Οι γερμανοτουρκικές σχέσεις σε απρόσμενη δοκιμασία

O Γερμανός κωμικός Γιαν Μπέμερμαν

Η ακραία σάτιρα ως παράγοντας ανατρεπτικής πολιτικής

του Βασίλη Στοϊλόπουλου

Μπορεί μια σατιρική τηλεοπτική εκπομπή, κακόγουστη ή μη, προσβλητική ή επαινετική, κακόβουλη ή όχι, ευφάνταστη ή παιδαριώδης, να προκαλέσει ισχυρές διπλωματικές αναταράξεις μεταξύ παραδοσιακών συμμάχων και φίλων, που διαχρονικά τους ενώνουν πολλά και σημαντικά; Όπως φαίνεται ναι. Εκ πρώτης όψεως, η όλη υπόθεση, που εδώ και μερικές ήμερες μονοπωλεί τη δημοσιά συζήτηση στη Γερμανία, φαντάζει σαν απίστευτη φάρσα, με σοβαρές όμως πολιτικές προεκτάσεις και κυρίως άγνωστο φινάλε. Ένα σατιρικό γκροτέσκο, λόγω ενός αμφιλεγόμενου «ποιήματος», με πολλούς πρωταγωνιστές, με δικαστικό, νομικό και διπλωματικό ενδιαφέρον, με κομματικές και διακρατικές αντιπαραθέσεις, με μια κοινή γνώμη να δυσφορεί (στην πλειοψηφία της) με τις..

επαναλαμβανόμενες τουρκικές παρεμβάσεις στα εσωτερικά θέματα της Γερμανίας αλλά και με απρόβλεπτες συνέπιες για ολόκληρο το οικοδόμημα της «ευρωπαϊκής» προσφυγικής πολιτικής της Μέρκελ, που βρίσκεται πλέον υπό μεγάλη πίεση, από εκεί που δεν το περίμενε.

Τι έχει συμβεί; Ο αναγνωρισμένος για το ταλέντο και το γνωστό αναρχικό-προβοκατόρικο ύφος του τηλεοπτικός παρουσιαστής Γιαν Μπέμερμαν απήγγειλε σε εκπομπή του στο γερμανικό κρατικό κανάλι ZDF το ποίημα “Schmähkritik“, αποδίδοντας στον Ταγίπ Ερντογάν ακατανόμαστους χαρακτηρισμούς και ιδιότητες («κτηνοβάτης», «παιδόφιλος», «πούστης», «διεστραμμένος», «με μικρό μόριο» κ.ά.). Αμέσως μετά προέτρεψε στον Τούρκο πρόεδρο να ζητήσει δικαστική αρωγή στη Γερμανία, παραδεχόμενος ο ίδιος ότι το σατιρικό του πόνημα δεν επιτρέπεται ούτε στη Γερμανία. Προφανώς, η ενέργεια αυτή του Μπέμερμαν, που πλέον αποφεύγει τις δημόσιες εμφανίσεις, πρέπει να εκληφθεί σαν προβοκατόρικη αντίδραση στην «υπερβολική» διπλωματική πίεση της Τουρκίας, λίγες ημέρες πριν, κατά της Γερμανίας για ένα τραγούδι Γερμανού καλλιτέχνη σε εκπομπή του NDR, που αναφέρονταν με «ήπιο» τρόπο στα απαράδεκτα κατορθώματα του Ερντογάν με τους Κούρδους, τα τουρκικά ΜΜΕ, τον πόλεμο στη Συρία κ.λπ. και στην οποία η γερμανική κυβέρνηση αντέδρασε με πολύ μεγάλη καθυστέρηση και –για ευνόητους λόγους– με εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση.

Μετά τον τεράστιο σάλο που ξέσπασε, το ZDF απέσυρε τη συγκεκριμένη σατιρική εκπομπή από το ιντερνέτ και αφού παραδέχτηκε ότι ο συνεργάτης της ξεπέρασε τα εσκαμμένα, ζήτησε συγγνώμη. Με τη σειρά της, η Γερμανίδα καγκελάριος έσπευσε αμέσως, σπάνιο για την περίπτωση της, να προκαταλάβει τους πάντες και να πάρει θέση για το επίμαχο πόνημα τηλεφωνώντας στον Τούρκο πρωθυπουργό Νταβούτογλου, με τον οποίο συμφώνησε ότι το ποίημα ήταν «σκοπίμως προσβλητικό» -μια συμφωνία που ερμηνεύτηκε ως γερμανική συγγνώμη με διπλωματικό τρόπο και σαν μια ακόμη υποχώρηση απέναντι στην Τουρκία, ενώ κάποιοι άλλοι σαν ενέργεια της καγκελαρίου για να προλάβει τα χειρότερα. Παράλληλα, κινήθηκε, κατόπιν καταγγελιών και η γερμανική δικαιοσύνη, ανασύροντας μια επίμαχη και σε αχρηστία νομοθεσία, βασισμένη στην περίοδο της γερμανικής μοναρχίας, που απαγορεύει την προσβολή προσώπων και οργάνων που εκπροσωπούν ξένα κράτη.

Κατόπιν, η Τουρκία, «χοντραίνοντας» το παιχνίδι υπέβαλλε εντελώς απρόσμενα επίσημο αίτημα στη Γερμανία προκειμένου να ασκήσει δίωξη κατά του Μπέμερμαν, με τη γερμανική κυβέρνηση να απαντά δια του εκπροσώπου της ότι τις επόμενες ημέρες το θέμα «θα εξεταστεί προσεκτικά από την κυβέρνηση» και τη καγκελάριο να συγκαλεί εσπευσμένα έκτακτη σύσκεψη με τους υπουργούς Εξωτερικών και Δικαιοσύνης. Με δεδομένο ότι στο μεταξύ η προσβολή του προέδρου είναι στην Τουρκία το συχνότερο πολιτικό αδίκημα, τελικά, ο Ερντογάν δεν άργησε και να καταθέσει και ο ίδιος μήνυση κατά του Μπέμερμαν, ο οποίος είναι το πλέον αμφιλεγόμενο πρόσωπο της Γερμανίας, με φανατικούς φίλους (μεταξύ των οποίων και ο Βαρουφάκης) αλλά και πολλούς εχθρούς, κυρίως από το στρατόπεδο της Μέρκελ και των απανταχού φιλότουρκων.

Σε μια περίοδο που η προσφυγική κρίση, μετά το ντηλ Μέρκελ-Ερντογάν (βλέπε Ρήξη τχ. 121, 3^ος/2016), δείχνει να καταλαγιάζει για τη Γερμανία, το δίλημμα της Μέρκελ είναι σαφές: Εάν η καγκελάριος επιτρέψει την δικαστική έρευνα η αντίδραση της γερμανικής κοινής γνώμης σε βάρος της θα είναι ανυπολόγιστη και οι κατηγορίες για νέα υποχώρηση απέναντι στους εκβιαστές νεοθωμανούς θα προέρχονται ακόμα και από το κόμμα της, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, βρίσκεται έτσι κι αλλιώς σε δημοσκοπική υποχώρηση. Εάν πάλι δεν επιτρέψει τις έρευνες, τότε αυτό θα σημαίνει άμεση παρέμβαση στη δικαστική εξουσία, καθώς το νομικό ζήτημα όντως υφίσταται.

Το σημαντικότερο όμως γι’ αυτήν και για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη που εμπλέκονται με το προσφυγικό -και ιδιαίτερα για την Ελλάδα που βρίσκεται σταθερά στο μάτι του κυκλώνα- είναι ποια θα είναι η τουρκική αντίδραση για το ευρωτουρκικό ντηλ στο προσφυγικό, εάν η γερμανική κυβέρνηση απορρίψει το τουρκικό αίτημα δίωξης, υπερασπιζόμενη το γερμανικό σύνταγμα για την ελευθερία του Πολιτισμού και του Τύπου και τη διάκριση των εξουσιών. Κι όλα αυτά γνωρίζοντας ότι το τουρκικό αίτημα, πέρα από τις πολιτικές προεκτάσεις, εκλαμβάνεται όντως από την τουρκική πλευρά και σαν θέμα τιμής και υπόληψης του αυταρχικού «σουλτάνου» της Άγκυρας αλλά και του τουρκικού λαού.

Ο τυφλωμένος από αυτοπεποίθηση και εγωκεντρισμό Ερντογάν φαίνεται πως δεν διστάζει να προκαλέσει ακόμη και την ταπείνωση της «φίλης» του Μέρκελ, εκμεταλλευόμενος τη δύσκολη θέση της στο εσωτερικό, λόγω του προσφυγικού. Το ερώτημα είναι αν ο ίδιος γνωρίζει και το πόσο εκδικητική μπορεί να είναι η Μέρκελ, στον προτεσταντικό ηθικό κώδικα της οποίας τέτοιες συμπεριφορές έχουν πάντοτε, αργά ή γρήγορα την ενδεδειγμένη απάντηση. Είναι προφανές πάντως ότι μια δικαστική απόφαση υπέρ του Μπέμερμαν ή αναστολή της διαδικασίας θα σηματοδοτεί τον θρίαμβο της ελευθερίας του Τύπου και του κράτους δικαίου και μια πανωλεθρία για τον υπερευαίσθητο αλλά και δυστυχώς απρόβλεπτο Ερντογάν.

 http://ardin-rixi.gr/archives/198363