Η πυρηνική ενέργεια και η Τουρκία

Η Τουρκία φιλοδοξεί το 2023 να έχει αποκτήσει δύο πυρηνικά εργοστάσια

Του Βασίλη Στοϊλόπουλου από την Ρήξη φ. 139
Η πολιτικά ασταθής περίοδος που διανύει η ανθρωπότητα και οι συχνές γεωπολιτικές αναταράξεις οφείλονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον διεθνή ανταγωνισμό για την κατοχή και τον έλεγχο μεταφοράς των ενεργειακών πόρων. Παρά τα εκτεταμένα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας σε πολλές χώρες, γεγονός είναι ότι η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία κατά 1,78%, φτάνοντας το 2016 στους 13.276,3 εκατομμύρια τόνους Μονάδες Πετρελαίου (ΜΠ), από 11.266,7 που ήταν το 2006. Περισσότερο από το
50% της ενέργειας καταναλώνουν πέντε μόνο χώρες: Κίνα, ΗΠΑ, Ινδία, Ρωσία, Ιαπωνία, ενώ στην Ευρώπη οι μεγαλύτεροι καταναλωτές είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Βρετανία, η Ιταλία και η Ισπανία.
Η σημαντικότερη πηγή ενέργειας εξακολουθεί να είναι το πετρέλαιο, αν και μετά το 2000 η συμμετοχή του άνθρακα στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό, ενώ σταθερή είναι και η άνοδος του φυσικού αερίου (διάγραμμα). Εντούτοις, για πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπων η καύση βιομάζας εξακολουθεί να είναι η μόνη πηγή ενέργειας (BP Statistical Review of World Energy).

Η «άνθηση» της πυρηνικής ενέργειας

Παρά τις όποιες αντιδράσεις, η πυρηνική ενέργεια εξακολουθεί, με ένα ποσοστό 12%, να αποτελεί βασική παράμετρο στην κάλυψη των αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών της ανθρωπότητας, καθώς σε τριάντα μια χώρες παγκοσμίως παράγεται ηλεκτρική ενέργεια περίπου 390 GW από 446 πυρηνικά εργοστάσια. Σχεδόν τα μισά από αυτά βρίσκονται σε τρεις μόνο χώρες: ΗΠΑ (99), Γαλλία (58) και Ιαπωνία (43).
Τα τελευταία χρόνια και παρά το ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, το 2011, παρατηρείται μια νέα ώθηση στον τομέα των πυρηνικών, καθώς πολλές νέες χώρες επιδιώκουν και σχεδιάζουν νέες εγκαταστάσεις πυρηνικών εργοστασίων. Η πρόγνωση του «έγκυρου», διεθνώς, Συμβούλου Εταιρειών Ρόναλντ Μπέργκερ αναφέρει ότι μέχρι το 2030 θα υπάρχουν σε λειτουργία 470 εργοστάσια που θα παράγουν συνολικά 637 GW. Σημειωτέον ότι και η ΕΕ υποστηρίζει την οικονομική εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας, στο πλαίσιο της «τρίτης βιομηχανικής επανάστασης».
Σήμερα, σε δέκα συνολικά χώρες (Αργεντινή, Βραζιλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ινδία, Κίνα, Πακιστάν, Ρωσία, Σλοβακία, Φινλανδία) βρίσκονται υπό κατασκευή 104 εργοστάσια, ενώ άλλες δύο (Αραβικά Εμιράτα, Λευκορωσία) κατασκευάζουν τους πρώτους τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Επτά χώρες (Αρμενία, Βουλγαρία, Βρετανία, Ιράν, Καναδάς, Ουγγαρία, Ρουμανία, Τσεχία) σχεδιάζουν να επεκτείνουν το δίκτυο με νέα εργοστάσια, ενώ άλλες έξι (Αίγυπτος, Βιετνάμ, Ιορδανία, Μπαγκλαντές, Πολωνία, Τουρκία) σκοπεύουν να κατασκευάσουν τα πρώτα τους πυρηνικά εργοστάσια. Επτά χώρες (Ιαπωνία, Μεξικό, Ν. Αφρική, Ολλανδία, Ουκρανία, Σλοβενία, Σουηδία) επέλεξαν να τερματίσουν την επέκταση του δικτύου τους με πυρηνικά εργοστάσια, ενώ άλλες έξι (Βέλγιο, Γερμανία, Ελβετία, Ισπανία, Ν. Κορέα, Ταϊβάν) αποφάσισαν τη σταδιακή έξοδο από την πυρηνική ενέργεια.

Το όνειρο «Nuclear alla Turca»

Ανάμεσα στις χώρες που αισιοδοξούν ότι σύντομα θα είναι σε θέση να εντάξουν την πυρηνική ενέργεια στην ενεργειακή και γεωπολιτική τους πρακτική είναι και η Τουρκία, παρότι η γειτονική μας χώρα καταλαμβάνει μια «χυλωμένη, κατακερματισμένη περιοχή», όπου συγκρούονται οι λιθοσφαιρικές πλάκες της Αφρικής, της Ευρασίας, της Ανατολίας και της Αραβίας.
Έχοντας ήδη την έγκριση της τουρκικής ρυθμιστικής αρχής (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu)  αλλά και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, το 2023, ακριβώς με την επέτειο των εκατό χρόνων της «Τουρκικής Δημοκρατίας», και μετά από προσπάθειες που ξεκίνησαν τη δεκαετία του πενήντα και πολλά πισωγυρίσματα, η Τουρκία φιλοδοξεί ότι θα έχει αποκτήσει δύο πυρηνικά εργοστάσια. Στο Ακκουγιού με τη χρηματοδότηση (25 δισεκατομμύρια δολάρια) και κατασκευή από τη ρωσική Rosatom (θα αναλάβει για 49 έτη και τη λειτουργία της μονάδας, ισχύος 1.300 MW) και στη Σινώπη από την ιαπωνική Mitsubishi και τη γαλλική Areva, ισχύoς 4.800 MW και κόστος 22 δισεκατομμύρια δολάρια. Έτσι, με την πυρηνική ενέργεια σαν «εθνική πηγή ενέργειας», η Τουρκία θα καλύπτει περίπου το 7% των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια, παρότι θα εξαρτάται από εισαγωγές ουρανίου. Σήμερα στο ενεργειακό μίγμα της Τουρκία κυριαρχεί ο άνθρακας και το φυσικό αέριο, ενώ το 60% των πρώτων υλών εισάγονται.
Παράλληλα όμως, η Άγκυρα σκοπεύει να αυξήσει στα αμέσως επόμενα χρόνια τον αριθμό των μονάδων παραγωγής ενέργειας από άνθρακα από τις 34 σήμερα στις 45. Για τον λόγο αυτό, μετά την αποχώρηση το 2016 των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού 2015 για το κλίμα, αποχώρησε και η Τουρκία από τη συμφωνία, χωρίς τυμπανοκρουσίες, αλλά και χωρίς να υπάρξει διεθνώς καμία διαμαρτυρία. Επιπλέον, η γειτονική μας χώρα παραμένει ένας περιζήτητος ενεργειακός κόμβος φυσικού αερίου και πετρελαίου (Turkish Stream), ενώ διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις να αναπτύξει και ένα πολύ σοβαρό πρόγραμμα εναλλακτικών μορφών ενέργειας, μια και σήμερα η ενέργεια αυτή περιορίζεται στα 860 MW (Γερμανία: 40.000 MW από ηλιακή ενέργεια, με 60% λιγότερη ηλιοφάνεια από την Τουρκία).
Δεδομένων των παραπάνω, είναι αξιοσημείωτο που η Τουρκία επιμένει στην ταχύτατη ανάπτυξη ενός πανάκριβου και αμφιλεγόμενου πυρηνικού προγράμματος, που θα καλύπτει μάλιστα όλο τον κύκλο πυρηνικού καυσίμου (παραγωγή, επεξεργασία με εμπλουτισμό ουρανίου και παραγωγή πλουτωνίου). Για πολλούς αναλυτές της γεωπολιτικής και επιστήμονες σε ενεργειακά ζητήματα είναι σαφές ότι η Τουρκία, με την ενεργειακή στρατηγική της «Νέα ενέργεια για μια ενδυναμωμένη Τουρκία», προσβλέπει πλέον και αυτή στην απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου. Έχοντας ως πρότυπο το Ιράν και βοηθό και συμπαραστάτη μια άλλη ισλαμική πυρηνική δύναμη, το Πακιστάν.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το «επιστημονικό» επίπεδο διαλόγου στην Τουρκία για την ατομική ενέργεια. Ενδεικτική είναι η δήλωση Ερντογάν: «Η μυρωδιά του προπανίου στις κουζίνες σας είναι εξίσου επικίνδυνη με την ακτινοβολία», έχοντας προφανώς υπόψη του παλαιότερες προτροπές Οζάλ, που ισχυριζοόταν, όταν έγινε η καταστροφή του Τσερνόμπιλ ότι «το ραδιενεργό τσάι είναι πιο εύγευστο»! Πάντως, υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας μας «καθησυχάζει», πριν καν οι νεοοθωμανοί κατασκευάσουν τα εργοστάσια, ότι η τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει να κλείσει τα πυρηνικά εργοστάσια. Πότε; Το 2071. Στην επέτειο δηλαδή των χιλίων χρόνων από την καθοριστική νίκη τους εις βάρος του Ελληνισμού, στο Ματζικέρτ!