Διδάγματα πρόσφατης ιστορίας και εκλογικές συμπεριφορές

του Ρούντι Ρινάλντι
Δέκα χρόνια από τα μνημόνια, πέντε από το δημοψήφισμα, ένα χρόνο διακυβέρνησης ξανά από τη Ν.Δ. υπό τον Μητσοτάκη, είναι φορτωμένα με γεγονότα, ανακατατάξεις, ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού. Γνωρίσαμε μεγάλες ανακατατάξεις που ήρθαν σαν αποτέλεσμα μετατοπίσεων και συντριβής του παλιού δικομματικού συστήματος, εκτόξευσης ενός κόμματος της Αριστεράς στην κυβέρνηση της χώρας, της πίεσης και των εκβιασμών της ευρωκρατίας, της καταπάτησης κάθε έννοιας εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας από την τρόικα, της μετάγγισης αίματος ανάμεσα σε όλα τα κόμματα για να στηρίζονται μνημονιακές κυβερνήσεις – με αποκορύφωμα την υπερψήφιση του 3ου μνημόνιου από 222 βουλευτές.
Γνωρίσαμε τη δημιουργία αντιμνημονιακών κομμάτων που στη συνέχεια εξαφανίστηκαν ή περιθωριοποιήθηκαν, για να φθάσουμε στη σημερινή ποιοτική κατάσταση: μια χώρα ουσιαστικά ακέφαλη, χωρίς νόημα και σκοπό πέρα από την παραρτηματοποίησή της με αποικιακούς όρους από το χρηματιστικό κεφάλαιο, τις ΗΠΑ και την ευρωκρατία, και τη διαρκή γκριζοποίησή της από τον τούρκικο επεκτατισμό. Μια χώρα χωρίς κοινωνική και πολιτική αντιπολίτευση.
Η τελευταία ποιότητα -η απουσία κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης- σημαίνει την έλλειψη στόχων γύρω από τα καίρια και σπουδαία ζητήματα που συνδέονται με την ίδια την ύπαρξη και επιβίωση της χώρας και της κοινωνίας. Η ηθελημένη σύγχυση γύρω από αυτό το ζήτημα και η επίκληση μιας τάχα κανονικότητας -στην οποία συμμετέχουν με διαφορετικά ποσοστά όλοι οι μετέχοντες στο πολιτικό σκηνικό- έχει περάσει σε μεγάλο βαθμό και μέσα στη συνείδηση του λαϊκού παράγοντα, που δεν είδε όλα αυτά τα χρόνια κάποιο φωτεινό παράδειγμα άλλης πορείας και άλλης πραχτικής, ακόμα και από όσους κατάγγελλαν τα μνημόνια, την κατοχή, την ευρωκρατία, τον πολιτικό κόσμο κ.λπ.

Χρεοκοπίες, αλλαγές και ανάγκη κατανόησης

Για να φθάσουμε στο σημερινό σημείο συνείδησης χρεοκόπησαν όλες οι λύσεις ευκολίας, όλες οι απόπειρες συμβιβασμού και διαπραγμάτευσης, όλες οι απόψεις για «μια κι έξω» επίλυση των ζητημάτων. Χρεοκόπησε ο κυβερνητισμός και οι αυταπάτες που καλλιεργήθηκαν, η λογική της ανάθεσης σε άλλους για την επίλυση των ζητημάτων, η λογικής της «ευκαιρίας», και τα σχήματα ευκολίας για την «κάλυψη του κενού». Την ίδια περίοδο ο λαός έδειξε μια μεγάλη δοτικότητα, άλλαξε συνήθειες και τρόπο ζωής, υπέφερε πολλά, αγωνίστηκε, έδωσε το παρόν του σε διάφορα μεγάλα ζητήματα, έκτισε μια μεγάλη αλληλεγγύη, δεν έχασε την ανθρωπιά του, η κοινωνία δεν διαλύθηκε.
Αλλά ο λαός κουράστηκε, δεν έχει ελπίδα, ο πολιτικός κόσμος τού φαίνεται ανεπαρκής. Κρατά αποστάσεις από αυτόν και συμπεριφέρεται αναλόγως, τιμωρώντας ή πριμοδοτώντας προτάσεις ή σχήματα πολιτικά για τελείως ρεαλιστικούς λόγους. Δίχως την κατανόηση αυτών των πολύ σημαντικών παραγόντων, δεν μπορούν να εξηγηθούν οι πολιτικές εξελίξεις που γνωρίσαμε την τελευταία δεκαετία. Ούτε μπορούν να προβλεφθούν ή να προδιαγραφούν πιθανές εξελίξεις. Και τούτο γιατί ακόμα βρισκόμαστε εντός θυέλλης: πανδημία, οικονομική κρίση, γεωπολιτικές διευθετήσεις στην περιοχή μας και σε βάρος μας, όλα αυτά προμηνύουν μεγάλης έκτασης εξελίξεις σε όλους τους τομείς.

Ορισμένες εκτιμήσεις συμπεριφορών μεγάλων τμημάτων του λαού

Η άνοδος, το φούντωμα, η στασιμότητα και ανάθεση σε άλλους, η φθορά, η ενσωμάτωση, η καθοδική πορεία και η σημερινή αποδιάρθρωση του λαϊκού ριζοσπαστισμού: αυτό είναι το κόκκινο νήμα ερμηνείας συμπεριφορών και εξελίξεων στον πολιτικό και κοινωνικό στίβο της χώρας. Χωρίς αυτήν την ανάγνωση δεν μπορούν να ερμηνευτούν πολλά γεγονότα. Όταν περάσουν τα χρόνια βέβαια λέει ο καθένας ό,τι θέλει για σημαντικά γεγονότα. Για παράδειγμα, για το Πολυτεχνείο του 1973 βγαίνει και πανηγυρίζει η ΚΝΕ, ότι αυτή το έκανε. Για τις Πλατείες αρέσει σε όλα τα κόμματα και τα ΜΜΕ η εκτίμηση ότι ήταν μάλλον ακροδεξιάς κοπής. Για τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία: ακροδεξιά και φασιστικά στοιχεία. Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν ένας ελιγμός του Τσίπρα και τίποτα άλλο.

Η άνοδος, το φούντωμα, η στασιμότητα και ανάθεση σε άλλους, η φθορά, η ενσωμάτωση, η καθοδική πορεία και η σημερινή αποδιάρθρωση του λαϊκού ριζοσπαστισμού: αυτό είναι το κόκκινο νήμα ερμηνείας συμπεριφορών και εξελίξεων στον πολιτικό και κοινωνικό στίβο της χώρας

Από την άλλη, η υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2015 είναι ένα αίνιγμα για όσους νόμιζαν ότι αυτοί εκφράζουν το «ΟΧΙ». Το ίδιο και τώρα, οι Συριζαίοι και οι δορυφόροι τους δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί ο κόσμος ψήφισε τον Μητσοτάκη. Σε αναρχικούς κύκλους (και όχι μόνο;) κυκλοφορούν απόψεις του στιλ «ωραία είναι η Ελλάδα, αλλά έχει πολλούς Έλληνες»… Πίσω απ’ όλα αυτά υπάρχει η διογκούμενη δυσαρέσκεια και αποξένωση της κοινωνίας από το πολιτικό σύστημα, και οι μεταμορφώσεις του λαϊκού ριζοσπαστισμού με τα πάνω και τα κάτω του.
Ο ελιγμός του Τσίπρα με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος ξεπεράστηκε κατά πολύ με τη λαϊκή συμμετοχή και την απόφαση ενός λαού να δώσει μια απάντηση στα ευρωκρατικά τελεσίγραφα. Η λαϊκή ψυχή με τη συγκέντρωση της Παρασκευής στο Σύνταγμα (από τις μεγαλύτερες που έγιναν ποτέ στην Αθήνα) και το 62% της Κυριακής διευκόλυναν ή δυσκόλεψαν τον Τσίπρα;

Από το 2015 μέχρι το τώρα

Ο ίδιος πάνω-κάτω κόσμος ξαναψήφισε (ένα μεγάλο κομμάτι προτίμησε να απέχει) στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, ξέροντας την κωλοτούμπα. Έκρινε όμως πως, αφού έγινε ό,τι έγινε, έπρεπε να δοθεί χρόνος στο σχήμα αυτό να δοκιμάσει, δεδομένου ότι είχε τελείως αρνητική γνώμη για το μπλοκ του «ΝΑΙ» και τη θητεία του. Στην πορεία, όλη η συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα ήταν μία από τα ίδια, και επιπλέον χρησιμοποίησε κατά κόρον το ψέμα και την κοροϊδία. Υποτάχθηκε πλήρως, και υποτίμησε τα εθνικά αισθήματα του λαού στην υπόθεση της FYROM – και πλήρωσε γι’ αυτό. Τιμωρήθηκε σκληρά στις ευρωεκλογές και αναγκάστηκε να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές ένα μήνα μετά, ελαχιστοποιώντας τη συντριβή, αλλά μην μπορώντας να ανακόψει την αυτοδυναμία της Ν.Δ.
Ο κόσμος ψήφισε τη Ν.Δ. σαν μια ρεαλιστική πρόταση διαχείρισης της κατάστασης με καλύτερο τρόπο από ό,τι ο ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν μια πρόταση πιο λογική, πιο ρεαλιστική, και οι κραυγές του ΣΥΡΙΖΑ ότι θα έρθει μια «ακροδεξιά-φασιστική» Δεξιά δεν έπεισαν. Στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση καταποντίστηκαν αντιμνημονιακές αριστερές δυνάμεις, κόμματα και αρχηγικά σχήματα. Φυσικά η συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες βαίνει μειούμενη, με μια σταθερή τάση αποχής από αυτές, για διάφορους λόγους.
Η συγκυρία είναι τέτοια που δεν αποκλείονται εκλογικές αναμετρήσεις σύντομα, με επιλογή του Μητσοτάκη ή εξελίξεις λόγω μεγάλων γεγονότων στα εθνικά κ.λπ. Ο πειρασμός για τον Μητσοτάκη είναι μεγάλος, αλλά δεν είναι ο μόνος που θα παίξει ρόλο στο να γίνουν ή να μην γίνουν πρόωρες εκλογές. Η ατμόσφαιρα είναι περίεργη και διάφορες κινήσεις μπορούν να ερμηνευτούν ποικιλοτρόπως.
Το γεγονός ότι η επόμενη εκλογική διαδικασία θα γίνει με απλή αναλογική (μόνο μία φορά) ίσως ζαλίσει πάλι διάφορους σχηματισμούς και προσωπικότητες -γιατί το ζήσαμε κι αυτό μέσα στη δεκαετία- και ο πειρασμός για πληθώρα ψηφοδελτίων θα φουντώσει.
Ενώ υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μια πολιτική και κοινωνική αντιπολίτευση στην χώρα, δεν υπάρχει σε υποκειμενικό επίπεδο καμία προσπάθεια που να θέτει με σοβαρότητα το ζήτημα των προϋποθέσεων για την ύπαρξή της, με βάση και τα εξαγόμενα της πείρας των 10 χρόνων, και τη σύνδεση των όποιων προσπαθειών με την ανάγκη έκφρασης και νοηματοδότησης του λαϊκού ριζοσπαστισμού – η οποία μπορεί να γίνει μόνο στα μεγάλα και κρίσιμα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας. Όμως ο λόγος για αυτά είναι πολύ μονομερής, περιορισμένος, καταγγελτικός και όχι εναλλακτικός.
Όταν λέμε ότι χρειάζεται μια νέα συνείδηση, εννοούμε και τέτοια συμπεράσματα, κι όχι επανάληψη γνωστών αρνητικών παραδειγμάτων.
edromos.gr