Το Μολών Λαβέ του Αυξεντίου και ο επικήδειος της μάνας

Παναγιώτης Ήφαιστος

Στις 3 Μαρτίου του 1957 οι Βρετανοί έκαψαν ζωντανό τον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου στη Μονή Μαχαιρά, όπου είχε βρει καταφύγιο. Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Κύπριου αγωνιστού θέλω να παραθέσω τρία βίντεο. Ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ της μάχης του Μαχαιρά όπου έπεσε υπέρ Ελευθερίας ο Γρηγόρης Μαχαιράς, ο συναρπαστικός σπαρτιάτικος επικήδειος της μάνας του και ο αποχαιρετισμός του Γιάννη Ρίτσου.

Εξ αντικειμένου και τα τρία είναι ιστορικής σημασίας και μεγάλης αξίας για τους σύγχρονες Έλληνες. Ιδιαίτερα επειδή τα κράτη τους απειλούνται και επειδή δοκιμάζεται η ελευθερία για την οποία πάλεψαν οι αγωνιστές της Επανάστασης του 1821 και του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων.
Η αξίωση ελευθερίας μιας κοινωνικής οντότητας είναι καταστατικής σημασίας. Στην αφετηρία των αξιώσεων ελευθερίας ενός υπόδουλου έθνους οι ήρωες της Ελευθερίας ενσαρκώνουν ό,τι ιερότερο ενσαρκώνει ο πολιτικός πολιτισμός. Είναι στον αντίποδα της προ-πολιτικής βαρβαρότητας.

Ένας αγώνας ελευθερίας μιας εθνικής κοινωνίας αποτελεί ουσιαστικά αξίωση απόλαυσης της ετερότητάς της. Αριστοτελικά μιλώντας αυτό σημαίνει η έννοια ελευθερία. Εκπληρώνεται με την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας (στην κλασική εποχή το «ιδεώδες της ανεξαρτησίας» που αποτελούσε προϋπόθεση δημοκρατικού προσανατολισμού της κοινωνίας).

Η αξίωση της ελευθερίας

Κάθε έθνος σε σύγκριση με κάθε άλλο διαθέτει διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετική ιστορική διαμόρφωση. Επιζητεί να συγκροτείται πολιτικά σύμφωνα με την οικεία συλλογική ιδιοσυστασία. Εξ ου και ιστορικά καταμαρτυρείται ότι κάθε έθνος αξιώνει εσωτερική και εξωτερική πολιτική κυριαρχία (αυτό σημαίνει η έννοια εθνική ανεξαρτησία), ούτως ώστε, απαλλαγμένο έξωθεν καταναγκασμών, δεσποτισμών και καταστολών να μπορεί να απολαμβάνει την συλλογική ετερότητά του.

Κύπριοι μαθητές, 1955

Η αξίωση ελευθερίας ενός έθνους είναι αξίωση απαλλαγής από κάθε είδους ξένη κατάκτηση ή καταναγκασμό και αξίωση για δυνατότητα αυτεξούσιας αυτό-θέσπισης σύμφωνα με την ανθρωπολογική ετερότητα της κοινωνίας του. Τον πολιτισμό της, την γλώσσα της, την συλλογική της ταυτότητα, τα μεταφυσικά της δόγματα και τις ιστορικές διαμορφώσεις που την συγκρότησαν και την πλούτισαν με κοινωνική συνοχή.

Δημοκρατία, πολιτική ελευθερία και η εθνική ανεξαρτησία –η οποία είναι η συλλογική ελευθερία της κοινωνίας– είναι αλληλένδετες έννοιες. Οι παραδοχές πάνω στις οποίες εδράζεται ο αγώνας ελευθερίας κάθε κοινωνίας μετά την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας συγκροτούν τις προϋποθέσεις του εθνικού στρατηγικού προσανατολισμού. Προσδιορίζουν επίσης τα κοσμοθεωρητικά θέσφατα αυτού του στρατηγικού προσανατολισμού εκ των οποίων η εθνική ανεξαρτησία είναι έσχατη λογική, βασικά η μόνη μορφικά πανομοιότυπη κοσμοθεωρία όλων των εθνών.

Οι τελευταίοι ήρωες

Στις μέρες μας η ελευθερία των Ελλήνων που κατακτήθηκε με την Επανάσταση του 1821 και η ανεξαρτησία της Κύπρου που κατακτήθηκε με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-59 δοκιμάζονται σκληρά. Οι ήρωες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου, σημειώνεται, είναι οι τελευταίοι ήρωες της ελευθερίας των Ελλήνων. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η Ελλάδα και η Κύπρος, παραμένει γεγονός ότι στον ανελέητα ανταγωνιστικό κρατοκεντρικό κόσμο έχουν το προνόμιο να διαθέτουν κράτος.
Επειδή ακριβώς διαθέτουν κράτος οφείλουν να το διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού, να το προικίσουν με επαρκή ισχύ αποτροπής των εξωτερικών απειλών και εντός αυτού η κοινωνία και τα μέλη της να συσπειρώνονται γύρω από έσχατες λογικές φιλοπατρίας, υπεράσπισης του εθνικούς συμφέροντος και αν χρειαστεί αυτοθυσίας. Τα παραδείγματα των ηρώων ελευθερίας της ελληνικής διαχρονίας προσφέρονται για συσπείρωση των μελών της κοινωνίας γύρω από το κοσμοθεωρητικό θέσφατο της εθνικής ανεξαρτησίας και των αξιώσεων δημοκρατίας και ελευθερίας.
Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Φίλη αποτυπώνει με εξαίσιο τρόπο τον ηρωικό θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου στις 3 Μαρτίου 1957. Ως συνήθως, Εφιάλτες τον πρόδωσαν. Ο αποικιοκρατικός στρατός περικύκλωσε το κρησφύγετο του στα βουνά του Μαχαιρά κοντά στην ιστορική Μονή του Μαχαιρά. Αποτυπώθηκε κινηματογραφικά, επειδή οι αποικιοκράτες εκτίμησαν πως οι αντάρτες της ελευθερίας θα παραδοθούν έντρομοι και τους ζήτησαν να εξέλθουν από το κρησφύγετο με τα χέρια ψηλά. Από τον Αυξεντίου εισέπραξαν Μολών Λαβέ.
Συνιστούμε ανεπιφύλακτα την παρακολούθησή του ντοκιμαντέρ. Εξιστορούνται και αναπαρίστανται τα πραγματικά γεγονότα που αποθανάτισε η σύγχρονη τεχνολογία. Για ένα ακόμη λόγο: ο Γρηγόρης Αυξεντίου και οι υπόλοιποι αγωνιστές της ΕΟΚΑ στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου 1955-59 είναι βασικά οι τελευταίοι μεγάλοι ήρωες του ελληνικού έθνους. Όπως και ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, στις 3 Μαρτίου 1957 ο Αυξεντίου προτίμησε να πολεμήσει και να πέσει ηρωικά παρά να παραδοθεί. Αφού είπε στους συντρόφους του να εξέλθουν στην συνέχεια αντέταξε το αιώνιο «μολών λαβέ» όσων στέκονται στις Θερμοπύλες της Ελευθερίας.

Ο επικήδειος της μάνας

Το δεύτερο βίντεο είναι το τραγούδι της Μαρινέλλας «Γληόρης». Είναι ο επικήδειος της μάνας του Αυξεντίου, η οποία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις Σπαρτιάτισσες.
Σήμερον που σ’ αντίκρυσα τζι είδα την ζωγραφκιάν σου, την τόλμην σου φαντάστηκα τζιαι την παλληκαρκάν σου. Να μεν σε πιάσουν ζωντανόν τζι ας ήταν όπως τύχει, αφού για την Πατρίδα μας το γαίμα σου εχύθην. Ξύπνα Γληόρη μου να δεις που κόντεψεν η Νίκη, τζι εσέναν βάλλουσιν μπροστά γιατί σ’ εσέν’ ανήκει. Μια μάνα τέτοιου ήρωα εν προσβολή να κλάψει, προσβάλλει τον λεβέντη της, τζιείνον που θ’ απολάψει. Χαλάλιν της Πατρίδος μου ο γιος μου, η ζωή μου, τζι αφού εν επαραδόθηκεν τζι έμεινεν τζι εσκοτώθηκεν ας έσιει την ευτζήν μου.

Ο Αποχαιρετισμός του Ρίτσου

Ο Γιάννης Ρίτσος απαγγέλλει το ποίημα «Αποχαιρετισμός» που αφιέρωσε στον Αυξεντίου – Ο Γρηγόρης Αυξεντίου αποκλεισμένος στη σπηλιά της Μονής Μαχαιρά.


 https://slpress.gr/idees/to-molon-lave-toy-ayxentioy-kai-o-epikideios-tis-manas/?fbclid=IwAR00brBKGaRTjyHqpiqNKu4pej2WquQg7oDyT_mrBBBNvqdNMfREsOdi2cw