Μαρτυρία τοῦ Γάλλου δημοσιογράφου Ρενὲ Πυώ. Ἀπὸ τὸ βιβλίο του «Ὁ θάνατος τῆς Σμύρνης»,* 1922.
«Μιὰ γαλλικὴ περίπολος, ἀποτελούμενη ἀπὸ εἰκοσι ἄνδρες, τοὺς ὁποίους συνόδευα μαζὶ μ’ ἕναν ἄλλο πολιτοφύλακα, ἀμέσως πῆγε στὴ Μητρόπολη, γιὰ νὰ παρακαλέσει τὸν Σεβασμιώτατο Χρυσόστομο μὰ μεταφερθεῖ στὸν [ρωμαιοκαθολικὸ ναὸ τῆς] Ἱερᾶς Καρδίας ἢ στὸ Γενικὸ Προξενεῖο τῆς Γαλλίας. Ὅμως, ὁ Σεβασμιώτατος ἀρνήθηκε, ίσχυριζόμενος ὅτι ὡς ποιμένας, ἔπρεπε νὰ μείνει κοντὰ στὸ ποίμνιό του.
Τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ περίπολος ἔφευγε, ἕνα αὐτοκίνητο, μ’ ἕναν ἀξιωματικὸ καὶ δύο Τούρκους στρατιῶτες μὲ ἐφ’ ὄπλου λὀγχη, στάθμευσε μπροστὰ στὴ Μητρόπολη. Ὁ ἀξιωματικὸς ἀνέβηκε στὸν Μητροπολίτη καὶ τὸν διέταξε νὰ τὸν ἀκολουθήσει στὸν στρατιωτικὸ διοικητὴ Νουρεντὶν Πασᾶ.
Μόλις εἶδα νὰ παίρνουν τὸν Μητροπολίτη, συμβούλεψα τὴν περίπολο νὰ ἀκολουθήσει τὸ αὐτοκίνητο. Φτάσαμε μπροστὰ στὸν μεγάλο στρατώνα, ὅπου βρισκόταν ὁ γενικὸς διοικητὴς Νουρεντίν. Ὁ Μητροπολίτης ὁδηγήθηκε ἀπὸ τὸν ἀξιωματικὸ ποὺ τὸν συνόδευε, ἐνώπιόν του. Δέκα λεπτά αργότερα, ξανακατέβαινε. Τὴν ἴδια στογμή, ὁ Νουρεντὶν Πασᾶς ἔκανε τὴν ἐμφάνισή του στὸν ἐξώστη τοῦ κτιρίου καὶ ἀπευθυνόμενος στοὺς χίλους-χίλους πεντακόσιους μουσουλμάνους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες ποὺ βρίσκονταν ἐπὶ τόπου, τοὺς δήλωσε ὅτι τοὺς παρέδιδε τὸν Μητρόπολίτη, προσθέτοντας: « Ἂν σᾶς ἔκανε καλό, κάντε του καλό. Ἂν σᾶς ἔκανε κακό, κάντε του κακό».
Ὁ ὄχλος ἅρπαξε ἀμέσως τὸν Μητροπολίτη καὶ τὸν πῆγε μπροστὰ σ’ ἕνα κουρεῖο, τοῦ Ἰταλοῦ ὑπηκόου Ἰσμαήλ, ὅπου τοῦ φόρεσαν μιὰ ἄσπρη ποδιὰ κουρείου. Ἄρχισαν ἀμέσως νὰ τὸν χτυπᾶνε μὲ γροθιὲς καὶ ξύλα καὶ νὰ τὸν φτύνουν καταπρόσωπο. Τὸν κατατρύπησαν μὲ μαχαιριές. Τοῦ ξερίζωσαν τὰ γένια, τοῦ ἔβγαλαν τὰ μάτια, τοῦ ἔκοψαν τὴ μύτη καὶ τ’ αὐτιά.
Σημειώνω ὅτι μέχρι τὸ σημεῖο αὐτό, ἡ γσλλικὴ περίπολος παρακολουθοῦσε τὴ σκηνὴ αὐτή. Οἰ ναῦτες ἦταν ἔξω φρενῶν, ἔτρεμαν κυριολεκτικὰ ἀπὸ τὴν ἀγανάκτηση καὶ ἤθελαν νὰ ἐπέμβουν. Ὅμως, ὁ ἀξιωματικός τους, ἐκτελώντας διαταγές, τοὺς ἀπαγόρευσε νὰ κινηθοῦν μὲ τὴν ἀπειλή περιστρόφου. Στὴ συνέχεια, χάσαμε τὸν Μητροπολίτη, τὸν ὁποῖο ἀποτέλειωσαν λίγο παραπέρα.
Καθὼς κατευθυνόμουν μὲ τὴν περίπολο στὴν εύρωπαϊκὴ συνοικία, συναντήσαμε ἕνα αὐτοκίνητο, πίσω ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἦταν δεμένος ἀπὸ τὰ πόδια ὁ κ. Τσουρουκτσόγλου, διευθυντὴς τῆς [γαλλόφωνης] ἐφημερίδας «La Réforme», μὲ τὸ κεφάλι νὰ σέρνεται στὸ πλακόστρωτο, ἀνθρώπινο ράκος…»
* Τὸ γαλλικὸ κείμενο, ἀπ’ὅπου καὶ τὸ μεταφρασμένο ἀπόσπασμα, κυκλοφορεῖ στὸ διαδίκτυο σὲ ἔκδοση τοῦ ἀρμενικοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Ἐριβάν.
Μαρτυρία Τούρκου ἐκτελεστῆ
Ἡ ἐκπομπὴ «Μηχανὴ τοῦ Χρόνου» καταγράφει τὴ συγκλονιστικὴ μαρτυρία τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ Γ. Μυλωνᾶ, σὲ ὁμιλία του γιὰ τὴν 60ὴ ἐπέτειο τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς τὸ 1982.Ἐκεῖνος καὶ μία ὁμάδα φοιτητῶν ἦταν αἰχμάλωτοι στὰ μπουντρούμια τοῦ Διοικητηρίου τῆς Σμύρνη., Τοὺς διέσωσε ἀπὸ τὴν ἐκτέλεση Τοῦρκος δεσμοφύλακάς τους, ὁ ὁποῖος ἦταν αὐτόπτης τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου τοῦ Μητροπολίτη:
«Παρακολούθησα το χάλασμα του Δεσπότη σας. Ήμουν μ’ εκείνους που τον τύφλωσαν, που του βγάζαν τα μάτια και αιμόφυρτο, τον έσυραν από τα γένια και τα μαλλιά στα σοκάκια του Τουρκομαχαλά, τον ξυλοκοπούσαν, τον έβριζαν και τον πετσόκοβαν. Από καιρού σε καιρό, όταν μπορούσε, ύψωνε κάπως το δεξί του χέρι και ευλογούσε τους διώκτες του. Κάποιος πατριώτης μου αναγνωρίζει τη χειρονομία της ευλογίας, μανιάζει, μανιάζει και με το τρομερό μαχαίρι του κόβει και τα δυο χέρια του Δεσπότη. Εκείνος σωριάστηκε στη ματωμένη γη με στεναγμό που φαινόταν ότι ήταν μάλλον στεναγμός ανακουφίσεως παρά πόνου. Τόσο τον λυπήθηκα τότε, που με δύο σφαίρες στο κεφάλι τον αποτελείωσα. Αυτή είναι η ιστορία μου. Τώρα που σας την είπα ελπίζω πως θα ησυχάσω. Γι’ αυτό σας χάρισα τη ζωή”. “Και πού τον έθαψαν;” ρώτησα με αγωνία. “Κανείς δεν ξέρει πού έριξαν το κομματιασμένο του κορμί”»…
Μαρτυρία Τουρκο-βόσνιου ἀποσπασματάρχη
Ὁ κλητήρας Θωμᾶς Βουλτσίου ποὺ ἦταν κοντὰ στὸ Χρυσόστομο για πολλὰ χρόνια, μεταφέρει τὴ μαρτυρια τοῦ Τουρκο-βόσνιου διοικητῆ τοῦ ἀποσπάσματος ποὺ τὸν ὁδήγησε στὸ μαρτύριο, τοῦ Ρουστὲμ μπέη Βάσιτς. Σύμφωνα μὲ αὐτή, κατ’ ἐντολὴ τοῦ Νουρεντίν, αὐτοσχέδιο “δικαστήριο” χαμάληδων τὸν “καταδίκασε” σὲ θάνατο μὲ σταύρωση. ΚΙ αύτὸς ἀναφέρεται στὴν καρτερικότητα τοῦ Χρυσοστόμου, χαρακτηρίζοντάς τον “παλληκάρι”. Διατείνεται ὅτι ὁ κατακρεουργημένος Μητροπολίτης σωριάστηκε καὶ ἐξέπνευσε στὴ διαδρομή καὶ ὅτι τὸ ἄψυχο κουφάρι κρεμάστηκε στὴν περιοχὴ Τρικιλίκ. Φέρεται ὁ Βάσιτς νὰ παζάρεψε χωρὶς ἀποτέλεσμα οίκονομικὰ ἀνταλλάγματα γιὰ τὸ κομμένο χέρι τοῦ Μητροπολίτη ποὺ διατηροῦσε. Μιὰ ἀνατριχιαστικὴ λεπτομέρεια ποὺ ταιριάζει μὲ τὴν προηγούμενη μαρτυρία, ὅτι τοῦ .ἔκοψαν τὰ χέρια τὴν ὥρα ποὺ τοὺς εὐλογοῦσε. Ἐξάλλου, δὲν ἀποκλείεται καὶ ἡ ἐκδοχὴ τοῦ πυροβολισμοῦ.
Ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα πρέπει νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ ζήτημα, ὥστε νὰ τεκμηριωθοῦν οἱ
τεελυταῖες στιγμὲς τοῦ ἁγιου Χρυσοστόμου Σμύρνης.
ΦΩΤΟ: Ἀπὸ “Μηχανὴ τοῦ Χρόνου”
xristianiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου