Η Πολωνία ζητά από την Ρωσία να της επιστρέψει τα έργα τέχνης που λεηλάτησε ο κόκκινος στρατός στον Β΄ΠΠ και η Ρωσία αρνείται

Σε άρθρο που δημοσίευσε στην Rzeczpospolita την Παρασκευή, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Πολιτισμού Piotr Glinski ανέφερε ότι η Ρωσία ποτέ δεν έδωσε πίσω έργα τέχνης που άρπαξε ο Κόκκινος Στρατός κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Glinski (φώτο κάτω) πρόσθεσε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού της Πολωνίας έχει υποβάλει 20 αιτήσεις στη Μόσχα για την επιστροφή λεηλατημένων αντικειμένων πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας.

"Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τι φυλάσσεται σε ρωσικά μουσεία και αρχεία, καθώς η πρόσβαση σε αυτά τα μέρη είναι δύσκολη", ανέφερε μια πηγή που συνδέεται με την ανίχνευση έργων τέχνης που χάθηκαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ισχυρισμοί περί επιστροφής από την Πολωνία περιλαμβάνουν αντικείμενα που εντοπίστηκαν από διπλωμάτες και ακαδημαϊκούς. Ο κατάλογος των αξιώσεων περιλαμβάνει έγγραφα και αντικείμενα από το πρώην ναζιστικό γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Auschwitz-Birkenau.

Η εφημερίδα γράφει ότι το αίτημα για την επιστροφή των αντικειμένων του Auschwitz-Birkenau προετοιμάστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και υποβλήθηκε στη Μόσχα, μαζί με ένα διπλωματικό σημείωμα από το Υπουργείο Εξωτερικών, πριν από αρκετά χρόνια.

Σύμφωνα με μουσειολόγους, η Ρωσία θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες που ορίστηκαν από το λεγόμενο Μνημόνιο Wansee, το οποίο αναφέρει ότι αντικείμενα από πρώην στρατόπεδα συγκέντρωσης πρέπει να φυλάσσονται στις τοποθεσίες τους και ότι τα αρχεία πρέπει να είναι προσβάσιμα.

Η Μόσχα δεν δέχεται συζήτηση για επιστροφή πολιτιστικών αγαθών. Αυτό το ζήτημα δεν υπάρχει γι’ αυτήν - δήλωσε χθες ο επικεφαλής του Υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας Vladimir Miedinski. Ανέφερε ότι τα πολιτιστικά αγαθά που μεταφέρθηκαν στην Ρωσία είναι "ιδιοκτησία της Ρωσίας".

 

«Η Ρωσία δεν πρόκειται να συμμετέχει σε ομιλίες για την "επιστροφή πολιτιστικών αγαθών". Αυτό το ζήτημα απλά δεν υπάρχει για εμάς» - είπε ο Βλαντιμίρ Μιεντίνσκι.

Ο Miedinski δήλωσε ότι τα πολιτιστικά αγαθά που «μετακινήθηκαν στο πλαίσιο της αντισταθμιστικής αποκατάστασης» τώρα «ανήκουν στη Ρωσική Ομοσπονδία».

Μόνο η Ρωσία "ως ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να τα διαθέσει", σημείωσε.

Το πολωνικό Υπουργείο Εξωτερικών δημοσίευσε στο Twitter ένα post το Σάββατο, όπου τόνιζε ότι ο πολωνικός πολιτισμός υπέφερε από τις ενέργειες της ΕΣΣΔ: τα στρατεύματα της NKVD άρπαξαν έργα τέχνης και πολλά από αυτά είναι στη Ρωσία σήμερα. Το υπουργείο δημοσίευσε ένα γράφημα με τίτλο "Απώλειες πολιτιστικών αγαθών ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων της ΕΣΣΔ". Εκεί φαίνονται πίνακες όπως "Η Madonna Głogowska" από τον Lucas Cranach τον πρεσβύτερο, "Το Κορίτσι με ένα περιστέρι" του Antoine Pesne, το "Bird yard" από τον Daniel Schultz ή "Τοπίο σε Δάσος" από τον Jan Brueghl τον πρεσβύτερο.

🇵🇱 culture suffered tremendous losses due to Soviet actions.

⚫Special NKVD units looted valuable pieces of Poland’s Art – many of which are still in 🇷🇺.
⚫Red Army and NKVD repeatedly destroyed and confiscated what Germans couldn’t rob or burn down.#liberationWITHOUTfreedom pic.twitter.com/Fa8qUNnqQK

— Ministry of Foreign Affairs 🇵🇱 (@PolandMFA) January 18, 2020

Μετά την εισβολή της Σοβιετική Ένωση στην Πολωνία στις 17 Σεπτεμβρίου 1939, ο κόκκινος στρατός επιδόθηκε στη λεηλασία και την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πολωνίας. Εκτιμάται ότι αμέσως μετά την εισβολή, περίπου τα μισά πολωνικά μουσεία και παρόμοια δημόσια ιδρύματα διαλύθηκαν στα εδάφη που είχαν καταλάβει οι Σοβιετικοί. Πολλά αντικείμενα στάλθηκαν σε σοβιετικά μουσεία όπως στο Μουσείο Ιστορίας της Μόσχας και στο Κεντρικό Αντι-Θρησκευτικό Μουσείο (επίσης στη Μόσχα). Άλλες έργα τέχνης απλά καταστράφηκαν. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του ιστορικού Μουσείου Lwów της Πολωνίας στις αρχές του 1940, τα εκθέματά του μεταφέρθηκαν στο υπόγειο της Czarna (Μαύρης) Kamienica, μακριά από το δημόσιο έλεγχο και συστηματικά καταστράφηκαν εκεί.

Η λεηλασία συνεχίστηκε μέχρι το 1947, παρόλο που αυτά τα εδάφη θεωρητικά βρίσκονταν ήδη στην συμμαχική κομμουνιστική Πολωνία. Ακόμα και Πολωνοί κομμουνιστές αισθάνθηκαν «άβολα» για το εύρος των εγκλημάτων των σοβιετικών. Το 1945, ο μελλοντικός πρόεδρος του Πολωνικού Συμβουλίου του Κράτους, Aleksander Zawadzki, ανησύχησε ότι "οι βιασμοί και οι λεηλασίες από τον σοβιετικό στρατό θα προκαλούσαν εμφύλιο πόλεμο".

Όσον αφορά τα έργα τέχνης αυτά λεηλατήθηκαν από τις λεγόμενες «Σοβιετικές Ταξιαρχίες Τροπαίων», στις οποίες υπήρχαν και ιστορικοί τέχνης που επέλεγαν να μεταφέρουν έργα τέχνης, βιβλία και πολιτιστικά αντικείμενα στη Ρωσία. Το έργο της λεηλασίας των «Ταξιαρχιών Τροπαίων», καθοδηγήθηκε από τον κομισάριο άμυνας, Nikolai Bulganin, ο οποίος στα νιάτα του ήταν αξιωματούχος της Τσεκά και μετά τον πόλεμο, για τις υπηρεσίες του στον Κόκκινο Στρατό, ο Στάλιν τον έκανε Υπουργό Άμυνας (1953-1955), ενώ υπήρξε και πρωθυπουργός (1955-1958) επί Χρουστσόφ. Συνολικά εκτιμάται ότι οι σοβιετικές ταξιαρχίες λεηλάτησαν εκατομμύρια βιβλία και ένα εκατομμύριο έργα τέχνης. Μετά το τέλος του πολέμου, μόνο ένα μικρό ποσοστό των λεηλατημένων αντικειμένων επιστράφηκε στην Πολωνία.

Επιπρόσθετα, επιτράπηκε σε μεμονωμένους στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού να στείλουν "πολεμικά τρόπαια" πίσω στην πατρίδα τους, ο αριθμός των οποίων εξαρτιόταν από τον βαθμό τους. Το αποτέλεσμα ήταν η εκτεταμένη λεηλασία απλών σπιτιών που λεηλατήθηκαν αφού αφαιρέθηκαν όχι μόνο πολύτιμα αντικείμενα, αλλά και φαγητά, ρούχα, παπούτσια, ραδιόφωνα, κοσμήματα, σκεύη, ποδήλατα, ακόμη και λεκάνες τουαλέτας.

ΚΟ / από εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