Ανατράφηκαν ως Κούρδοι, εξαναγκάστηκαν να είναι Τούρκοι, τώρα τους αποκαλούν Αρμένιους

Σε δρόμο του Ντιγιάρμπακιρ μια μικρή Κούρδισσα κάνει το σήμα της νίκης απέναντι στους Τούρκους αστυνομικούς.

Της Pinar Tremblay, Al-Monitor,

Στις 1 Σεπτεμβρίου ο πολιτικός κρατούμενος Σελμάν Γκιουλμπαχτσέ, αιτήθηκε διερμηνέα για να παραστεί σ’ ένα τουρκικό δικαστήριο. Ο Γκιουλμπαχτσέ ήθελε να μιλήσει στα Κουρδικά, την μητρική του γλώσσα. Ωστόσο, η δικαστής φέρεται να εξοργίστηκε με το αίτημά του. Σύμφωνα με τα όσα έγραψε, μετά την ακροαματική διαδικασία, η δικαστής είπε: «Δεν υπάρχουν κουρδικά. Εκπαιδεύτηκες στα σχολεία αυτής της χώρας. Είσαι θρασύτατος και ξεδιάντροπος. Φύγε από αυτήν την αίθουσα»

 Και σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το περιστατικό δεν τελείωσε εκεί. Η δικαστής Σεβάλ Ακκάς στράφηκε προς τους χωροφύλακες που..

βρίσκονταν στην αίθουσα και τους επέπληξε: «Σκοτώνουν τους συναδέλφους σας κάθε μέρα. Σκοτώνουν την αστυνομία. Ως γυναίκα, τους πολεμάω και εσείς κάθεστε στην γωνία και τους κοιτάτε. Είναι σαν τους Αρμένιους. Αν δεν τους σταματήσουμε έγκαιρα, ένας θεός ξέρει τι μπορεί να συμβεί».

 Η δήλωση που φέρεται να έκανε η δικαστής  Ακκάς μπορεί να ιδωθεί ως τμήμα μιας ανατριχιαστικής τάσης στην Τουρκία.

Τον Αύγουστο του 2014, κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για την Προεδρία της χώρας, ο τότε πρωθυπουργός Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, και νυν πρόεδρος, είχε δηλώσει: «Αφήστε τον Τούρκο να πει ότι είναι Τούρκος, και τον Κούρδο να πει ότι είναι Κούρδος από την Τουρκία. Ποιο είναι το πρόβλημα με αυτό; Στο παρελθόν, διέσπειραν φήμες σχετικά με το πρόσωπό μου. Έλεγαν ότι είμαι Γεωργιανός. Με συγχωρείτε αλλά έχουν πει ακόμα χειρότερα πράγματα. Με αποκάλεσαν Αρμένιο».

 Τα σχόλια του Ερντογάν ξεσήκωσαν σάλο, όπως είχε αναλύσει τότε ο συνεργάτης του Al Monitor, Τσεγκίζ Τσαντάρ. Ωστόσο, θα πρέπει να αναρωτηθούμε το γιατί κάποιος προσβάλλεται όταν τον αποκαλούν ‘Αρμένιο’.

 Όταν η κουρδικής πλειοψηφίας νότια πόλη του Σιζίρ  ήταν υπό απαγόρευση κυκλοφορίας τον Σεπτέμβριο, η αστυνομία μετέδιδε από τα μεγάφωνα της πόλης: «Οι Αρμένιοι είναι υπερήφανοι για εσάς. Είστε όλοι Αρμένιοι».

