καταλήξουν εις ανανέωσιν της συνθήκης του Chaumont ή της Τετραπλής συμμαχίας, εις τρόπον ώστε, εις την κλίμακα των ευρωπαϊκών Δυνάμεων, να καταλάβη η Γαλλική Κυβέρνησις βαθμόν ενδιάμεσον μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και των δευτερευόντων κρατών άτινα ειρωνικώς απεκάλει «υποσυμμάχους».

Ο πρίγκιψ Μέττερνιχ υπελόγιζεν ότι το σχέδιον τούτο, όπερ είχε καταστρώσει εκ συμφώνου με την Βρεττανικήν Κυβέρνησιν…

Μόλις ο Αυτοκράτωρ αντελήφθη την τοιαύτην αυστριακήν πολιτικήν, η Αυτού Μεγαλειότης διέταξε τους υπουργούς Της να μη εκφράσουν ουδεμίαν αντίθετον άποψιν, αλλά μόνον να προσκαλέσουν τον λόρδον Κάστλερεη και τον πρίγκιπα Μέττερνιχ να διατυπώσουν εγγράφως την ιδικήν των.

Η Αυστρία ανέθεσε το έργον τούτο εις τους Βρεττανούς πληρεξουσίους, οίτινες μας επέδωσαν υπόμνημα συνοδευόμενον με σχέδιον διακηρύξεως. Εις το περιθώριον των εγγράφων τούτων εσημείωσα τας παρατηρήσεις μου και υπέβαλον εις τον Αυτοκράτορα τα κύρια σημεία της απαντήσεώς μας. Ο Αυτοκράτωρ τα ενέκρινεν.

Η απάντησις συνετάγη και επεδόθη. Αύτη εμμέσως απέρριπτε τας προτάσεις των συμμάχων Δυνάμεων, αποδεικνύουσα ότι η Τετραπλή συμμαχία ίσχυεν εις μίαν μόνην περίπτωσιν: εις την περίπτωσιν νέας επαναστάσεως ήτις θα έθετεν εν κινδύνω την παλινόρθωσιν της Γαλλικής μοναρχίας.

Αλλ’ότι, πλην της περιπτώσεως ταύτης, η Γαλλία έπρεπε να θεωρηθή ισότιμος με τας λοιπάς τέσσαρας Μεγάλας Δυνάμεις, ουχί ίνα σχηματίση μετ’ αυτών ιδιαίτερον και χωριστόν σύστημα, αλλ’ ίνα αποτελέση, από κοινού μετ’ αυτών, το κέντρον του γενικού συνδέσμου πάντων των κρατών άτινα είχον μετάσχει των εν Βιέννη αποφάσεων».

(Μ.Λάσκαρις, Αυτοβιογραφία,Ι.Καποδίστρια,Αθήνα,1940,σελ,103).

Νίκος Τζανάκος
Πηγή :opengreekschool.weebly.com

Ο Καποδίστριας σώζει την Γαλλία

Το κείμενο της εισήγησης του ιστορικού Παναγιώτη Πασπαλιάρη για την ημερίδα που διοργάνωσε ο Δήμος Αίγινας στις 27/1/2013 στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για την επέτειο άφιξης – ορκωμοσίας του Ιωάννη Καποδίστρια στην Αίγινα (26-1-1828). Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του 1ου Δημοτικού Σχολείο Αίγινας

Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (de.wikipedia.org)

Για τον Ταλλεϋράνδο ο Ναπολέων είπε πώς έκανε δυο λάθη μαζί του. Πρώτον, ότι δεν ακολούθησε τις συμβουλές του. Δεύτερον, ότι δεν τον κρέμασε όταν αποφάσισε να μην τις ακολουθήσει. Ο Σάρλ Μωρίς ντε Ταλλεϋράν-Περιγκόρ είχε εργαστεί για όλους τους μονάρχες της Γαλλίας και τους είχε προδώσει επίσης όλους. Πίστευε στο μεγαλείο της Γαλλίας, πιο πολύ όμως στο προσωπικό του μεγαλείο. Πολλοί σύγχρονοι Έλληνες και ξένοι πολιτικοί τον έχουν ψηλά στην εκτίμησή τους. Θεωρούν ότι ήταν πολύ μπροστά για την εποχή του. Κάθε μεγάλη συμφωνία που έκλεινε για την Γαλλία, όπως η πώληση της Λουιζιάνα στις Η.Π.Α. απέφερε πολλά εκατομμύρια στο προσωπικό του ταμείο.

Φέτος συμπληρώνονται 2 αιώνες από τη μάχη των Εθνών. Στις 19 Οκτωβρίου του 1813 η Γαλλία ηττήθηκε στη Λειψία από τους ενωμένους στρατούς της Ρωσίας, της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Σουηδίας. Ο Ναπολέων υποχώρησε με βαριές απώλειες και οι σύμμαχοι επιτέθηκαν στη Γαλλία. Αφού έδιωξαν τον Κορσικανό από το θρόνο του και τον έστειλαν στην νήσο Έλβα έπρεπε να διαλέξουν νέο μονάρχη. Ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ κατέλυσε στο σπίτι του Ταλλεϋράν στο Παρίσι και δέχτηκε την εισήγησή του, αν και όχι με ευκολία. Οι Βουρβόνοι επέστρεψαν στο θρόνο τους. Η παλινόρθωση ήταν γεγονός. Νέος ηγεμόνας στέφτηκε ο Λουδοβίκος ΙΗ΄.

Ο πρωθυπουργός του ο Ταλλεϋράνδος ήταν ο πιο καλοντυμένος κύριος στη Βιέννη όταν άρχισαν οι συνομιλίες της ειρήνης. Φορούσε μεταξένιες κάλτσες, στολισμένα με διαμάντια παπούτσια, βελούδινα παλτά. Τα μάγουλά του ήταν πάντα πουδραρισμένα, η γραβάτα του δεμένη με ακρίβεια, οι κινήσεις του αδρές και η ομιλία του συναρπαστική. Η εμφάνιση αυτή δεν ήταν τυχαία. 3 υπηρέτες, εκ των οποίων ο ένας ήταν επικεφαλής, τον απάλλασσαν από τα ρούχα του τα οποία έμπαιναν σε έναν κουβά με λίγη κολόνια. Αφαιρούσαν το κολάρο του από το λαιμό, χτένιζαν, έφτιαχναν μπούκλες, άλειφαν με μύρο τα μαλλιά του. Έβαζαν μια ζεστή πετσέτα στο πρόσωπό του και του έπλεναν τα πόδια με οινόπνευμα και άρωμα. Μετά από δυο ώρες σκληρής εργασίας του φορούσαν τα βελούδα και τα μετάξια και τον παρέδιδαν στους συρμούς της ιστορίας.

Αυτός ήταν ο άνθρωπος που οι Γάλλοι και ο υπόλοιπος κόσμος θεωρούν υπεύθυνο για τη επιβίωση της χώρας τους μετά την ήττα του Ναπολέοντα. Οι παρεμβάσεις του στα τεκταινόμενα του συνεδρίου της Βιέννης έμειναν στη συλλογική μνήμη των Γάλλων, σαν αριστουργήματα διπλωματίας. Όταν κάποιος μίλησε για τη νίκη των συμμάχων κατά της Γαλλίας τον διόρθωσε. Η νίκη ήταν εναντίον του Ναπολέοντα όχι της Γαλλίας. Ο Πρώσος υπουργός τον καθησύχασε. Για χάρη συντομίας αναφέρουμε τη Γαλλία. Και ο πάντα ετοιμόλογος Ταλλεϋράνδος ανταπάντησε. «Δε θα θυσιάσω την ακρίβεια για χάρη της συντομίας».

Στο μεταξύ το συνέδριο είχε φτάσει στις αρχές φθινοπώρου του 1814 σε τέλμα. Ευχάριστο τέλμα. Σε ένα μόνο χορό που οργάνωσε η επιτροπή εορτών που είχε συστήσει ο Μέττερνιχ καταναλώθηκαν 300 γουρούνια, 200 πέρδικες, 200 περιστέρια, 40 λαγοί, 12 αγριογούρουνα, 2500 λίτρα σούπας, αναρίθμητα μπισκότα, 1000 Μαντλ Γουάντλ, 60 Γουγκελχουπφ, και χιλιάδες ακόμα εδέσματα. Αξιοσημείωτο πως την ίδια βραδιά χάθηκαν 1500 ασημένια κουταλάκια τσαγιού που άνηκαν στον αυτοκράτορα. Όπως είπε και ο πρίγκιπας Ντε Λινύ, το συνέδριο δεν προχωράει μπροστά. Χορεύει.

Ιωάννης Καποδίστριας

Κάπου εκεί εμφανίστηκε και ο άγνωστος, μαυροφορεμένος Κερκυραίος κόμης, ο Ιωάννης Αντωνίου Καποδίστριας. Μόλις είχε λύσει το ζήτημα της Ελβετίας. Το συνέδριο θα επικύρωνε απλώς τις ενέργειές του. Η Ελβετία θα συνέχιζε τον ανεξάρτητο βίο της με τα καντόνια ενωμένα και κυρίως ουδέτερη ως χώρα. Η παρουσία του δεν πέρασε απαρατήρητη ούτε από τον αρχηγό της μυστικής αστυνομίας Χάγκερ, ούτε από τον Μέττερνιχ. Ο τελευταίος, βουτηγμένος μες τις κραιπάλες, την τρυφηλότητα, τις γυναικείες περιποιήσεις, παρατήρησε την απόλυτη αντίθεση του κόμη με το γενικότερο κλίμα της Βιέννης. Δεν άργησε να βγάλει παρατσούκλι στον μυστικοσύμβουλο του τσάρου. Τον είπε Άγιο Ιωάννη της Αποκάλυψης και έτσι τον αποκαλούσαν σε ένα κύκλο εκλεκτών συνοδοιπόρων, τον λόρδο Κάστλερι, τον αντιβασιλιά της Αγγλίας και λίγους ακόμα.

Ο τσάρος κάλεσε τον Καποδίστρια στο δωμάτιό του. Πάνω σε ένα τραπέζι ήταν όλη η αλληλογραφία του με τους πληρεξούσιους και τους ηγεμόνες. Ήθελε να κρατήσει την Πολωνία και είχε συμμαχήσει γι’ αυτό με τον Πρώσο αυτοκράτορα που θα έπαιρνε την Σαξωνία. Όλοι οι υπόλοιποι έκαναν τα πάντα για να σπάσουν αυτή τη συμμαχία. Ιδιαίτερα ο Μέττερνιχ, ο πρόεδρος του συνεδρίου είχε μπλέξει τόσο πολύ την κατάσταση που δεν μπορούσε κανείς να καταλάβει τι ήθελε. Ίσως ούτε κι ο ίδιος. Ο Καποδίστριας έπιασε αμέσως δουλειά.

Ξαναγυρίζουμε όμως στον Ταλλεϋράνδο. Ήταν αυτός που έσωσε την Γαλλία; Η απάντηση είναι μάλλον όχι, για τρεις λόγους: Ο πρώτος λόγος είναι ότι μετά τη πρώτη ήττα του Ναπολέοντα η Γαλλία δεν κινδύνεψε σοβαρά με διαμελισμό, υπέρογκες αποζημιώσεις ή άλλες ταπεινώσεις. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι δεν μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ο υπουργός μιας ηττημένης χώρας χωρίς στρατό θα μπορούσε να επιβάλλει στους νικητές και στους στρατούς τους, όρους. Ήταν οι εξισορρόπηση των δυνάμεων που επέβαλλε σε Άγγλους και Ρώσους την μη καταστροφή της Γαλλίας προς όφελος του ενός ή του άλλου. Ο τρίτος λόγος ήταν ότι όλα αυτά τα γνωρίζουμε και εμείς, όπως και οι σύγχρονοι του συνεδρίου από τον ίδιο τον Ταλλεϋράνδο. Τα έγραψε στον βασιλιά του και φρόντιζε να τα διαδίδει παντού. Με άλλα λόγια η ιστορία ξεγελάστηκε από την επιχείρηση αυτοδιαφήμισης ενός Γάλλου πολιτικού. Όπως είπε και ο ίδιος: «Αφού ο λαός είναι έτοιμος να χάψει όσα του λέμε, δε μας μένει παρά να του κατασκευάζουμε τα γεγονότα».

Παραμένει λοιπόν το ερώτημα: Ποιος έσωσε τη Γαλλία; Ένα ανοιξιάτικο ξημέρωμα του 1815 ένας ταχυδρόμος φέρνει στον υπηρέτη του Μέττερνιχ μια επιστολή με την ένδειξη ΕΠΕΙΓΟΝ. Ο Μέττερνιχ παρέλαβε αμέσως την επιστολή, αλλά κουρασμένος από τα πολλά επείγοντα γράμματα ξανακοιμήθηκε. Δυο ώρες αργότερα άνοιξε το γράμμα. Ο Ναπολέων είχε εξαφανιστεί από την Έλβα. Δεν τον έβρισκε κανείς. Το πιθανότερο ήταν ότι κατευθυνόταν προς το Παρίσι. Όταν μαθεύτηκε το γεγονός ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο Λουδοβίκος ο ΙΗ΄. Το έσκασε αμέσως από το Παρίσι. Ο Βοναπάρτης ανακατέλαβε το θρόνο. Έφτιαξε καινούριο στρατό και σε 100 ημέρες έδινε την τελευταία του μάχη. Τη μάχη του Βατερλό.

Ο Ταλλεϋράνδος και ο αντικαταστάτης του 5^ος δούκας του Ρισελιέ έβαλαν σχεδόν τα κλάματα όταν διάβασαν τους νέους όρους των νικητών, που συνωστίζονταν πια στο Παρίσι, συνεχίζοντας στην ουσία τις εργασίες του συνεδρίου της Βιέννης. Η Γαλλία θα διαμελιζόταν, θα υπέφερε, θα γονάτιζε για πολλές γενιές. Ο Λουδοβίκος είχε ξαναγυρίσει στο θρόνο του αλλά οι σύμμαχοι, και κυρίως οι Πρώσοι δεν είχαν όρεξη για νέες περιπέτειες. Επιθυμούσαν την καίρια τιμωρία. Ο στρατάρχης Μπλούχερ ναρκοθέτησε τη γέφυρα που είχε το όνομα της νίκης των Γάλλων στην Ιένα. Ο Ταλλεϋράνδος απείλησε ότι θα πάει να σταθεί στη γέφυρα ο ίδιος για να μην γκρεμιστεί. «Καλά» είπε ο Μπλούχερ στον απεσταλμένο, «τότε θα περιμένω λίγο ακόμα μέχρι να φτάσει όντως στη γέφυρα και μετά θα την ανατινάξω».

Armand-Emmanuel de Vignerot du Plessis, Duc de Richelieu

Ο Ταλλεϋράνδος παραιτήθηκε. Είχε πιστέψει όσα διέδιδε για τον εαυτό του. Ότι ήταν πολύ σημαντικός δηλαδή και οι σύμμαχοι θα αναθεωρούσαν τα σχέδιά τους με την απειλή παραίτησης. Προς έκπληξη όλων ο Λουδοβίκος έκανε δεκτή την παραίτηση και ο Ταλλεϋράνδος έφυγε από το προσκήνιο. Την κατάσταση προσπαθούσε πια να σώσει ο Ρισελιέ. Πάντα εχθρός του Ναπολέοντα και της δημοκρατίας και πάντα φίλος των Βουρβόνων. Ένας αξιόλογος πολιτικός. Αυτοεξορισμένος ως μοναρχικός από την πατρίδα του, έφτασε στην Οδησσό, διορίστηκε κυβερνήτης, ρυμοτόμησε, στόλισε, δυνάμωσε την πόλη εμπορικά και την έκανε το κυριότερο λιμάνι των Ρώσων στον Εύξεινο Πόντο. Γνωρίστηκε με τον Καποδίστρια μετά το 1809 και ανέπτυξαν σχέση αλληλοσεβασμού. Βοήθησε τους Έλληνες και δεν είναι τυχαίο ότι στην πόλη του ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία το 1814, ένα χρόνο μετά την επάνοδό του στη Γαλλία.

Ο Ρισελιέ επισκέφτηκε απελπισμένος τον Καποδίστρια, ο οποίος ανέβαινε ραγδαία στην εκτίμηση του τσάρου. Σ’ αυτό βοηθούσε η επιμονή του υπουργού του, του Νέσσελροντ να κάνει παρέα με τον Μέττερνιχ και να μην αντιλαμβάνεται τις παγίδες που ο τελευταίος έστηνε στη Ρωσία. Ο Καποδίστριας αντιπαθούσε όπως και ο τσάρος εκείνη την εποχή τον Μέττερνιχ και την πολιτική του. Άκουσε ήρεμος τον Ρισελιέ και του είπε:

«Κατέχω ένα αλάνθαστο τρόπο για να σωθεί η χώρα σας σήμερα. Αύριο θα είναι αργά. Θέλετε να τον ακούσετε;»

«Εννοείται» απαντά ο Ρισελιέ.

Ο Καποδίστριας πήγε στο διπλανό δωμάτιο και υπαγόρεψε στον γραμματέα του, Αλέξανδρο Στούρτζα μια ψεύτικη επιστολή από τον Λουδοβίκο ΙΗ΄ προς τον τσάρο. Σε αυτήν έλεγε πώς προτιμούσε να ακουμπήσει την κορώνα κάτω από τον θρόνο για να την πάρουν οι σύμμαχοι παρά να παραδώσει την Γαλλία ταπεινωμένη και διαμελισμένη σε αυτούς.

Ο Ρισελιέ πήρε την επιστολή και την έδωσε στον βασιλιά του που την αντέγραψε με το δικό του χέρι. Την επομένη ο Στούρτζα την έδωσε στον ειδοποιημένο Τσάρο την ώρα που συνεδρίαζε με τους συμμάχους. «Όπως το περίμενα», αναφώνησε ο Τσάρος έκπληκτος. (Πρώτος ο Ναπολέων είχε καταλάβει το ταλέντο του στην υποκριτική). «Είμαστε τώρα πιο ντροπιασμένοι από ποτέ. Ο Λουδοβίκος παραιτείται και καλά κάνει. Η Γαλλία δεν έχει βασιλιά. Βρείτε μου έναν άλλον αν μπορείτε. Όσον αφορά εμένα, δεν έχω καμία σχέση με αυτό. Ήρθε ο καιρός να πάω σπίτι μου και όλο αυτό να τελειώσει».

Η αποφασιστικότητα του Αλέξανδρου θορύβησε τους πάντες. Η οργή του καταλάγιασε τα πάθη εναντίον της Γαλλίας. Εκείνη την ημέρα, εκείνη τη στιγμή σώθηκε η Γαλλία από τον όλεθρο. Η πολιτική της Ρωσίας απέναντι στη Γαλλία ήταν εισήγηση του Καποδίστρια στον Τσάρο. Έβλεπε τον ηττημένο γίγαντα ως ανάχωμα της αύξησης της ισχύος της Αγγλίας και της Αυστρίας. Η Ρωσία αν είχε τη Γαλλία στο άρμα της και κυρίως το δίκιο με το μέρος της, το σεβασμό δηλαδή ηθικών αρχών, μακροπρόθεσμα θα κυριαρχούσε στα πολιτικά πράγματα της Ευρώπης.

Ο τσάρος δεν ήταν σίγουρος, θεωρούσε το βήμα μετέωρο, προς στιγμήν όμως συμφώνησε και κάπως έτσι σώθηκε η Γαλλία. Από τη Ρωσία. Αυτό πρέπει κάποιος να το μεταφέρει στον Ζεράρ Ντεπαρντιέ για να βρει και άλλο επιχείρημα για τη νέα του ιθαγένεια εκτός από τους φορολογικούς λόγους.

Αυτό το περιστατικό εξηγεί επίσης καλά τις ευχαριστίες των Γάλλων. Ο Ρισελιέ έγραψε στον τσάρο την 1^η Οκτωβρίου του 1815:

C’est a Votre puissante intervention que nous devons les adoucissements obtenus. Je sais que le comte Capo d’ Istria a été même au delà de ses instructions. J’ose supplier Votre Majesté de ne pas le désavouer.

Εξαιτίας της δικής στιβαρής παρέμβασης λάβαμε την χαλάρωση των όρων. Γνωρίζω ότι ο κόμης Καποδίστριας ήταν εκτός των οδηγιών του. Τολμώ να παρακαλέσω την μεγαλειότητά σας να μην τον αποκηρύξετε.

Και στις 23 Νοεμβρίου:

Nous avons eu bien à nous louer de lui [Capo D’ Istria] dans toute cette négociation.

Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε ιδιαίτερα ευχαριστημένοι από τον Καποδίστρια σχετικά με αυτή τη διαπραγμάτευση.

Ο Βαρώνος του Μπαρό σημείωνε:

M. Le compte Capo d’ Istria est l’ homme qui contribua le plus à rendre les traités moins accablantes pour la France et à inspirer aux Alliés une modération relative.

Ο κόμης Καποδίστριας είναι αυτός που συνεισέφερε περισσότερο στο να γίνουν οι συνθήκες πιο αποδεκτές για τη Γαλλία εμφυσώντας στους συμμάχους μια σχετική μετριοπάθεια.

Και ο κόμης Μολέ έγραφε κι αυτός στα απομνημονεύματά του:

Si la France est encore la France, elle le doit à trois hommes, dont il ne faut jamais qu’elle oublie les noms. Alexandre et ses deux ministres, Capo d’ Istria et Pozzo di Borgo

Αν η Γαλλία είναι ακόμα η Γαλλία, το οφείλει σε τρεις άνδρες, των οποίων δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσει τα ονόματα. Στον Αλέξανδρο και δυο υπουργούς του. Τον Καποδίστρια και τον Πότσο Ντι Μπόργκο.

Δυο περιστατικά όμως φανερώνουν ότι οι Γάλλοι τελικά ξέχασαν τον Καποδίστρια. Ο Λουδοβίκος ευχαρίστησε τον Κερκυραίο κόμη και μάλιστα θέλησε να το κάνει έμπρακτα. Προσφέρθηκε να του δώσει χρήματα. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε ευγενικά, όμως ζήτησε να στείλει η Γαλλία στην πατρίδα του τα διπλά αντίγραφα από αρχαιοελληνικά βιβλία που βρίσκονταν στις βιβλιοθήκες της. Ο Λουδοβίκος δέχτηκε, από όσο γνωρίζουμε όμως, η Γαλλία δεν το έπραξε ποτέ. Το δεύτερο γεγονός είναι ότι 16 χρόνια μετά τα γεγονότα δείχνουν ότι η Γαλλία γνώριζε και διευκόλυνε το σχέδιο δολοφονίας του κυβερνήτη της Ελλάδας.

Carlo Andrea Pozzo di Borgo (en.wikipedia.org)

Αμέσως μετά το συνέδριο λοιπόν, ο Καποδίστριας διορίστηκε υπουργός των Εξωτερικών και ο Κορσικανός Pozzo di Borgo πρεσβευτής του στο Παρίσι. Μαζί εργάστηκαν για να μη γονατίσει η Γαλλία τα επόμενα χρόνια. Ήταν μεν υποχρεωμένη να συντηρεί το στρατό κατοχής του Γουέλλινγκτον (150.000 άνδρες) και να πληρώσει μεγάλες αποζημιώσεις. Όμως η διεθνής κοινότητα, δηλαδή οι δύο άνδρες που ενδιαφέρονταν, επέβλεπαν την καλή τήρηση των όρων, και διευκόλυναν τους Γάλλους στα αιτήματά τους. Ο Pozzo di Borgo ήταν Κορσικανός. Αντιληπτό το ενδιαφέρον του.

Το ενδιαφέρον του Καποδίστρια όμως; Αυτό προέρχεται από τον στρατηγικό σχεδιασμό για την απελευθέρωση της πατρίδας του. Βασικότερο εμπόδιο γι’ αυτήν δεν είναι οι Τούρκοι. Είναι οι Άγγλοι οι οποίοι δεν καλοβλέπουν την ανάσταση της Ελλάδας και τον ανταγωνισμό των εμπόρων της απέναντι στη δική τους μονοπώληση των θαλάσσιων δρόμων της Μεσογείου. Η Γαλλία δε θα χρησιμεύσει μόνο στην σταθεροποίηση του Ρωσικού εκτοπίσματος στην Ευρώπη. Χρησιμεύει και ως θετική δύναμη υπέρ της απελευθέρωσης των Ελλήνων.

Δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει τη διαύγεια του πνεύματος και την απίστευτη διορατικότητα του πολιτικού άνδρα. Η σωτηρία της Γαλλίας από τη μία διευκόλυνε την Ελληνική επανάσταση, καθώς οι Γάλλοι δεν ήθελαν την «πάση θυσία» διατήρηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπως οι Άγγλοι και στις κρίσιμες στιγμές, στο Ναυαρίνο, στον αγώνα κατά του Ιμπραήμ με το σύνταγμα Μεζόν, και στο πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας βοήθησαν τα αιτήματα της Ελλάδας. Και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο όμως, σκεφτείτε πόσο σοφή επιλογή ήταν η σωτηρία της Γαλλίας. Η Ευρώπη έμεινε χωρίς μεγάλο πόλεμο για 99 χρόνια, στηριγμένη στην ισορροπία αυτή των δυνάμεων. Όταν μετά από έναν αιώνα η Γερμανία έχασε τον πόλεμο, επικράτησε η τιμωρητική διάθεση εναντίον της. Και αυτό το γεγονός έφερε ένα νέο πιο ολοκληρωτικό πόλεμο.

Ευτυχώς για τη Γαλλία, ευτυχώς για την Ευρώπη, ο Καποδίστριας εμφανίστηκε την πιο κρίσιμη στιγμή. Τρία χρόνια μετά τη Βιέννη, το 1818 μια από τις βασικές του φροντίδες στο επόμενο συνέδριο του Aix-La-Chapelle, το Aachen όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ήταν η απαγκίστρωση της Γαλλίας από τον στρατό κατοχής και τις αποζημιώσεις.

Ο στόχος επιτεύχθηκε. Όλες οι δυνάμεις συμφώνησαν. Όμως μόνο φαινομενικά η άρση των βαρών της Γαλλίας ήταν το κεντρικό ζήτημα. Πίσω από αυτό υπέβοσκε και πάλι το βασικότερο ζήτημα της εξισορρόπησης των δυνάμεων. Στη διπλωματική διελκυστίνδα από τη μία μεριά ήταν ο Μέττερνιχ με την υποστήριξη του Κάστλερι και την κρυφή υποστήριξη του Νέσσελροντ. Πίστευε πώς οι τέσσερις δυνάμεις, Αγγλία, Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία, έπρεπε να συνεννοηθούν ώστε να βάλουν την Γαλλία ανάμεσα σε αυτούς και στους «υποσυμμάχους», τα μικρά δηλαδή κράτη της Ευρώπης όπως ειρωνικά τα αποκαλούσε (Η σημείωση του ίδιου του Καποδίστρια). Με άλλα λόγια Αυστριακοί και Άγγλοι αποφάσισαν να απομονώσουν τη Γαλλία.

Στην άλλη πλευρά ο Καποδίστριας που είχε ακόμα την υποστήριξη του τσάρου. Θέλησε να βάλει την Γαλλία μέσα στην πεντάδα των ισχυρών. Χωρίς όρους. Η τετραπλή συμμαχία ίσχυε μόνο σε περίπτωση που η Γαλλία αποκαθήλωνε και πάλι τη συμβιβαστική με την Ευρώπη μοναρχία. Στην περίπτωση που οι Βουρβόνοι είχαν την εξουσία η Γαλλία θα ήταν ισότιμο μέλος του Ευρωπαϊκού διευθυντηρίου. Ο Καποδίστριας ως συντάκτης του κειμένου που αποτέλεσαν τις θέσεις του τσάρου στο συνέδριο επικράτησε. Η Γαλλία βρήκε οριστικά τη θέση της στην Ευρώπη και δεν την έχασε μέχρι σήμερα.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από τη σύντομη αυτή εξιστόρηση, που με ενδιαφέρουν προσωπικά, και φαντάζομαι ενδιαφέρουν και εσάς είναι τα εξής:

Δέχεται σήμερα η Γαλλία να ρίξει μια φρέσκια ματιά στην ιστορία των δύο συνεδρίων με στόχο την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας;

Δέχεται να ανοίξει τα αρχεία της περιόδου της δολοφονίας του Κυβερνήτη, για πέντε χρόνια πριν και για άλλα τόσα μετά από το τραγικό αυτό γεγονός, για την εξακρίβωση των γεγονότων και των συμφερόντων πίσω από αυτά;

Δέχεται να υλοποιήσει με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δύο αιώνων την αποστολή των διπλών αντιτύπων των βιβλιοθηκών της ή για να γίνουμε πιο επίκαιροι την βοήθεια της δημιουργίας μιας βιβλιοθήκης Ι. Καποδίστρια στο Ελληνικό έδαφος;

Δέχεται η Γαλλία με την αφορμή της ίδιας επετείου να τιμήσει με μια ιστορική καμπάνια που θα απευθύνεται στα σχολεία της και την κοινή γνώμη, τον άνθρωπο που έδωσε στην ίδια, αλλά και στην Ελλάδα, το φιλί της ζωής, και κατ’ επέκταση το αγαθό της ελευθερίας;

Παναγιώτης Πασπαλιάρης

Πηγή

https://karavaki.wordpress.com/2013/11/30/capodistrias-france/