Εδαφικές προσαρμογές στα Βαλκάνια και τα παρελκόμενα της Συμφωνίας των Πρεσπών

της Φιλιππιάδας Παλαιολόγου*

«Δεν αποκλείουμε τις εδαφικές προσαρμογές… Νομίζουμε ότι πρέπει να το επιλύσουν μεταξύ τους…»
(John Bolton, ΣΕΑ των ΗΠΑ).  «…Χαιρετίζουμε επίσης την πρόσφατη πρόοδο στην οριοθέτηση των συνόρων στα Δ. Βαλκάνια…»
(Νατοϊκό ανακοινωθέν, 11/7/2018).  «Ένα Κουτί της Πανδώρας που αν ανοίξει ενδέχεται να θέσει υπό αμφισβήτηση
ή ακόμα και να μετατοπίσει τα σύνορα και σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων»
( C. Bildt, Ειδικός Απεσταλμένος της ΕΕ για τη Γιουγκοσλαβία,
W. Ischinge, Πρόεδρος της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου).

Η λογική των συζητήσεων για εδαφική ανταλλαγή μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου

Σύμφωνα με τον Αμερικανό Σύμβουλο Ασφαλείας, John Bolton, η εδαφική ανταλλαγή μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου έχει μια δελεαστική λογική: «Το Βελιγράδι και η Πρίστινα διεξάγουν συνομιλίες με στόχο την άρση του υφιστάμενου αδιεξόδου αναφορικά με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, καθώς αμφότερες αδυνατούν να ενταχθούν στην ΕΕ μέχρις ότου αντιμετωπιστεί το αδιέξοδο. Και κάθε μία διαθέτει παρακείμενα τμήματα εδαφών που κατοικούνται από εθνότητα της άλλης πλευράς, που επιθυμεί τη διαβίωση μεταξύ του συγγενούς πληθυσμού τους. Οπότε αν οι δύο χώρες μπορούν να
συμφωνήσουν ως προς την εδαφική ανταλλαγή προκειμένου να αμβλύνουν τη στάση τους, γιατί θα πρέπει να σταθούν εμπόδιο οι ΗΠΑ ή η Ευρώπη;»
Ωστόσο η προσφυγή σε εδαφικές λύσεις αποτελεί πρόδρομο για την επανάληψη των συγκρούσεων.  Και τούτο επειδή η «σαγηνευτική λογική» των εδαφικών ανταλλαγών σε σχέση με το Κοσσυφοπέδιο, αναπόφευκτα μεταμορφώνεται στο παράλογο του πολέμου αναφορικά με την εφαρμογή της στη Βοσνία.
Το ίδιο ισχύει και για τη νεοφώτιστη «Βόρεια Μακεδονία», η μεγάλη αλβανική μειονότητα της οποίας ενεπλάκη σε ένοπλη αντιπαράθεση με την πλειοψηφία των Σλαβομακεδόνων το 2001 και εξακολουθεί να είναι στενά συνδεδεμένη με τους εθνοτικά συγγενείς της στο Κοσσυφοπέδιο. Για την συντριπτική πλειοψηφία των Αλβανών τα διεθνή σύνορα είναι ανύπαρκτα ενώ ανεξαρτήτως των υποσχέσεων των ηγετών της αλβανικής μειονότητας να παραμείνουν στη χώρα, η λογική της απόσχισης θα επιστρέψει, ιδιαίτερα αν το νέο-ομοιογενές- Κοσσυφοπέδιο ενταχθεί στην Αλβανία. Σε μια τέτοια περίπτωση το αλβανικό στοιχείο της γείτονος ποιό λόγο θα είχε να παραμείνει εκτός της Μεγάλης Αλβανίας, εγκλωβισμένο σε μια εσαεί ψυχρή σχέση ως μόνιμα καθορισμένη μειονότητα;