Στη συνοικία Σουρ του Ντιγιαρμπακίρ, μια Αρμένικη Καθολική Εκκλησία έγινε στόχος κατά την διάρκεια μιας άλλης απαγόρευσης στα μέσα του ίδιου μήνα. Οι πόρτες της εκκλησίας παραβιάστηκαν και αφαιρέθηκε η πινακίδα όπου ανέγραφε το έτος ανέγερσής της. Ο Αράμ Καραγκιοζβάν, πρόεδρος της Μεσοποτάμιας Ένωσης Αρμενίων, δήλωσε στα ΜΜΕ: «Στην εκατονταετηρίδα της αρμενικής γενοκτονίας, αυτό μας υπενθυμίζει ξανά τα γεγονότα του 1915. Αυτά τα λόγια, ‘Είστε όλοι Αρμένιοι’, αποτελούν επίσης μια απόδειξη για την γενοκτονία. Προσπαθούν να στιγματίσουν τους Αρμενίους ως κάτι κακό. Είμαστε εξοργισμένοι».

Σ’ ένα μάλλον τρομακτικό τουΐτ, στις 7 Σεπτεμβρίου, ο ανώτερος σύμβουλος της Προεδρίας Μπουρχάν Κουζού, έγραψε αναφερόμενος στα μέλη του PKK, «Τα πτώματα των τρομοκρατών θα πρέπει να εξεταστούν. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι δεν έχουν κάνει περιτομή. Ξυπνήστε Κούρδοι αδελφοί μας…». Οι αντιδράσεις των αρχών και της κοινής γνώμης στα σχόλια του Κουζού ήταν αξιοσημείωτη. Οι περισσότερες ήταν σαρκαστικές και κάτω από την ζώνη. Ωστόσο, η ιδέα που κρύβονταν πίσω από αυτό ήταν να διακρίνει τους μη-Μουσουλμάνους (που δεν είχαν υποβληθεί σε περιτομή) και να τους ταυτίσει με τους τρομοκράτες. Το τουΐτ υποστήριζε ότι τα μέλη του PKK, δεν είναι Μουσουλμάνοι, και ότι κατά συνέπεια δεν είναι αδέλφια των Τούρκων. Αλλά οι Κούρδοι είναι Μουσουλμάνοι, δηλαδή αδελφοί μας. Ο Κουζού, υπονοούσε ότι ήταν οι Αρμένιοι, και όχι οι Κούρδοι, που εξεγείρονταν. Και για μια ακόμη φορά, ο όρος «Αρμένιος» αποκτάει υβριστικές διαστάσεις για να δικαιολογήσει το μίσος και την εχθρότητα. 

Το Al-Monitor ζήτησε την γνώμη πάνω από 10 Αρμενίων και Κούρδων πολιτικών, αναλυτών και ακτιβιστών προκειμένου να κατανοήσουμε το πώς αυτή η τάση να αποκαλούνται οι Κούρδοι, Αρμένιοι, επηρεάζει την κοινωνία και τι είδους άμεσες συνέπειες μπορεί να έχει. Γιατί τα μέλη του AKP, και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι επιστρατεύουν τέτοια ρητορική του μίσους στο πλαίσιο μιας τόσο ένθερμης προεκλογικής εκστρατείας;

 Η Φετιβέ Τσετίν, δικηγόρος και φίλη του δολοφονημένου αρμένιου διανοούμενου Χραντ Ντίκ, που επίσης ανακάλυψε τις ξεχασμένες αρμένικες ρίζες της, είπε στο Al-Monitor: «Όταν ο Οργκούν Σαμάστ (ο καταδικασμένος δολοφόνος του Ντίκ) δολοφόνησε τον Χραντ, ούρλιαξε ‘ψόφα Αρμένιε!’ Ωστόσο δεν γνώριζε κανέναν Αρμένιο μέχρι τότε, ούτε είχε συναντήσει κανέναν στην ζωή του. Στο δικαστήριο, ο Σαμάστ είπε: ‘Εάν ήξερα ότι ο Ντινκ είχε οικογένεια και παιδιά δεν θα τον σκότωνα’. Όλα αυτά εξηγούν το πώς το πολιτικό σύστημα παράγει αναλώσιμες ζωές. Η ζωή των Αρμενίων είναι μια από αυτές στην σχετική λίστα. Οι νέες γενιές έχουν διδαχθεί να βλέπουν τους Αρμένιους όχι ως ανθρώπους, αλλά ως μια ταυτότητα που πρέπει να απαξιώνεται και να καταστρέφεται, ο χειρότερος εχθρός τους. Και τα σχολικά βιβλία ρίχνουν λάδι στην φωτιά».

Η μαρτυρία της Τσετίν, μας βοηθάει να ρίξουμε φως στην εμπειρία της Χατίς Αλτινισίκ, Αλεβίτισσας Κούρδισσας, μέλους της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής του φιλοκουρδικού HDP. Είπε στο Al-Monitor «Επί δεκαετίες, οι κυβερνήσεις της Τουρκίας προσπάθησαν να εκκαθαρίσουν την Ανατολία από κάθε ίχνος αρμένικης ταυτότητας. Οι δολοφονίες και οι διωγμοί δεν άρκεσαν. Ονόματα πόλεων, δρόμων, ακόμα και συνταγές μαγειρικής λογοκρίθηκαν. Οι εκκλησίες τους έγιναν τζαμιά. Αποπειράθηκαν να ξανα-γράψουν την ιστορία. Τώρα, λένε στον λαό του Σιζίρ, το οποίο βρίσκεται σε απαγόρευση κυκλοφορίας εδώ και 9 μέρες, ‘Είστε όλοι Αρμένιοι’. Αυτό δείχνει ότι η προπαγάνδα του ‘ένα έθνος-ένας λαός’ έχει καταρρεύσει. Απέτυχαν να καταστρέψουν τα αρμένικα φαντάσματα της ιστορίας».

Μάλιστα, η Αλτινισίκ, βίωσε από πρώτο χέρι τις λεκτικές επιθέσεις του Βείλ Κιουτσούκ, στρατηγού εν αποστρατεία, που θεωρείται ως ο ιδρυτής των Μυστικών Υπηρεσιών/ Αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας της Χωροφυλακής (JITEM), μιας μυστικής αντιτρομοκρατικής μονάδας. Ο Κιουτσούκ, επιτέθηκε στην Αλτινιτσίκ αποκαλώντας την «Αρμένια πόρνη, Αρμένια σκύλα». Η Αλτινισίκ εξήγησε στο Al-Monitor ότι δεν θα άφηνε τέτοιες ύβρεις να την αγγίξουν. Του απάντησε, «Καλύτερα να είμαι μια πόρνη οποιασδήποτε εθνικότητας, παρά να είμαι δολοφόνος σαν κι εσένα».

Ο αντιπρόεδρος του HDP Αλπ Αλτινόρς είπε στο Al-Monitor, «Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η επίσημη ρητορική στόχευε στο να απομακρύνει το PKK από την κοινή γνώμη, αποκαλώντας το ‘Αρμένικο’. Τότε ήταν συνηθισμένα σχόλια όπως ‘δεν έχουν υποβληθεί σε περιτομή’, ‘έχουν αρμένικη ρίζα’ και ‘ο ASALA (Αρμένικος Μυστικός Στρατός για την Απελευθέρωση της Αρμενίας) σταμάτησε μόλις ξεκίνησε το PKΚ’».

«Το νέο στοιχείο, είναι ότι παλαιότερα συνήθιζαν να κατηγορούν τα μέλη του PKK ως Αρμένιους, αλλά τώρα επισείουν σε όλους τους Κούρδους της περιοχής την ίδια κατηγορία».

 Η Αλίν Οζινιάν, είναι Αρμένισσα, περιφερειακή αναλυτής της Αρμένικης Επιτροπής των ΗΠΑ, και ανταποκρίτρια της AGOS, μιας καθημερινής αρμένικης εφημερίδας που εκδίδεται στην Τουρκία. Μας είπε «Η επιτυχία του HDP κατέδειξε ότι οι προσπάθειες να στιγματίσουν το κόμμα ως κόμμα των Κούρδων απέτυχαν. Έτσι, για να το προσβάλουν έπρεπε τώρα να βρουν άλλη ταμπέλα, και να το κατηγορήσουν ως αρμένικο ήταν η χειρότερη που διέθεταν. Αλλά αν το καλοσκεφτούμε, μπορεί οι Κούρδοι να έχουν αρμένικο αίμα; Πιθανόν. Όπως και οι Τούρκοι. Γνωρίζουμε ότι πολλοί νέοι Αρμένιοι εγκαταλείφθηκαν στα μετόπισθεν, και σήμερα ακούμε πολλές ιστορίες για κρυπτό-Αρμένιους». Η Οζινιάν συνδέει την ραγδαία συρρίκνωση του αρμένικου πληθυσμού στην Τουρκία με τον τρόπο που προσλαμβάνει η κοινή γνώμη τις επίσημες δηλώσεις των αξιωματούχων. Είναι αρκετά κακό, λέει, ότι ο όρος Αρμένιος χρησιμοποιείται ως μομφή, αλλά δεν είναι καν έγκλημα το να σκοτώσεις έναν Αρμένιο στην Τουρκία.

«Γι’ αυτόν τον λόγο τα παιδιά των Αρμενίων αγωνίζονται τόσο σκληρά για να κρύψουν την ταυτότητά τους», προσθέτει.

 Ο Μπέντο Γκεσαράτσι, Αρμένιος από την Τουρκία, προσεγγίζει το ζήτημα από μια ενδιαφέρουσα οπτική. Είπε: «Το να αποκαλείς κάποιον ως Αρμένιο, σήμερα, είναι σαν να ρίχνεις  μ’ ένα σμπάρο δύο τρυγόνια. Όποιος αντιτίθεται στο κράτος, αξίζει την μεταχείριση στην οποία υποβλήθηκαν τότε οι Αρμένιοι. Επίσης, το να ταυτίζει κανείς το PKK με τους Αρμενίους, βοηθάει την κυβέρνηση, καθώς δεν μπορεί να τιμωρήσει όλους τους Κούρδους για το ότι είναι τέτοιοι, πολύ απλά διότι δεν αντέχει να αποξενωθεί από όλο τον κουρδικό πληθυσμό».

Βλέπουμε ότι η εκστρατεία του «Είστε όλοι Αρμένιοι» στοχεύει στους θρησκευόμενους μουσουλμάνους Κούρδους, και αποσκοπεί στο να τους απομακρύνει από εκείνους που βλέπουν θετικά το HDP· αλλά και στην προσέλκυση των υπερεθνικιστών ψηφοφόρων του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, ρίχνοντας λάδι στην φωτιά του σωβινισμού. Βέβαια, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτών των λαϊκιστικών πολιτικών είναι μάλλον τρομακτικές. Καθώς οι εντάσεις κλιμακώνονται στην Τουρκία, το να ταυτίζεται κανείς με οποιανδήποτε μειονοτική ομάδα (είτε είναι Κούρδοι, Αλεβίτες, οι Αρμένιοι, οι Έλληνες, οι Σίιτες, οι μη-Μουσουλμάνοι, ή η κοινότητα ΛΟΑΤ) αποτελεί ξανά πηγή φόβου, κι έτσι οι άνθρωποι προσπαθούν να υποκρύψουν το ποιοι πραγματικά είναι.

 Όπως είπε και ο Μαρί Εσκιτσί, Αρμένιος από το Ντιγιαρμπακίρ που κατέχει μια ταβέρνα σήμερα στη Κωνσταντινούπολη «Γεννηθήκαμε Αρμένιοι, ανατραφήκαμε ως Κούρδοι, και ενηλικιωθήκαμε ως Τούρκοι». Αυτή η δήλωση από μόνη της, θα έπρεπε να αποτελεί πηγή έντονης ανησυχίας για οποιονδήποτε ζει στην Τουρκία.

Μετάφραση: Γιώργος Ρακκάς