Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και οι αγώνες του για την προστασία του περιβάλλοντος

• ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΧΩΡΑΣ δ.Θ.
  τ. Δ/ντὴς Yπ. Παιδείας
  Η ΠΡΟΝΟΙΑ ΠΡΟΑΣΤΕΙΟ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
  Εἰσαγωγικά. Ἡ Πρόνοια, προάστειο τοῦ Ναυπλίου, εἶναι ἔργο τῆς δημογραφικῆς – οἰκιστικῆς πολιτικῆς τοῦ Ἰω. Καποδίστρια καὶ τῆς ἰδιαίτερης μέριμνας του γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῶν προσφύγων. Εἶναι ὅμως γνωστὴ ἡ Πρόνοια, ὄχι βέβαια ὡς τοπωνύμιο ἀλλὰ ὡς κατοικημένος τόπος, ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους. Στὸ σύντομο χρονικό, ποῦ ἀκολουθεῖ, παραθέτουμε ἱστορικὰ στοιχεῖα ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους καὶ τοὺς νεώτερους χρόνους. Λεπτομερέστερα ὅμως ἐνδιατρίβουμε σὲ θέματα οἰκιστικά, σχολικὰ καὶ ἐκκλησιαστικὰ τῆς Προνοίας, ὅπως προκύπτουν ἀπὸ ἔγγραφα τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους (Γ.Α.Κ.) μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1825-1832. Τὰ δεδομένα αὐτὰ παρουσιάζουμε σὲ συσχετισμὸ μὲ εἰδήσεις ἀπὸ τὰ ἀπομνημονεύματα περιηγητῶν καὶ μὲ ὅσα γράφονται γιὰ τὸ Ναύπλιον καὶ τὴν γειτονικὴ Πρόνοια ἀπὸ νεωτέρους ἱστορικούς.

• Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και οι αγώνες του για την προστασία του περιβάλλοντος

  
  
  Μια ακόμη, από τις σπουδαιότερες και ουσιαστικότερες άμεσες ενέργειες
  τουΚυβερνήτου,που αφορούσαν και στην περιφρούρηση της υγείας των κατοίκων – κυρίως των πόλεων και των κωμοπόλεων – για την προστασία του περιβάλλοντος,«την κάθαρσιν των δρόμων, από τους όγκους των ακαθαρσιών, αι οποίαι εμόλυνον τον αέρα, τον οποίον εισέπνεεν ο λαός, προς βλάβην της υγείας του»,μεταξύ των τόσων άλλων σοβαρών δραματικών γεγονότων, τα οποία καθημερινώς τον ταλάνιζαν. Αποδεικνύει τις τόσο ανθρώπινες αποφάσεις του για τον Ελληνικό λαό και την βαθιά του γνώση των επειγόντων καθηκόντων του, αμέσως μετά την άφιξή του.
  Στις 27 Φεβρουαρίου του 1828, ο προσωρινός Διοικητής της επαρχίας και της πόλεωςΝαυπλίου, έστειλε «προς τον τοποτηρητήν, τον αρχιερέα της επαρχίας και της πόλεως ταύτης, του Ναυπλίου, κατ’ εντολήν του Κυβερνήτου», έγγραφον, το οποίον αναφερόταν σε σοβαρό πρόβλημα:«Στην υγιεινή κατάσταση των κατοίκων και στην μόλυνση του περιβάλλοντος[i].

• Οι Κυβερνητικές πολιτικές υπέρ της δημόσιας υγείας των κατοίκων του Ναυπλίου

  
  
  
  

  Η απουσία ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας ασθενών και τραυματιών έγινε ιδιαίτερα αισθητή στον ελλαδικό χώρο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Οι Έλληνες από τις πρώτες κιόλας μέρες του αγώνα της Ανεξαρτησίας είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους τραυματίες των μαχών και τουςνοσούντες από επιδημικέςκαι όχι μόνο ασθένειες. Αναπόφευκτα δηλαδή επακόλουθα των ανύπαρκτων μέτρων υγιεινής που χαρακτήριζαν τα στρατόπεδα των μαχητών και τις πόλεις που συγκεντρώνονταν οι πρόσφυγες.

  
  

   Το Παλαμήδι και αριστερά κάτω, τμήμα του παλαιού Στρατιωτικού Νοσοκομείου, δεκαετία 1930.

  
  

  

  
  

  Σε κείμενα της εποχής συχνές είναι εξάλλου οι αναφορές για την εμφάνιση επιδημιών στην Πελοπόννησο,όπως η πανώλη, ο εξανθηματικός τύφος, η δυσεντερία, η χολέρα, η ευλογιά, οι οποίες στο πέρασμά τους προκαλούσαν περισσότερα θύματα ακόμα και από τις πολεμικές αναμετρήσεις. Παρά τη λήψη εκτάκτων μέτρων που έλαβαν οι προσωρινές κυβερνήσεις (1821-1827) και ο Ιωάννης Καποδίστριας(1828-1831), τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των επιδημιών δεν έλειψαν καθ’ όλη τη διάρκεια των συγκρούσεων.

  
  

  Από τις πλέον ευάλωτες στις λοιμικές νόσους περιοχές ήταν το Ναύπλιο,εξαιτίας των στρατευμάτων που στρατοπέδευαν στην πόλη και του άμαχου πληθυσμού που καθημερινά συνέρρεε εκεί επιζητώντας ασφάλεια. Η πόλη ως έδρα της Κυβέρνησης λογικό ήταν να τραβήξει την προσοχή των ιθυνόντων για τη λήψη κατάλληλων υγειονομικών μέτρων και νοσηλευτικής φροντίδας από την αρχή κιόλας του Αγώνα. Στο πλαίσιο αυτό κρίθηκε αναγκαίο να ιδρυθούν εθνικά νοσηλευτικά ιδρύματα – αρχικά στο Ναύπλιο- και να συγκροτηθούν υγειονομεία.