Η απειλή που απορρέει από τη Συμφωνία των Πρεσπών για την Ελλάδα

H πολύπαθη Χερσόνησος του Αίμου δεν έχει σταματήσει να μας αιφνιδιάζει παρότι μεσολάβησε ένα βραχύ διάστημα φαινομενικής ηρεμίας, που προσωπικά θεωρώ ότι σε σχέση με τη χώρα μας τελείωσε οριστικά μετά την κύρωση της «Συμφωνίας των Πρεσπών».
Και επειδή οφείλω να διατυπώνω εκτιμήσεις επί πραγματικών περιστατικών, στέκομαι στο γεγονός ότι μόλις ένα μήνα μετά την κύρωση της Συμφωνίας από την Εθνική Αντιπροσωπεία, η χώρα μας αναγκάστηκε να προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις προκειμένου να απαντήσει στο υποβολιμαίο (εφόσον δεν ζητήθηκε και από το Ελληνικό Κράτος να καταθέσει την άποψη του) «ρεπορτάζ» του BBC με τίτλο «Αόρατη μακεδονική μειονότητα» (ΣΣ: Η «διόρθωση» στην οποία προέβη το βρετανικό δίκτυο στις 2/3/2019, μετά την επιστολή που απέστειλε ο Έλληνας πρέσβης στο Η.Β., ουδόλως μετέβαλε την ουσία του δημοσιεύματος). Το τεράστιας εμβέλειας ειδησεογραφικό δίκτυο, στην ηλεκτρονική του έκδοση, αναφέρεται σε «μια γλωσσική μειονότητα που καταπιέζεται διαρκώς», ανοίγοντας ουσιαστικά θέμα ύπαρξης μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα, δεδομένου ότι η γλώσσα αποτελεί βασικό εθνοτικό στοιχείο επί της ταυτότητας μιας μειονότητας.
Και δυστυχώς το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση συντελέστηκε με την αναγνώριση της «μακεδονικής γλώσσας» από το άρθρο 7.4 της Συμφωνίας, που πάνω του πρόκειται να οικοδομηθεί το αφήγημα για ύπαρξη μειονότητας. Κι ας εμμένουν οι υποστηρικτές της Συμφωνίας πως δίνει τέλος στον αλυτρωτισμό του βόρειου γείτονα.
Όσοι είναι σε θέση να αναγνώσουν σωστά τα δεδομένα, δεν αναμένουν τη δημιουργία θέματος από την κυβέρνηση των Σκοπίων αλλά από εκείνους τους Έλληνες πολίτες που αισθάνονται πως ανήκουν σε μειονότητα και που στις ευρωεκλογές του 2009 συγκέντρωσαν στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας 4.530 ψήφους (2.594 στη Μακεδονία). Αυτοί θα απευθυνθούν -«με την άδεια της αστυνομίας» πλέον – στα κατά τόπους Πρωτοδικεία και θα απαιτήσουν την ίδρυση σωματείων για την προστασία, καλλιέργεια, διάδοση κλπ- της «μακεδονικής γλώσσας», η οποία αναγνωρίζεται ρητά από το άρθρο 7.4 της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αίτημα που τα ελληνικά δικαστήρια δεν θα είναι σε θέση να απορρίψουν, καθώς υποχρεούνται στην εφαρμογή των Νόμων του Κράτους.
Το «ρεπορτάζ» του BBC αποτελεί στην ουσία προαναγγελία επερχόμενου τσουνάμι αντίστοιχων δημοσιευμάτων, καταγγελιών και «διεκδικήσεων», αρχής γενομένης από τον ιδρυτή πολιτικού φορέα που υποστηρίζει την ύπαρξη «μακεδονικής μειονότητας» στη χώρα μας. Ο οποίος μόλις δύο μέρες (26/2/2019) μετά την ευρεία δημοσιότητα που δόθηκε διεθνώς στο «ρεπορτάζ», «φιλοξενήθηκε» κυριολεκτικά από ρ/φ σταθμό της Θεσσαλονίκης ισχυριζόμενος πως είναι μέλος της «σύγχρονης μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα», κάνοντας λόγο για «σύγχρονη μακεδονική γλώσσα και  σύγχρονες μορφές γλωσσικής έκφρασης» (ΣΣ: O όρος  «σύγχρονος/η» φαίνεται πως θα χρησιμοποιηθεί στο εξής προκειμένου οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως «Μακεδόνες» να προβάλλουν τις απαιτήσεις τους- μη αποκλειομένης της προσπάθειας οικειοποίησης του γεωγραφικού χώρου, καθώς ο συγκεκριμένος στόχος είναι ανέφικτος μέσα από την παραχάραξη της ιστορίας).
Σημειώνεται πως ο ίδιος υπήρξε επί σειρά ετών «προνομιακός συνομιλητής» υψηλόβαθμου δυτικού αξιωματούχου ο οποίος απεστάλη εσπευσμένα (Μάιος 2017) στα Σκόπια, προκειμένου να αποτρέψει μια νέα ανεξέλεγκτη εθνοτική αντιπαράθεση μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων. Η αποστολή του μάλιστα φαίνεται ότι υπήρξε αποτελεσματική αφού η ρητορική της όξυνσης αμβλύνθηκε, η κατάσταση οδηγήθηκε σε εκτόνωση και δρομολογήθηκε μια λύση που σίγουρα μπορεί να θεωρηθεί ευνοϊκή για το αλβανικό στοιχείο, το οποίο πλέον συμμετέχει στην υπό τον Zoran Zaev κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών. Παράλληλα καταγράφηκε μια ξαφνική υποχώρηση του μαινόμενου εθνικιστή, Nikola Gruevski, ο οποίος αποδυναμώθηκε και πολιτικά «εξαϋλώθηκε».
Οι συνειρμοί είναι αναπόφευκτοι αν λάβουμε υπόψη ότι εν λόγω αξιωματούχος υπηρέτησε στο παρελθόν ως επικεφαλής της διπλωματικής αντιπροσωπείας της χώρας του στη Β. Ελλάδα, διακρινόμενος τόσο για την αμφιλεγόμενη δραστηριότητα του σε περιοχές της ΒΔ Μακεδονίας, όπου διατηρούσε τακτικές και στενές επαφές με τα μέλη και τον πρόεδρο του πολιτικού φορέα που προαναφέρθηκε, όσο και για τη συμπεριφορά του έναντι της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, αφού οι επαφές του περιορίζονταν αποκλειστικά στους κύκλους των «τουρκοφρόνων». Πρόκειται για ένα διπλωμάτη καριέρας, που η εμπλοκή του στη βαλκανική κρίση μάλλον προοιωνίζει την διακύβευση ύψιστων εθνικών συμφερόντων της Ελλάδας, καθώς χαρακτηρίζεται ως «μετρ» στη χάραξη νέων συνόρων και στη δημιουργία πολλών κρατών στα Βαλκάνια.
Φθάνει να τηρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Και στην περίπτωση μας δυστυχώς η Συμφωνία των Πρεσπών εξασφάλισε τη μονοπώληση της μακεδονικής εθνικής ταυτότητας από τους σλαβογενείς, ό,τι πιο επικίνδυνο σε περίπτωση διάσπασης του βόρειου γείτονα μας. Επειδή μια τέτοια εξέλιξη θα καταστήσει απαραίτητη τη δημιουργία ενός νέου κράτους-τοποτηρητή, «εθνικά ομοιογενούς», προκειμένου να μην κινδυνεύει με νέα διάσπαση ενώ η χώρα μας θα αισθανθεί την πραγματική πίεση στα σύνορα της. Τότε θα υπάρξει υπαρκτή απειλή για εδαφικές ανακατατάξεις.

Ποιος όμως ωφελείται από μια νέα αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια;

Σε κάθε περίπτωση όσοι επιθυμούν διακαώς την αποδυνάμωση της ΕΕ, την περαιτέρω απομείωση της ρωσικής επιρροής, και την αποτυχία της κινεζικής στρατηγικής διείσδυσης στην Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν περιφερειακό γεωπολιτικό μετασχηματισμό. Εκείνοι που επιδιώκουν τη δημιουργία ασταθών κρατών, μέσω των χαλάρωσης των συνόρων και της ανακατανομής του πληθυσμού, προκειμένου στη συνέχεια να καταστεί εύκολη η διακυβέρνηση τους σε οντότητες, όπου θα επικρατεί η ανασφάλεια και θα εντείνονται τα τοπικά προβλήματα, παρατείνοντας έτσι την οικονομική υποτέλεια και στασιμότητα τους . Αυτοί που αξιοποιούν την ανθρωπιστική καταστροφή που προκλήθηκε από τον πόλεμο στη Συρία, ως εργαλείο «δημογραφικής μηχανικής» στα Βαλκάνια, διατηρώντας ΜΟΝΟ για τη χώρα τους το προνόμιο του Έθνους – Κράτους. Και φυσικά- για τους δικούς τους λόγους- οι «διευκολυντές» τους που ψήφισαν υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η σύγκρουση στρατηγικά αποκλινόντων συμφερόντων με τη γεωπολιτική τύχη της ΕΕ. στα Βαλκάνια, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η «Μάχη για την Ευρώπη».

*Η Φιλιππιάδα Παλαιολόγου είναι Αναλύτρια Στρατηγικών Πληροφοριών. από το «https://www.liberal.gr/»