Δημογραφικές αναταράξεις στην Τουρκία

Λόγω μεταναστευτικού, κρίσης και καταστολής

Της Νιμέτ Κιράτζ από τo ιστολόγιο sotiriosdemopoulos.blogspot.com
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία γνωρίζει από μετανάστευση, τα επόμενα χρόνια θα συμβούν πρωτοφανείς δημογραφικές αλλαγές, σύμφωνα με τους ειδικούς. Και αυτό θα γίνει όχι μόνον επειδή αυξάνεται ο αριθμός των εισερχόμενων μεταναστών, αλλά κι επειδή η Τουρκία αντιμετωπίζει ταυτοχρόνως προβλήματα «διαρροής εγκεφάλων» και οικονομικής αστάθειας.
Ευρισκόμενη μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας, συνορεύοντας με οκτώ χώρες, η Τουρκία έχει πληθυσμό κοντά 81 εκατομμύρια, τον τρίτο μεγαλύτερο της Ευρώπης. Αν και ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού μειώθηκε δραστικά από 1,31% το 2009 σε 0,52% το 2017, ο αριθμός των «προστατευόμενων» της Άγκυρας αυξάνεται.

Περίπου 395 μωρά Σύρων γεννιούνται ημερησίως στην Τουρκία, λέει ο καθηγητής Μουράτ Ερντογάν, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Μετανάστευσης και Ένταξης στο Τουρκογερμανικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, εξηγώντας κατά πόσο οι πρόσφυγες βαραίνουν στη δημογραφική εξίσωση: «Σε 10 χρόνια, οι δημογραφικές τάσεις στην Τουρκία θα βρίσκονται στα χέρια των Σύρων», είπε στο Αλ Μόνιτορ. «Υπάρχουν 3,5 εκατ. εγγεγραμμένοι πρόσφυγες από τη Συρία αλλά ο αληθινός αριθμός είναι μεγαλύτερος. Υπάρχουν, επίσης, 1.000 Αφγανοί και Ιρακινοί πρόσφυγες που διασχίζουν (παράνομα) καθημερινά τα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας», είπε ο Ερντογάν, προσθέτοντας ότι ο έλεγχος των συνόρων δεν είναι ακόμη εξονυχιστικός. Υπογραμμίζοντας ότι ο αριθμός των Σύρων προσφύγων εκτοξεύθηκε σε σχεδόν 4 εκατομμύρια από 58.000 που ήταν με το ξέσπασμα του πολέμου το 2011, ο Ερντογάν προβλέπει ότι η Τουρκία θα έχει περίπου 6 εκατομμύρια Σύρους την επόμενη δεκαετία, αποτελώντας το 7,5% του συνολικού πληθυσμού.
«Η γεννητικότητα στην Τουρκία μειώθηκε λόγω της αστικοποίησης, αλλά ο αριθμός των εισερχόμενων μεταναστών αυξάνεται ραγδαία. Επιπλέον, αυτές οι ομάδες έχουν υψηλά ποσοστά αναπαραγωγής, και, κάποια στιγμή, η κυβέρνηση θα πρέπει να φέρει και τις οικογένειές τους στην Τουρκία, που τώρα είναι στη Συρία ή αλλού». «Δεν αναμένω πολλοί Σύροι να επιστρέψουν σπίτι τους όταν τελειώσει ο πόλεμος. Κι αν το κάνουν, 50 μωρά θα γεννιούνται στη θέση των 50 προσφύγων που θα φεύγουν».
Σύμφωνα με τον ερευνητή, το πρόβλημα επιδεινώνεται από την αυξανόμενη μετανάστευση, ή τη φυγή εγκεφάλων, των νέων και μορφωμένων Τούρκων. «Αν δεν έχετε πετρέλαιο ή χρυσό, έχετε μόνον το ανθρώπινο κεφάλαιο. Και αυτό είναι που φεύγει τώρα», είπε ο Ερντογάν, σημειώνοντας ότι η απώλεια ενός μορφωμένου λόγω της διαρροής εγκεφάλων κοστίζει στην Άγκυρα 10 φορές περισσότερο από την υποδοχή ενός μόνο μετανάστη.
Ο αριθμός των Τούρκων που μετανάστευσαν αυξήθηκε κατά 42,5% το 2017 και έφθασε τους 253.640 ανθρώπους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μεγαλύτερη ομάδα των μεταναστών –15,5% επί του συνόλου– ήταν ηλικίας 25-29 ετών και ακολουθούσε αυτή των 20-24 με 14,4% και των 30-34 με 12,3%. Με άλλα λόγια, 42,2% των μεταναστών ανήκαν στις νέες γενιές που αποτελούν ένα πολύτιμο τμήμα του εργατικού δυναμικού.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία δέχθηκε 466.333 μετανάστες, μια αύξηση 22,4% από το 2016, σύμφωνα με την ίδια βάση δεδομένων. Ο αριθμός δεν περιλαμβάνει τους πρόσφυγες, που έχουν ένα διαφορετικό νομικό καθεστώς. Οι περισσότεροι από τους μετανάστες ήλθαν από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία. Η Κωνσταντινούπολη, στην οποία ζουν 15 εκατομμύρια άνθρωποι, ήταν ο αγαπημένος προορισμός εγκατάστασης για τους νεοφερμένους.
Μια Τουρκάλα, διευθύντρια μάρκετινγκ, που μετακόμισε στον Καναδά πέρυσι, λέει ότι το να αφήσει μια υψηλή θέση στην Κωνσταντινούπολη υπήρξε μια δύσκολη απόφαση, αλλά ο φόβος για το μέλλον της χώρας ήταν αυτός που επικράτησε, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. «Δυστυχώς, το κεφάλαιο Τουρκία έχει κλείσει για εμάς», είπε η 33χρονη, που ζήτησε να μη δημοσιευθεί το όνομά της, λόγω της ανησυχίας της ότι η κυβέρνηση θα στοχοποιήσει την οικογένειά της. «Παρά την αγάπη μας για την πατρίδα, ο άνδρας μου και εγώ πήραμε μια απόφαση να μεταναστεύσουμε το πρωί της 15ης Ιουλίου και την απόπειρα πραξικοπήματος, το 2016, καθώς και για τους δύο μας ήταν μια τραυματική εμπειρία». Αναφερόμενη στα σχέδιά τους για παιδί, η γυναίκα είπε ότι και οι δύο τους ήταν πεισμένοι ότι δεν θα μπορούσαν να μεγαλώσουν ένα παιδί με ένα φιλελεύθερο τρόπο στη σημερινή Τουρκία. «Μετά τη 15η Ιουλίου, η Τουρκία δεν έχει χώρο για ανθρώπους σαν κι εμάς – για όσους είναι μορφωμένοι, σύγχρονοι και δυτικόστροφοι», λέει. «Τα ιδιωτικά σχολεία είναι πολύ ακριβά και στα δημόσια δεν είσαι βέβαιος ότι ο δάσκαλος δεν θα είναι αναμεμειγμένος με τη θρησκεία. Για την ώρα δεν σκεφτόμαστε να επιστρέψουμε».
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, πολλοί πανεπιστημιακοί, συγγραφείς και δημοσιογράφοι, έχουν φύγει στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ, εν μέσω μαζικών εκκαθαρίσεων και καταστολής στους διαφωνούντες. Επίσης, τουλάχιστον 12.000 εκατομμυριούχοι έφυγαν από τη χώρα το 2016 και το 2017 και περίπου 2.000 Τουρκοεβραίοι ζήτησαν πορτογαλική υπηκοότητα.
Η Άγκυρα μόλις πρόσφατα άρχισε να αναγνωρίζει το πρόβλημα, έχοντας στο παρελθόν βάλει την ταμπέλα του προδότη και του τρομοκράτη σε όσους έφυγαν. Ο πρόεδρος Ερντογάν στις 31 Μαρτίου είπε ότι αυτοί που παραπονούνταν για την κατάσταση στην Τουρκία ήταν «ένα βάρος για την χώρα» και η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να τους αγοράσει εισιτήρια χωρίς επιστροφή για να φύγουν.
Τονίζοντας την άλλη πλευρά του νομίσματος, η ειδικός για τη μετανάστευση Ελίφ Οζμενέκ προειδοποίησε ότι «η Τουρκία είναι καταδικασμένη να αποτελέσει τον στόχο της μη εξειδικευμένης μετανάστευσης». Η Οζμενέκ είπε ότι η Τουρκία αποτέλεσε στο παρελθόν σταθμό «τράνζιτ» για τους μετανάστες, αλλά τώρα έχει γίνει η ίδια στόχος εγκατάστασης. «Δεν γνωρίζουμε ποιοι περνούν στη χώρα, αλλά γνωρίζουμε ότι έρχονται για να μείνουν», είπε στο Αλ Μόνιτορ. «Τουλάχιστον το ένα τρίτο των προσφύγων από τη Συρία που φιλοξενούμε είναι αγράμματοι και η ένταξή τους στην κοινωνία είναι πενιχρή, δεδομένου των γλωσσικών φραγμών».
«Το πραγματικό πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η Άγκυρα συνεχίζει να χάνει τη μεγάλη εικόνα σε μια προσπάθεια να χρησιμοποιήσει τους πρόσφυγες για εκβιασμό», είπε η Οζμενέκ. Το 2016, καθώς μαινόταν ο πόλεμος στη Συρία, ο πρόεδρος Ερντογάν απείλησε να επιτρέψει ένα νέο κύμα μεταναστών προς την Ευρώπη, εν μέσω της διαμάχης για την εισδοχή της Τουρκίας στην Ε.Ε. Τότε η Τουρκία είχε περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες λιγότερους απ’ αυτούς που έχει σήμερα. Από τότε, τα αντιπροσφυγικά αισθήματα στη χώρα εμφανίζεται να έχουν σκληρύνει. Μια μελέτη του πανεπιστημίου Μπιλγκί δείχνει ότι ο Τούρκοι, που είναι εμφανώς πολωμένοι πολιτικά, συμφωνούν στην επιθυμία τους να επιστρέψουν οι Σύροι στην πατρίδα τους.
Τους τελευταίους μήνες, η Άγκυρα μιλά όλο και περισσότερο για επιστροφή των προσφύγων, ιδιαιτέρως σε περιοχές δυτικά του Ευφράτη στη βόρεια Συρία, που έχουν περιέλθει στον τουρκικό στρατιωτικό έλεγχο. Στις 9 Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σογιουλού είπε ότι 255.300 Σύροι επέστρεψαν εθελοντικώς σε δύο χρόνια. Η Οζμερέκ είπε ότι ο αριθμός όσων επέστρεψαν είναι ασήμαντος σε σχέση με αυτών που έμειναν στην Τουρκία. «Μιλούμε για εκατοντάδες χιλιάδες ανέστια μωρά που γεννήθηκαν εδώ, δημιουργώντας μια χαμένη γενιά», είπε. «Μιλούμε για μια οικονομία που καταρρέει μέρα τη μέρα, ενώ οι Τούρκοι πτυχιούχοι και οι ομογενείς φεύγουν». Εν μέσω της επιδείνωσης των οικονομικών δεινών, που τροφοδοτούνται από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας, η ανεργία στους νέους έφθασε το 19,4% και ο ετήσιος πληθωρισμός στο 17,9%. «Συγγνώμη, αλλά δεδομένων όλων αυτών των παραγόντων, δεν μπορώ να δω παρά ένα περιβάλλον που αντανακλά τις αποτυχημένες περιφερειακές φιλοδοξίες του ΑΚΡ», είπε η Οζμενέκ, αναφερόμενη στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

Πηγή: www.al-monitor.com
Μετάφραση: Σωτήρης Δημόπουλος