Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2018

Τι πίστευε ο Στήβεν Ράνσιμαν για την Δ΄ Σταυροφορία;

 


Ο Σερ Τζέημς Κόχραν Στήβενσον Ράνσιμαν, γνωστότερος ως σερ Στήβεν Ράνσιμαν, είναι ένας από τους γνωστότερους Άγγλους ιστορικούς. Ήταν ένας από τους επιφανέστερους βυζαντινολόγους του 20ού αιώνα. Διαβάστε, λοιπόν, τι πίστευε για την Δ΄ Σταυροφορία, έτσι όπως αλιεύουμε το θέμα από το εξαιρετικό σύγγραμμα του συγγραφέα κ. Ιωάννη Σαρσάκη: «Ιωάννης Γ΄Δούκας Βατάτζης: Ο Άγιος Αυτοκράτορας"!.. 
Η άποψη του Στήβεν Ράνσιμαν για την Δ΄ Σταυροφορία


Κατάληψη Κωνσταντινούπολης από Σταυροφόρους
Παρίσι βιβλιοθήκη Ναυστάθμου
Ένας από τους κορυφαίους Βυζαντινολόγους παγκοσμίως είναι ο Στήβεν Ράνσιμαν, στο έργο του ¨Ιστορία των Σταυροφοριών¨ (Εκδόσεις Γ.Ε.Σ. 1979) στον τρίτο τόμο αναφέρεται στην Δ΄ σταυροφορία βάζοντας τίτλο του κεφαλαίου ¨Η σταυροφορία εναντίον χριστιανών¨, ενώ η ονομασία του πρωτότυπου δευτέρου βιβλίου είναι ¨Παραστρατημένες σταυροφορίες¨ .
Τις απόψεις του Ράνσιμαν για τους σταυροφόρους αλλά και για τον Πάπα θα παραθέσουμε παρακάτω βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει την νοοτροπία των δυτικών για τους οποίους θα αναφερθούμε στο κυρίως έργο μας.
Όσον αφορά για την αλλαγή πορείας των σταυροφόρων και την κατεύθυνση της προς την Κωνσταντινούπολη ο Ράνσιμαν αναφέρει τα εξής : ¨ Όταν η πρόταση ετέθη υπ΄ όψη των σταυροφόρων, υπήρξαν μερικοί που αντέδρασαν, όπως ο Ρεϋνάλδος του Μονμιραϊγ, ο οποίος θεωρούσε ότι είχαν πάρει το σταυρό για να πολεμήσουν εναντίον των μωαμεθανών και δεν έβλεπε καμία δικαιολογία για άλλη αργοπορία. Εγκατέλειψαν το στρατό και έπλευσαν στη Συρία. Άλλοι παρέμειναν με το στρατό διαμαρτυρόμενοι, άλλοι πάλι σώπασαν με επίκαιρες ενετικές δωροδοκίες. Αλλά ο μέσος σταυροφόρος είχε διδαχθεί να πιστεύει ότι το Βυζάντιο υπήρξε συνεχώς προδοτικό έναντι της χριστιανοσύνης σε όλους του ιερούς πολέμους. Θα ήταν φρόνιμη και αξιέπαινη πράξη να του επιβάλουν τώρα τη συνεργασία του με τη βία. Οι ευλαβείς άνθρωποι μέσα στο στρατό ήταν ευτυχείς να βοηθήσουν σε μια πολιτική που θα έφερνε τους σχισματικούς Έλληνες στους κόλπους της εκκλησίας. Οι πιο κοσμικοί σκεφτόταν τα πλούτη της Κωνσταντινουπόλεως και τις ευημερούσες επαρχίες της και πρόσμεναν τη δυνατότητα λαφυραγωγίας. Μερικοί από τους βαρώνους, ένας από τους οποίους ήταν και ο Βονιφάτιος, μπορεί να περίμεναν ακόμα περισσότερα και είχαν υπολογίσει ότι τα κτήματα που υπήρχαν στις ακτές του Αιγαίου, ήσαν πιο ελκυστικά από εκείνα που θα μπορούσαν να βρεθούν στην ταλαιπωρημένη γη της Συρίας. Όλη η μνησικακία την οποία έτρεφε η δύση από μακρού εναντίον της ανατολικής χριστιανοσύνης διευκόλυνε τον Δάνδολο και τον Βονιφάτιο να παρασύρουν την κοινή γνώμη να τους υποστηρίξει¨.
Για την στάση του Πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ όσον αφορά την αλλαγή πορείας των σταυροφόρων ο Ράνσιμαν αναφέρει τα παρακάτω : ¨Η ανησυχία του Πάπα για τη σταυροφορία δεν λιγόστεψε όταν έμαθε την απόφαση που είχε παρθεί. Ένα σχέδιο που εκπονήθηκε μεταξύ των Ενετών και των φίλων του Φιλίππου της Σουηβίας ήταν απίθανο ότι θα περιποιούσε τιμή στην εκκλησία. Επιπλέον είχε γνωρίσει το νέο Αλέξιο και τον είχε ζυγίσει ως ένα ανάξιο νεαρό. Αλλά ήταν πολύ αργά γι΄ αυτόν να προβεί σε αποτελεσματική διαμαρτυρία και αν η εκτροπή επρόκειτο πραγματικά να εξασφαλίσει ενεργό βυζαντινή βοήθεια εναντίον των απίστων και συγχρόνως να πετύχει την ένωση των εκκλησιών, θα ήταν δικαιολογημένη. Αρκέσθηκε στην έκδοση μιας διαταγής να μη γίνει άλλη επίθεση εναντίον χριστιανών, εκτός μόνον στην περίπτωση που θα εμπόδιζαν ενεργός τον ιερό πόλεμο. Όπως φάνηκε από τα πράγματα, θα ήταν φρονιμότερο γι΄ αυτόν να είχε εκφράσει, οσοδήποτε εις μάτην, φανερή και χωρίς συμβιβασμούς αποδοκιμασία. Στους Έλληνες, πάντοτε υποψιαζόμενους τις Παπικές προθέσεις και αγνοούντες τις περιπλοκές της δυτικής πολιτικής, η χαλαρότητα της εκ μέρους του καταδίκης φάνηκε ως απόδειξη ότι αυτός ήταν η δύναμη πίσω από την όλη μηχανορραφία¨. Σε άλλο σημείο του έργου του παραθέτει για τον Πάπα τα εξής : ¨Ο Πάπας Ιννοκέντιος παρ΄ όλη τη δυσπιστία που ένοιωσε για την εκτροπή της σταυροφορίας προς την Κωνσταντινούπολη, στην αρχή ήταν κατευχαριστημένος. Απαντώντας σε μία εκστατική επιστολή από το νέο αυτοκράτορα Βαλδουίνο που καυχιόταν για τα μεγάλα και πολύτιμα αποτελέσματα του θαύματος που είχε κάνει ο Θεός, ο Ιννοκέντιος έγραψε ότι ¨έχαιρε εν Κυρίω¨ και έδωσε την έγκρισή του χωρίς επιφύλαξη¨.


Τα χάλκινα άλογα που άρπαξαν οι Βενετοί από τον
Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Σήμερα κοσμούν την είσοδο της εκκλησίας του Αγ. Μάρκου
Όσον αφορά για την άλωση και την λεηλασία της βασιλεύουσας ο Ράνσιμαν περιγράφει τα εξής : ¨Η λεηλασία της Κωνσταντινουπόλεως δεν έχει το αντίστοιχό της στην ιστορία. Επί εννέα αιώνες, η μεγάλη πόλη υπήρξε η πρωτεύουσα του χριστιανικού πολιτισμού. Είχε γεμίσει με έργα τέχνης που είχαν επιζήσει από την αρχαία Ελλάδα και με τα αριστουργήματα των δικών της έξοχων καλλιτεχνών.
Οι Ενετοί ήξεραν την αξία αυτών των πραγμάτων. Όπου μπόρεσαν άρπαξαν θησαυρούς και τους μετέφεραν για να στολίσουν τις πλατείες και τις εκκλησίες και τα παλάτια της πόλεως των. Αλλά οι Γάλλοι και οι Φλαμανδοί είχαν κυριευθεί από μια μανία καταστροφής. Ξεχύθηκαν, ένας ωρυόμενος όχλος στους δρόμους και στα σπίτια, αρπάζοντας οτιδήποτε γυάλιζε και καταστρέφοντας ότι δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν, σταματώντας μόνο για να σκοτώσουν ή για να βιάσουν, ή για να ανοίξουν κελάρια για να πιούν. Δεν γλύτωσαν ούτε τα μοναστήρια ούτε οι εκκλησίες ούτε οι βιβλιοθήκες. Στην ίδια της Αγία Σοφία έβλεπε κανείς μεθυσμένους στρατιώτες να σχίζουν τις μεταξωτές κουρτίνες και να γκρεμίζουν και να κομματιάζουν το μεγάλο ασημένιο εικονοστάσιο, ενώ ποδοπατούσαν ασεβέστατα άγιες εικόνες και ιερά βιβλία. Ενώ έπιναν από τα ιερά σκεύη του θυσιαστηρίου μια πόρνη πήγε και κάθισε στον πατριαρχικό θρόνο και άρχισε να τραγουδάει ένα άσεμνο γαλλικό τραγούδι. Καλόγριες βιάστικαν μέσα στα μοναστήρια των. Παλάτια και καλύβες χωρίς καμιά διάκριση παραβιάστηκαν και καταστράφηκαν. Πληγωμένες γυναίκες και παιδιά κοίτονταν ετοιμοθάνατες μέσα στους δρόμους. Επί τρείς μέρες εξακολούθησαν οι φρικιαστικές σκηνές της λεηλασίας και της αιματοχυσίας ως που η τεράστια και ωραία πόλη έγινε ένα ερείπιο. Ακόμα και οι Σαρακηνοί θα είχαν δείξει περισσότερο οίκτο, αναφωνεί ο ιστορικός Νικήτας, και λέει την αλήθεια¨. Και σε ένα άλλο σημείο του έργου αναφέρει ότι : ¨Δεν υπήρξε ποτέ μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας από την τέταρτη σταυροφορία. Όχι μόνο προκάλεσε την καταστροφή ή τον διασκορπισμό των θησαυρών του παρελθόντος, που το Βυζάντιο είχε με ευλάβεια αποθηκεύσει και τον θανάσιμο τραυματισμό ενός πολιτισμού που ήταν ακόμα ενεργός και μεγάλος, αλλά υπήρξε επίσης μια πράξη γιγαντιαίας πολιτικής ανοησίας¨.

Βυζαντινή εικόνα του Ι΄ αιώνα
Ένα από τα πολλά ιερά κειμήλια που λαφυραγώγησαν οι Βενετοί
Για τις εστίες αντίστασης του Ελληνισμού και συγκεκριμένα για την Νίκαια παραθέτουμε τις απόψεις του Ράνσιμαν αποσπασματικά παρακάτω : ¨Το πιο ισχυρό από τα τρία κράτη ήταν η αυτοκρατορία που ιδρύθηκε στη Νίκαια από τη θυγατέρα του Αλέξιου Γ΄, Άννα και το σύζυγο της Θεόδωρο Λάσκαρη¨. ¨Έτσι στα μάτια των Ελλήνων η Νίκαια έγινε η πρωτεύουσα της νόμιμης αυτοκρατορίας¨. ¨Η ιστορία της αυτοκρατορίας της Νίκαιας δείχνει ότι οι Βυζαντινοί δεν είχαν χάσει την άλκη των¨.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου