Τι δεν έχουν καταλάβει οι Γραβάτες

του Σπύρου Στάλια*

Πριν λίγες μέρες κατέβηκαν σε πορεία διαμαρτυρίας, κατά του νέου ασφαλι-στικού

νομοσχεδίου, οι κατά τεκμήριο πλέον μορφωμένες επαγγελματικές τάξεις τις χώρας. Οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι μη-χανικοί και τέλος πάντων οι επαγγελματίες που είναι απόφοιτοι των ΤΕΙ και των Ανώτατων Εκπαιδευτηρίων του Κράτους. Η συγκέντρωση όλων αυτών των εκπαι-δευμένων ανθρώπων στους δρόμους ονομάστηκε ‘η διαδήλωση της γραβάτας’. Συνθήματα: ‘κάτω τα χέρια από τις συντά-ξεις’, ‘όχι άλλες περικοπές στις συντάξεις’, ‘όχι διάλυση των επικουρικών ταμείων’ και άλλα παρόμοια.

Πρέπει να πω ευθύς εξ αρχής ότι τα συνθήματα με παραξένεψαν και με ανησύχησαν. Τα συνθήματα ήσαν εκτός πνεύματος ευρώ, με την έννοια ότι σε μια χώρα, χρήστη ξένου νομίσματος, του ευρώ, κανένα σύστημα ασφάλισης ή αμοιβής δεν είναι εγγυημένο. Κατά συνέπεια, τι έννοια είχαν αυτά τα συνθήματα. Αυτό έπρεπε να το γνωρίζουν οι μορφωμένοι διαδηλωτές.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε τους διαδοχικούς συλλογισμούς που καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα.

Το οικοδόμημα του ευρώ, στηρίχτηκε στην διαπίστωση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ....

τραπεζιτών και πολιτικών της αριστεράς στις ευρωπαϊκές αναζητήσεις τους, ότι το επικυρίαρχο κεϋνσιανό κράτος πράττει αντιφατικά αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα από την μια, να διατηρεί και να δημιουργεί τους όρους κερδοφόρας συσσώρευσης κεφαλαίου για τους καπιταλιστές, και από την άλλη, να διατηρεί και να δημιουργεί όρους κοινωνικής αρμονίας, μέσω της πλήρους απασχόλησης. Αυτό συνεπάγεται εξαιρετικά υψηλές δαπάνες, τις οποίες το κράτος μπορεί να εξασφαλίσει μόνο μέσω μιας διαρκώς αυξανόμενης φορολογίας και δανεισμού, με αποτέλεσμα να προκύψει κρίση. Προσθέτοντας στο παραπάνω σκεπτικό και την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι η δημοσιονομική αδυναμία του κράτους και η παγκοσμιοποίηση, αποτελούν εμπόδια για ένα εθνικό κράτος να δαπανά και να διατηρεί την πλήρη απασχόληση.

Ξεπέρασαν τις θέσεις των Μαρξ και Κέϋνς, που ερμήνευαν την κρίση μέσω της έλλειψης επαρκών δαπανών για την στήριξη δημιουργίας κεφαλαίου, παραγωγής και πλήρους απασχόλησης.

Δεδομένης αυτής της ερμηνείας, ο αποκλεισμός του κράτους από την έκδοση νομίσματος, ήταν κατ’ ανάγκη το επόμενο βήμα για την ολοκλήρωση της ΕΕ.

Η έκδοση και η διαχείριση του χρήματος ανετέθη στην ΕΚΤ, έναν υπερεθνικό ιδιωτικό οργανισμό. Υπέρτατο καθήκον αυτού του οργανισμού είναι η διατήρηση της αξίας του ευρώ χωρίς καμία πολιτική παρέμβαση.

Αφού το χρήμα έγινε ιδιωτικό επόμενο βήμα ήταν και τα κράτη να γίνουν ιδιωτικά. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη, θα πρέπει να απέχουν από την δημιουργία χρήματος, να έχουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και να ασκούν εισοδηματική πολιτική που δεν θα προκαλεί πληθωρισμό. Εφ’ όσον έχουν δανειακές ανάγκες, θα πρέπει σαν ιδιωτικές εταιρείες ή σαν νοικοκυριά να προσφεύγουν στο Τραπεζικό σύστημα, ικανοποιώντας τα κριτήρια των τραπεζών για δανεισμό.

Συνοψίζοντας, σε ένα τέτοιο τοπίο, η πολιτική είναι απούσα αφού το επικυρίαρχο κράτος δεν μπορεί να ασκήσει καμία πολιτική (δημοσιονομική, νομισματική, εισοδηματική συναλλαγματική, εμπορική), ερήμην της ΕΚΤ. Με άλλα λόγια οι πολιτικοί και οι λαοί είναι υπόδουλοι στους διεθνείς κατόχους κεφαλαίων. Η χρήση του ευρώ απαιτεί διαρκή λιτότητα και υψηλή ανεργία. Η πραγματική αξία του ευρώ στηρίζεται στον αποθησαυρισμό του και όχι στη δαπάνη του. Δηλαδή πλήρης απασχόληση και ευρώ είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες έννοιες.

Ας δούμε τώρα τον αντίκτυπο των παραπάνω στο ασφαλιστικό. Δεδομένου ότι η αξία του ευρώ είναι συνδεδεμένη με ένα ποσοστό ανεργίας, που ποικίλει από χώρα σε χώρα, ανάλογα με την παραγωγικότητα της, το πρώτο χτύπημα στο ασφαλιστικό είναι η διαρκής ανεργία για την προστασία της αξίας του ευρώ.

Πέραν αυτού υπάρχει ένας δείκτης που λέγεται δείκτης αλληλεξάρτησης των γενεών (=dependency ratio). Αυτός ο δείκτης μας δίνει το βαθμό εξάρτησης εκείνων που είναι από 65 ετών και πάνω και εκείνων που είναι από 1-15 ετών, από αυτούς που είναι από 15-65 ετών. Δηλαδή [{(πληθυσμός από 1-15 ετών) + (πληθυσμός από 65-και άνω)}/ (πληθυσμός από 15-65) ] x 100.

Αν προσθέσουμε στον αριθμητή του δείκτη, φοιτητές, ανέργους, ημιαπασχολούμενος και άλλους ανήμπορους προς εργασία που είναι μεταξύ 15-65, έχουμε μια καλή εικόνα για την σχέση των οικονομικά ενεργών και μη. Όσο αυτός ο δείκτης μεγαλώνει, δεδομένου ότι οι χώρες της ευρωζώνης έχουν δημοσιονομικούς περιορισμούς, οι νεοφιλελεύθεροι τρελαίνονται. Αν ο δείκτης μεγαλώνει (οι μη εργαζόμενοι αυξάνονται) σημαίνει ότι το κράτος θα εισπράττει λιγότερους φόρους και από την άλλη οι εργαζόμενοι θα πρέπει να φορολογηθούν πιο πολύ για να στηρίξουν τους μεγάλους και μικρούς της οικονομίας, που πιθανότατα θα οδηγήσει το κράτος σε νέα ελλείμματα, σε νέους φόρους και νέο δανεισμό. Έτσι αρχίζουν οι ανόητες προτάσεις, η κοινωνική ασφάλιση να ιδιωτικοποιηθεί (δεν έχουν ιδέα πως το σύστημα λειτουργεί) ή για να βελτιωθεί ο δείκτης να εισάγουμε ξένους εργάτες. Ας αφήσουμε αυτές τις ανοησίες κατά μέρους.

Το πρόβλημα λοιπόν στη σκέψη τους είναι ‘χρηματοδοτικό’. Πως θα εξασφαλίσουμε χρήματα για τους νέους και τους συνταξιούχους να μπορούν να αγοράζουν υπηρεσίες και προϊόντα στο μέλλον.

Με βάση αυτό το σκεπτικό το πρόβλημα το κάνουν χειρότερο. Η σκέψη και η πράξη που ακολουθεί είναι του τύπου ‘κατά συνέπεια η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει δραστικές μειώσεις στις δαπάνες της, να αυξήσει του φόρους, να μειώσει τις παρούσες συντάξεις, να διαλύσει τα επικουρικά ταμεία έτσι ώστε να συσσωρευτούν κεφάλαια για το μέλλον’.

Αυτό το τελευταίο είναι η αποθέωση της υπέρτατης βλακείας. Δηλαδή με στόχο να αποταμιεύσουμε κεφάλαια για ένα καλύτερο μέλλον, κόβουμε τις σημερινές δαπάνες γενικώς, με αποτέλεσμα να μειώνουμε το ΑΕΠ, να αυξάνουμε την ανεργία. Ενώ ο στόχος είναι να πάμε στο μέλλον πλουσιότεροι πηγαίνουμε φτωχότεροι και με τους νέους εκείνης της εποχής αμόρφωτους τουλάχιστον παραγωγικά.

Μας πως μπλέξαμε έτσι; Μπλέξαμε λόγω ευρώ. Είπαμε το ευρώ αντλεί την άξια του από την σπανιότητα του. Για να έχουμε όμως ανάπτυξη, προηγούνται οι δαπάνες που δημιουργούν αποταμιεύσεις στο τέλος, και όχι οι αποταμιεύσεις που δημιουργούν φτώχεια. Αυτή όμως είναι η φιλοσοφία του ευρώ. Η άξια του ευρώ προηγείται. Και έτσι μπλέξαμε. Συντάξεις και ευρώ δεν μπορούν να συνυπάρξουν

Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι όλα αυτά τα κεφάλαια που θα μαζεύονται, αλλά που κάθε χρόνο θα λιγοστεύουν λόγω πτώσης του ΑΕΠ, θα τα έχουμε επενδύσει σε ασφαλή ομόλογα κάποιας αξιόπιστης ξένης χώρας (αλήθεια, σήμερα τα χρήματα των ασφαλισμένων που επενδύονται;), αυτά θα εξαφανιστούν, όπως το βραστό νερό στην κατσαρόλα. Σε μια χώρα που δεν παράγει, τα κεφάλαια αυτά θα τα εξατμίσει ο πληθωρισμός.

Άρα το ασφαλιστικό πρόβλημα δεν έχει σχέση με την χρηματοδότηση του, όπως αυτοί της ‘πρώτης φοράς αριστεράς’ μας λένε, μαζί με τους άλλους τους ευρωχτυπημένους και με τους σοφούς τους. Είναι θέμα της πραγματικής οικονομίας. Έχει να κάνει με τις παραγωγικές δαπάνες μιας χώρας που εκδίδει το δικό της νόμισμα.

Ας έχουμε κατά νου, στο οποίο δεν χωρά αμφισβήτηση, ότι μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα ποτέ δεν πτωχεύει και ότι έχει απεριόριστη δυνατότητα δαπάνης, δηλαδή να αγοράσει οτιδήποτε μπορεί να παραχθεί στη χώρα σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης. Αυτό το κάνει με απλό τρόπο. Πληκτρολογεί χρήμα στους λογαριασμούς των πολιτών της. Τόσο απλά γίνεται.

Δεδομένου αυτού, όταν μια χώρα φαίνεται ότι θα έχει πρόβλημα με τον δείκτη αλληλεξάρτησης των γενεών στο μέλλον, χαράσσει από τώρα εκείνη την οικονομική πολιτική έτσι ώστε, οι δαπάνες της από σήμερα, να δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες, που οι εργαζόμενοι στο μέλλον να μπορούν να παράγουν σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης και να ικανοποιούν τις ανάγκες όλου του πληθυσμού εκείνης της εποχής. Με άλλα λόγια δεν περικόπτεις δαπάνες για την παιδεία, γιατί στο μέλλον θα έχεις εργατικό προσωπικό και ελάχιστο επιστημονικό προσωπικό χωρίς γνώση και τεχνολογία για να ‘τρέξουν’ την οικονομία της εποχής τους.

Άρα όλοι πρέπει να κατανοήσουν ότι το πρόβλημα με τους συνταξιούχους δεν είναι πρόβλημα που έχει σχέση με την χρηματοδότηση τους. Το επικυρίαρχο κράτος κάθε πρώτη του μηνός έχει την δυνατότητα να ‘βάζει’ όσα χρήματα απαιτούνται να ζουν μια καλή ζωή.

Το θέμα είναι αν η χώρα θα παράγει και τότε το ερώτημα γίνεται πολιτικό με την έννοια, πόσα αγαθά θα δώσουμε για κατανάλωση στους συνταξιούχους; Πόση υγεία; Πόσες διακοπές; Πόσα ρούχα; Πόση ενέργεια; Πόσο πολιτισμό; και οτιδήποτε άλλο. Όλα αυτά συνιστούν το πραγματικό κόστος για μας, και όχι τα χρήματα που δεν είναι τίποτα άλλο παρά αριθμοί σε λογαριασμούς τραπεζών.

Δυστυχώς έχουμε να κάνουμε με πολιτικές ηγεσίες στη χώρα μας που έχουν παντελή έλλειψη γνώσης για το πώς το νόμισμα λειτουργεί στην οικονομία. Έτσι ζούμε στο ψεύδος και στο φόβο του ευρώ, με όλες τις καταστροφές που μας έχει επιφέρει ως σήμερα, και που δεν θα έχουν τελειωμό απ’ ότι φαίνεται, αν σθεναρά δεν αντιδράσουμε σε αυτή την λαίλαπα των ευρωδούλων. Υποψιάζομαι πια ότι είναι ιδιοτελείς με πολύ ύπουλο τρόπο. Πιθανολογώ ότι είναι ‘πολλά τα λεφτά’ κάτω από το τραπέζι.

Νομίζω ότι η παρουσίαση ήταν ξεκάθαρη. Ευρώ και συντάξεις είναι παραμύθι. Δραχμή, συντάξεις και αξιοπρεπής βιός είναι στόχος εφικτός. Κατά συνέπεια, στην επόμενη διαδήλωση οι γραβάτες μας ας βροντοφωνάξουν το σωστό σύνθημα ‘Επιστροφή στο Εθνικό Νόμισμα’ σαν ένα πρώτο βήμα για την λύτρωση μας. Από τους μορφωμένους του Έθνους μας έχουμε απαιτήσεις.

New York 2-2-2016

spyridonstalias@hotmail.com

*Ο Σπύρος Στάλιας είναι Οικονομολόγος Ph.D