Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011

Σε τι συνίσταται το δημοκρατικό πρόβλημα;...


Του Νίκου Κοτζιά

Εκφοβισμοί, ψέματα και απειλές έχουν αντικαταστήσει τον δημόσιο διάλογο, την διαβούλευση και το κατά Χάμπερμας επικοινωνιακό πράττειν. Όλο και περισσότεροι πολίτες και πολιτικοί αισθάνονται ότι η οικονομική κρίση τείνει να γίνει μια συνολική κρίση της ελληνικής κοινωνίας με σημαντικό χαρακτηριστικό την κρίση της Ελληνικής Δημοκρατίας. Αν δεν κάνω λάθος, και δεν είμαι καθόλου περήφανος για αυτό, δυστυχής είμαι, είμαι εκείνος ο οποίος πριν 15 μήνες διατύπωσα τη θέση ότι αφού η κυβέρνηση νοιώθει ότι είναι σε αποστολή, ή έστω καμώνεται ότι νοιώθει έτσι, η σχεδόν φυσική κατάληξη θα είναι α) ο περιορισμός της δημοκρατίας για όσους δεν ανταποκρίνονται σε αυτή «την αποστολή» και β) η παράκαμψη εκείνων των λειτουργιών του δημοκρατικού πολιτεύματος που θα θεωρηθούν βάρος στις απαιτήσεις διεκπεραίωσης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής των Μνημονίων. Ο αντιδημοκρατισμός προέβλεπα τότε θα...
 εκδηλωθεί σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτον στη ίδια τη λειτουργία της κυβέρνησης, και δεύτερον, στις σχέσεις της κυβέρνησης με την κοινωνία. Εκείνο που δεν προέβλεψα ήταν ότι η κυβέρνηση θα αντέστρεφε τη σειρά των γεγονότων και θα εμφάνιζε ως κύριο δημοκρατικό πρόβλημα τις αντιδράσεις των πολιτών στις επιλογές της.
Οι πολίτες δημιουργούν ή αντιδρούν στο δημοκρατικό πρόβλημα;Οι πολίτες που συχνά αντιδρούν με τρόπους «άκομψους» προέρχονται όλο και περισσότερο από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, καθότι είναι οι κατεξοχήν απογοητευμένοι από την κυβερνητική πολιτική. Η κυβέρνηση για λόγους που έχουν να κάνουν με την επιστήμη της ψυχανάλυσης δεν θέλει να αποδεχτεί, ίσως και να μην μπορεί, ότι οι πολίτες δεν γεννούν το πρόβλημα αλλά αντιδρούν σε αυτό που αναγνωρίζουν ως πρόβλημα. Ότι αντιδρούν με απελπισία, και κατά προέκταση, σε ορισμένες περιπτώσεις, και με πάθος. Αντίθετα, όμως, με ότι επιβάλλει ο πολιτικός ορθολογισμός, οι της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ δεν κάνουν τον κόπο να ανακαλύψουν τις κοινωνικές και πολιτικές αιτίες / πηγές αυτών των αντιδράσεων; Το ερώτημα είναι γιατί; Φοβάμαι ότι η απάντηση είναι εξίσου απλή: διότι είναι τόσο τυφλωμένοι από την πολιτική που ακολουθούν, ώστε να μην μπορούν να κατανοήσουν τον θυμό της κοινωνίας. Το χειρότερο είναι, ότι επειδή δεν μπορούν να κατανοήσουν σε τι απελπισία έχουν φέρει τον πολίτη, δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η κατάσταση δυσκολεύει και άλλο, από το γεγονός ότι ο πολίτης δεν βλέπει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει τα γεγονότα. Βλέπει «απλά» μια πολιτική που στρέφεται ενάντιά του ως θανατηφόρα σφαίρα.
Ο πολίτης βιώνει το γεγονός ότι δεν μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του μέσα από τις υπάρχουσες διαδικασίες και τους κανόνες της κυρίαρχης πολιτικής. Η ειρηνική του διαδήλωση τη μια φορά τελειώνει με φόνους. Την άλλη γίνεται προσπάθεια να τερματιστεί με δακρυγόνα. Σκέφτεται ότι δεν θέλει άλλα δάκρυα. Οι βουλευτές της πλειοψηφίας κατά κανόνα δεν τον ακούν. Και αν τον ακούν, δεν το κάνουν με την απαιτούμενη προσοχή και σεβασμό. Τα περισσότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης λοιδορούν τον Πολίτη. Το ίδιο κάνει και η κυβέρνηση, ιδιαίτερα ο πρωθυπουργός που βγάζει μια πρωτόγνωρη «αντιπάθεια» προς ότι το ελληνικό. Προς τον δημόσιο υπάλληλο που συλλήβδην τον χαρακτηρίζει «λαμόγιο». Προς τον έχοντα κριτική σκέψη για το νόμο των ΑΕΙ που τον αποκαλεί «βολεμένο». Προς τον έλληνα πολίτη που τον αποκάλεσε στο εξωτερικό «τεμπέλη, άχρηστο» και πρόσφατα «ανίκανο».
Να είναι σαφές, ο πολίτης που δεν έχει πολιτικοποιηθεί και οργανωθεί επαρκώς βρίσκεται σε απελπισία. Νιώθει να μιλά, ακόμα και να φωνάζει, και να μην φτάνει η φωνή του στα αυτιά εκείνων που αποφασίζουν. Όπως γράφουν οι μεγάλες εφημερίδες του εξωτερικού που είναι στην υπηρεσία του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα δεν υπάρχει δημοκρατία πια. Ότι, ότι και να κάνει ο ελληνικός λαός, υποστηρίζουν, ότι και αν ψηφίσει στις επόμενες εκλογές, «δεν μπορεί να αλλάξει πια» την τύχη του (πιο σωστά την ατυχία του). Ε! Αυτή η κατάσταση οδηγεί αρκετούς πολίτες σε αντιδράσεις που ενοχλούν. Και το πρόβλημα δεν είναι αυτές οι αντιδράσεις, αλλά η μη εφαρμογή εκείνων των δημοκρατικών κανόνων που θα έδιναν στους πολίτες τη δυνατότητα να εκφραστούν και να παλέψουν για τις απόψεις τους. Επί παραδείγματι, η μη προκήρυξη εκλογών για μια πολιτική που κανείς δεν την έχει εγκρίνει. Ειδικότερα δε στην περίπτωση του ΠΑΣΚΟ η μη πραγματοποίηση συνεδρίου, ως προβλέπει το καταστατικό του. Η παραβίαση αρχών δημοκρατικής λειτουργίας του. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι κύρια (τονίζω αυτό το κύρια) η έλλειψη πολιτικής παιδείας σε κάποιους από τους αντιδρώντες, αλλά η αντιδημοκρατική λειτουργία του συστήματος και η αντιδημοκρατική νοοτροπία των φορέων του. Εκεί είναι το πρόβλημα και όχι αλλού. Το λέω διότι, επί παραδείγματι, εφημερίδα γνωστού συγκροτήματος έφτασε να δημοσιεύει 5 και 6 άρθρα την ημέρα για τον «αντιδημοκρατισμό» των αντιδρούντων αλλά δεν λέει κουβέντα για τον ουσιαστικό περιορισμό ή και την κατά ουσία παραβίαση λειτουργιών του ίδιου του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Το πραγματικό πρόβλημα και η Ύπατη ΑρμοστίαΗ Ελλάδα έχει δώσει τμήμα της κυριαρχίας της σε μια Ύπατη Αρμοστία που φέρει τον κωδικό «Τρόικα». Ορισμένοι θεωρούν αυτό το γεγονός ακόμα και ως «Θείο δώρο». Γιατί; Διότι με αυτό τον τρόπο, πιστεύουν, μπορεί να παρακαμφθεί η αντίσταση, η θέληση και βούληση της κοινωνίας. Να διευκολυνθεί η εφαρμογή πολιτικών που εξυπηρετούν τους ίδιους ή τα αφεντικά τους. Για πρώτη φορά εμφανίζεται στην Ελλάδα ένας εκτεταμένος χωριάτικος κοσμοπολιτισμός. Ένας δήθεν κοσμοπολιτισμός που απλά επαναλαμβάνει με «εκσυγχρονιστικό τρόπο» την προδιάθεση υποταγής σε τρίτους και την διάθεση παράδοσης της εθνικής κυριαρχίας διότι τάχα οι τρίτοι γνωρίζουν καλύτερα τις λύσεις ή διότι έχουν την αυταπάτη ότι με την υποταγή σε τρίτους θα υπάρξουν θαυματουργές αλλαγές. Πρόκειται για αντιλήψεις που πάντα πίστευαν σε έναν βίαιο εκσυγχρονισμό από τα πάνω και στη σημερινή ελληνική περίπτωση πιστεύουν σε έναν βίαιο «εκσυγχρονισμό από τα απ’ έξω».
Ο ντε φάκτο περιορισμός της κυριαρχίας της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι το θεμέλιο του συνακόλουθου περιορισμού της δημοκρατίας. Διότι από τη στιγμή που πολλαπλές αποφάσεις λαμβάνονται στο εξωτερικό, από ξένα κέντρα λήψης απόφασης, όπως είναι η Τρόικα, αυτόματα αυτές δεν λαμβάνονται από τους θεσμούς δημοκρατίας που προβλέπει το Ελληνικό Σύνταγμα. ‘Η αν αποφασίζουν οι τελευταίοι, οι αποφάσεις τους είναι τυπικές, και απλά επικυρώνουν επιλογές που δεσμευτικά έχουν συμφωνηθεί αλλού. Αλλά και αυτή η τυπική διαδικασία πάσχει. Συχνά η Τρόικα, ως Ύπατη Αρμοστία δεν κρατά ούτε τα προσχήματα. Ανακοινώνει η ίδια τα όποια μέτρα, πριν καν το μάθουν τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (χωρίς να παραιτείται ούτε ένα μετά από έναν τέτοιο γεγονός). Συχνά, σημαντικές υποθέσεις ασφάλειας, εξωτερικής πολιτικής και θεμάτων του Μνημονίου δεν συζητήθηκαν στο υπουργικό συμβούλιο, παρά μόνο εκ των υστέρων ή εν βιασύνη και επιφανειακά.
Πολύ χειρότερη είναι η κατάσταση με τους βουλευτές. Όλο και περισσότερο, όπως έδειξε η ψηφοφορία για το Μεσοπρόθεσμο, βρίσκονται υπό εκβιασμό, ή επικαλούνται εκφοβισμούς, ακόμα και μη υπαρκτούς, για να μην αντισταθούν σε μια πολιτική που οι ίδιοι δεν μπορούν να δικαιολογήσουν. Ψηφίζουν νόμους στο όνομα των «εθνικών αναγκών» στους οποίους οι ίδιοι δεν πιστεύουν και αντιτίθενται οι ψηφοφόροι τους. Με αυτό τον τρόπο δυσλειτουργούν ως βουλευτές και υπονομεύουν τον ρόλο της βουλής. Αγνοούν, ουσιαστικά τη βούληση των πολιτών και την αντιστρατεύονται. Σε αυτή τους την συμπεριφορά προτρέπονται από την πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, υπάρχουν ασφαλώς τιμητικές εξαιρέσεις, που υπηρετούν όχι τα συμφέροντα της πληροφόρησης, αλλά εκείνα των ιδιοκτητών τους, φανερών ή αφανών (στους τελευταίους ανήκουν και πολλοί τραπεζίτες).
Ο πολίτης βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα σύμπλεγμα ισχύος τραπεζιτών, ντόπιων και ξένων, διαπλοκής, πολιτικών, Ύπατης Αρμοστείας, οι οποίοι έχουν φτιάξει όλοι μαζί ένα φράγμα στο οποίο προσκρούει και τσαλαπατιέται η φωνή και η θέληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Αποφασίζουν χωρίς να κρατάνε ορισμένες φορές τα δημοκρατικά προσχήματα. Το αποτέλεσμα είναι οι πολίτες να θυμώνουν όλο και περισσότερο με την «ανημποριά» τους και να αναζητούν τρόπους υπέρβασής της. Η πλειοψηφία ειρηνικά, άλλοι λιγότερο ειρηνικά. Αλλά το πρόβλημα της δημοκρατίας στη χώρα δεν ξεκινά ούτε από τους μεν, ούτε από τους δε. Ξεκινά από την επιβληθείσα ποικιλότροπα δυσλειτουργία των θεσμών της ελληνικής δημοκρατίας.
Την Πέμπτη προχθές, περνάγανε πολλοί από το γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο και με ρωτούσαν «πώς και δεν είμαι στην ίδρυση κόμματος» που προανήγγειλε μερίδα του τύπου. Η φήμη αυτή είναι απόδειξη πόσο φοβάται το Κόμμα του Μνημονίου μια τέτοια προοπτική και πώς θέλει να την «κάψει» πριν καν υπάρξει.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου