Με το «Κρυφό Σχολειό» η πορεία προς την Ανάσταση του Γένους!..

Της Κρινιώς Καλογερίδου​​

«Μὴ σκιάζεστε στὰ σκότη! Ἡ λευτεριὰ σὰν τῆς αὐγῆς τὸ φεγγοβόλο ἀστέρι τῆς νύχτας τὸ ξημέρωμα θὰ φέρει» (Ιωάννης Πολέμης:Το Κρυφό Σχολειό'')

Μέχρι τα πρώτα εφηβικά μου χρόνια οι πίνακες ζωγραφικής που είχαν αποτυπωθεί στο μυαλό και την καρδιά μου, μέσω των εικονογραφημένων βιβλίων μου και των επετειακών αφισών του σχολείου, ήταν αυτοί του Νικόλαου Γύζη (για το 1821) και του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη (για το 1940).
Ο χρωστήρας του πρώτου ειδικά κι η θεματολογία του ασκούσαν επάνω μου μια απίστευτη έλξη, σε βαθμό που μετάγγιζαν μέσα μου την σμπαραλιασμένη απ' την τουρκική κατοχή παιδεία των σκλαβωμένων Ελλήνων, η οποία διέθετε εν κρυπτώ πολύ λίγες εστίες μόρφωσης, που λειτουργούσαν αναγκαστικά σε μοναστήρια με δασκάλους μοναχούς.

Οι μαρτυρίες γι' αυτό ήταν πολλές, μεταξύ των οποίων κι εκείνη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που εξομολογείται με αφοπλιστική ειλικρίνεια: ''... Εις τον καιρό της νεότητος, όπου ημπορούσα να μάθω κάτι τι, σχολεία, ακαδημίαι δεν υπήρχαν. Μόλις ήσαν μερικά σχολεία, εις τα οποία εμάθαιναν να γράφουν και να διαβάζουν.‟
” Οι παλαιοί κοτζαμπάσηδες, όπου ήσαν οι πρώτιστοι του τόπου, μόλις ήξευραν να γράφουν το όνομά τους. Το μεγαλύτερο μέρος των αρχιερέων δεν ήξευρε παρά εκκλησιαστικά κατά πράξιν, κανένας όμως δεν είχε μάθησι...'' (Διήγησις Συμβάντων Ελληνικής Φυλής από το 1770 έως τα 1830'').
Τα ίδια βεβαιώνει και ο Πελοποννήσιος προεστός Κανέλλος Δεληγιάννης στα ''Απομνημονεύματά'' του. Ότι, δηλαδή, τότε δεν υπήρχαν ελληνικά σχολεία στον Μοριά και γι' αυτό, υπό τον φόβο των Τούρκων, τα Ελληνόπουλα κατέφευγαν στα ''Κρυφά Σχολειά'' για ανάγνωση και γραφή.
Η ιστορική αλήθεια πάντως είναι ότι αυτά υπήρξαν πράγματι και λειτούργησαν εθνοσωτήρια για τους Έλληνες κατά τους δυο πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, λόγω του κλίματος φόβου και τρομοκρατίας που επικρατούσε.
Τα υπάρχοντα σχολεία του υπόδουλου κράτους άρχισαν να επαναλειτουργούν απ' τον τρίτο αιώνα και ύστερα, με σκοπό είτε ''να διδάξουν στους μαθητές τους τον εθνικό φρονηματισμό για την εκπλήρωση των παθών του Έθνους'', είτε για να τους μάθουν ''Ανάγνωση'' και ''Γραφή'' παίρνοντας τη σκυτάλη απ' τα ''Κρυφά Σχολειά'' των μοναστηριών των προηγούμενων δύο αιώνων.
Αυτό ήταν μια αναγκαστική λύση, που προϋπόθετε φυσικά πολλές υποχωρήσεις των Ελλήνων έναντι των Τούρκων, μια που ο ρόλος των μοναστηριών είχε εξασθενήσει αισθητά, καθώς δέχονταν κατά κύματα την επιθετική πολιτική των Τούρκων διοικητών, οι οποίοι έκαναν καταδρομικές επιχειρήσεις σε βάρος τους, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχαν για ανθελληνική και αντιχριστιανική τακτική απέναντι στις εστίες φωτισμού των σκλαβωμένων Ελλήνων...
Για τους ''αναθεωρητές'', ωστόσο, της ''εκσυγχρονιστικής ιστορικής σκέψης''[ η οποία κοκκινίζει ενίοτε προσιδιάζοντας στα χρώματα της Τουρκίας, όταν μετατρέπει - για παράδειγμα - σε απλό ''συνωστισμό'' τον απηνή διωγμό των Ελλήνων της Σμύρνης από τους Τούρκους το 1922 ] το ''φεγγαράκι μου λαμπρό'', το μικρό ποίημα που συνοδεύει τον θρύλο του ''Κρυφού Σχολειού'' (1886), όπως αποτυπώνεται θαυμάσια στον ομώνυμο πίνακα του Γύζη, δεν είναι παρά ένα παιδικό τραγουδάκι.
Ένα διαδεδομένο παιδικό τραγουδάκι - νανούρισμα, που το τραγουδούσαν τα παιδιά, καθώς ''έτρεχαν νύχτα στα όρη και τα βουνά κρυφά απ' τους Τούρκους, για να φτάσουν στο γειτονικό μοναστήρι και να μάθουν γράμματα'' (χωρίς, όμως, να γίνεται η παραμικρή νύξη για το ''Κρυφό Σχολειό'', το οποίο ερμηνεύουν ως '' ένα ρομαντικής φύσεως εύρημα'' των Ελλήνων στα τέλη του 19ου αιώνα, που ''προσφερόταν αποκλειστικά για ιδεολογική χρήση''). Έτσι λένε...
Ένας βασικός...''αναθεωρητής'' των ιστορικών παραδόσεων που σχετίζονται με την επανάσταση του '21, ο φιλόλογος καθηγητής του ΒΝΕΣ Κρήτης (Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών) Αλέξης Πολίτης, διατείνεται μάλιστα πως το ''Κρυφό Σχολειό'' δεν είναι παρά νεοελληνικός μύθος, αφού ''τα ελληνικά διδάσκονταν ελεύθερα επί Τουρκοκρατίας ήδη από τον 14ο αιώνα, οπότε οι Τούρκοι άρχισαν να ελέγχουν περιοχές με χριστιανικούς πληθυσμούς''.
Ο ίδιος, αναφερόμενος στη διδασκαλία των ελληνικών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, υποστηρίζει ότι ''δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία που να λέει ότι εμποδιζόταν αυτή. Αντίθετα, κατά την πρώιμη οθωμανική περίοδο, υπήρχαν χιλιάδες Έλληνες που γνώριζαν γράμματα. Άρα από κάπου θα τα είχαν διδαχθεί και το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία γι' αυτό ίσως να οφείλεται στα ''παράφυλλα'' των βιβλίων.
Στα άγραφα λευκά φύλλα τους, δηλαδή, όπου υπήρχε ελεύθερος χώρος για να διατηρήσουν όσα ήθελαν στη μνήμη τους, καθώς δεν υπήρχαν μπλοκ εκείνη την εποχή και τα παλιά βιβλία ήταν πολύ φθαρμένα και πετιούνταν. Μαζί μ' αυτά όμως, που πετιούνταν για να αντικατασταθούν με καινούρια, χάνονταν και πολλές πληροφορίες για τη ζωή των μαθητών, οι οποίες υπήρχαν μέσα.
Ωστόσο, όπως διευκρινίζει ο ίδιος, από μια εποχή κι ύστερα υπήρχαν ατέλειωτες μαρτυρίες για σχολεία και πληρωμές δασκάλων από την κοινότητα. Σύμφωνα μ' αυτές, κανείς δεν εμποδίστηκε να μάθει ελληνικά, ειδικά απ' τα μέσα του 18ου αιώνα και ύστερα, οπότε παρατηρείται σημαντική αύξηση του αριθμού των σχολείων. Επιπλέον, δεν μνημονεύεται πουθενά ότι υπήρχε έστω κι ένας παπάς που δίδασκε κρυφά στο σπίτι του Ελληνόπουλα...''
Βιβλιογραφικά, μπορεί ν' ανατρέξει κανείς στο Λεξικό του Γ. Κωνσταντίνου (α' έκδ. 1757), όπου γίνεται αναφορά σε 35 ανώτερα σχολεία (κάτι σαν τα σημερινά Γυμνάσια) σε 29 πόλεις, σε καθένα από τα οποία υπήρχαν περισσότεροι του ενός δάσκαλοι.
Εκτός απ' τις μαρτυρίες αυτές όμως υπήρχαν - σύμφωνα με τα στοιχεία του καθηγητή Α. Πολίτη - και σχέδια σχολείων, όπως εκείνο στο Αϊβαλί (1817) που διέθετε αίθουσα διδασκαλίας, βιβλιοθήκη, δωμάτια για τους οικότροφους και παρεκκλήσι...
Σε όλα αυτά, βέβαια, προστίθενται κι άλλα τρία σχολεία στα Γιάννενα, μετά το 1800, όπου η εκπαιδευτική ζωή των μαθητών ήταν στενά συνδεδεμένη με τη θρησκευτική, κάτι που δε συνέβαινε με τα σχολεία στο Αϊβαλί, τη Σμύρνη και τη Χίο, όπου τα σχολεία δεν ελέγχονταν απ' την Εκκλησία.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ''οι πλουσιότεροι του τόπου έφτιαχναν νέα σχολεία προκειμένου να εισαχθεί η νέα μόρφωση, κυρίως η πειραματική, η φυσική και τα μαθηματικά. Όμως το 1820 το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατάφερε να τα διαλύσει με συνεχείς μετακλήσεις των καθηγητών στην Κωνσταντινούπολη, γιατί διαφωνούσε με τους νεωτερισμούς των εκπαιδευτικών''!!!..
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Πω!..., πω!..., πω!!!.. Σιγά-σιγά θα μας κάνουν να μισήσουμε το ''κακό'' Οικουμενικό Πατριαρχείο και να νοσταλγήσουμε τις ελευθεριότητες και την καλή ζωή που περνούσαν οι υπόδουλοι Έλληνες επί Τουρκοκρατίας!!!..
Τι είναι αυτά που περνούν στα παιδιά μας από τις έδρες τους οι ''Τουρκολάγνοι'' του ελληνικού πανεπιστημιακού κατεστημένου της... εξευρωπαϊσμένης Αριστεράς και κάποιων ''νεωτεριστών'', όψιμων ''προοδευτικών'' άλλων κομμάτων!!!..
Είναι, ξέρετε, αυτοί που έχουν γυρίσει από χρόνια την πλάτη τους στις ιδέες, την ομορφιά, την καλλιέπεια του ελληνικού λόγου και την αντικειμενική αλήθεια της ελληνικής ιστορίας, σαν να θέλουν να ξεθεμελιώσουν ό,τι κρατά όρθιους τους Έλληνες...
Είναι οι ίδιοι που - ως ιστορικοί στρατευμένοι στην Αριστερά - μιλούν περιοδικά ''για σφαγές του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το 1922'', για ''ιστορικούς μύθους των Ελλήνων στην Επανάσταση του '21''και για μη αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων το 1919!..
Είναι αυτοί που αμφισβητούν, σε κάθε ευκαιρία, την συμπαγή εθνική μας ταυτότητα - βρίσκοντας ευήκοα ώτα σε ανιστόρητους πολιτικούς που παρουσιάζουν Αλβανό τον Μ. Αλέξανδρο και Αλβανίδα την μάνα του, την Ολυμπιάδα...
Αυτοί που δεν αναγνωρίζουν την ελληνικότητα της Μακεδονίας μας, χαρακτηρίζουν εθνικίστρια την Πηνελόπη Δέλτα, τρομοκράτες της εποχής τους του Μακεδονομάχους, μισθοφόρους επ' αμοιβή τους αρματολούς και τους κλέφτες, αμέτοχο στην ελληνική επανάσταση τον Παλαιών Πατρών Γερμανό.
Αυτοί που μηδενίζουν την μάχη των Μύλων ή τον ανταρτοπόλεμο του Κολοκοτρώνη στην Πελοπόννησο με το σύνθημα: ''Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους''. Είναι οι Ευρωλάγνοι του πνευματικού κόσμου της χώρας που εξυμνούν την ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827), χωρίς να λένε πως δε μας χαρίστηκε, αλλά το ''κερδίσαμε'' με το αίμα που χύσαμε και τις συνεχείς διπλωματικές προσπάθειες του Καποδίστρια και των επαναστατών τα προηγούμενα εξήμισι χρόνια αγώνα.
Είναι αυτοί που χαρακτηρίζουν σφαγέα των λαών τον Μ. Αλέξανδρο και σφαγέα της Τριπολιτσάς τον ''Γέρο του Μοριά'', λες και δεν ξέρουν τον εκπολιτιστικό ρόλο του μεγάλου Έλληνα στρατηλάτη και αγνοούν επιδεικτικά πως, στην περίπτωση της άλωσης της Τριπολιτσάς από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, δεν μπορούσε να μην υπάρχει το εκδικητικό ξέσπασμα των Ελλήνων , που κέρδιζαν την ελευθερία τους μετά από τέσσερις αιώνες αιμάτων, δουλείας και εξευτελισμών από τους Τούρκους κατακτητές τους.
Τέλος, για να ξεκαθαρίσουμε μια και καλή τα του ''Κρυφού (νυχτερινού) Σχολειού'', αυτό υπήρχε αποδεδειγμένα - όπως ήδη ανέφερα - τους δυο πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, με σκοπό να προστατέψει τους Έλληνες απ' τον εξισλαμισμό και την αμάθεια στην οποία τους έσπρωχναν οι Τούρκοι τα σκοτεινά εκείνα χρόνια, για να διασφαλίσουν τη δουλοφροσύνη τους. Με ''εφαλτήριο'' αυτό ξεκίνησε η πορεία προς την Ανάσταση του Γένους!..
Άλλωστε ο όρος ''κρυφό σχολειό'' δε συναντάται μόνο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά - περιστασιακά - και στα επόμενα χρόνια της ελληνικής ιστορίας, όπου απαιτούνταν να μείνει κρυφή η εκπαίδευση, συνδυασμένη με μορφές εθνικής πάλης, όπως η Αντίσταση κατά την γερμανική Κατοχή (1941-44) ή αυτή του Κύπριου στρατηγού Γρίβα Διγενή, ο οποίος τέθηκε επικεφαλής του αντιαποικιακού αγώνα των Κυπρίων κατά των Άγγλων στα χρόνια της βρετανικής διοίκησης στην Κύπρο (περίοδος Αγγλοκρατίας της: 1878-1960).
Ως εκ τούτου, όλα αυτά τα... ''αναθεωρητικά'' που ακούγονται, κατά καιρούς, τις παραμονές των επετειακών εορτασμών της 25ης Μαρτίου αποσκοπούν στο να αμφισβητήσουν με ύπουλο τρόπο την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων και να τσαλακώσουν την περηφάνια και τους συναισθηματικούς δεσμούς τους με ό,τι ηρωικό και σπουδαίο τους συνδέει με το παρελθόν...