῾Η Ἑλλάδα ἐπιτέλους πεθαίνει - Ἑπτὰ σκέψεις γιὰ ἕναν ἀναστάσιμο ἐθνικὸ ριζοσπαστισμό

από Βασίλης Ξυδιάς

 

1. «Ἐφ’ ὅσον ἡ Ἑλλάδα δὲν πεθαίνει ποτέ, πάει νὰ πεῖ πὼς καί ποτὲ δὲν θὰ ἀναστηθεῖ», εἶχε πεῖ κάποτε ὁ Μάνος Χατζιδάκις (“Ο καθρέφτης και το μαχαίρι”, Ίκαρος, 1988).

Τώρα ποὺ ἡ Ἑλλάδα μοιάζει νὰ φτάνει στὰ τελευταία της τὸ ἐρώτημα εἶναι: μπορεῖ ἡ Ἑλλάδα νὰ ἀναστηθεῖ; Μ’ ἄλλα λόγια, μπορεῖ ὁ Ἑλληνισμὸς – μὲ ὅ,τι σημαίνει αὐτὴ ἡ ἔννοια – νὰ ἐπιβιώσει τῆς ἑλλαδικῆς κατάρρευσης;*

2. Πλησιάζοντας διακόσια χρόνια ἀπὸ τὸν ξεσηκωμὸ τοῦ 1821 ἡ Ἑλλάδα βρίσκεται σὲ ἱστορικὸ ἀδιέξοδο. Ἀσφαλῶς ἔχουν ὑπάρξει χειρότερες στιγμὲς στὸ παρελθὸν (χρεοκοπίες, φτώχεια, πόλεμοι κλπ), ὅμως τώρα φαίνεται πὼς ἔχει στερέψει ἡ δυναμικὴ ποὺ κρατοῦσε τὴ χώρα στὰ πόδια της.

Τὸ κακὸ εἶναι πολυεπίπεδο καὶ καταλαμβάνει ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ἐθνικῆς ὑπόστασης: ἡ οἰκονομία καὶ τὸ κράτος ἔχουν καταρρεύσει· ἡ κοινωνία ἀποσαρθρώνεται (διάλυση μικρομεσαίων στρωμάτων, ἀποψίλωση τῆς χώρας ἀπὸ τὰ μορφωμένα της νιάτα)· ἡ ἐξωτερικὴ περικύκλωση ἐπιτείνεται (προσφυγικό, μακεδονικό, τουρκικὲς ἀπειλὲς κ.ἄ.) καί μάλιστα σὲ συνθῆκες ἀσφυκτικῆς παγκόσμιας πόλωσης.

Τὸ πολιτικὸ σύστημα μαζὶ μὲ τὴ διεθνὴ ἐπιτροπεία ἐνορχηστρώνουν καὶ ἐπισπεύδουν τὴν καταστροφή, κάνοντας ὅ,τι μποροῦν γιὰ νὰ τὴν καταστήσουν ἀναπόφευκτη. Οἱ ἀμήχανες καὶ ἀποσπασματικὲς ἀντιδράσεις τοῦ λαοῦ, παρὰ τὶς κατὰ καιροὺς ἐξάρσεις, καταλήγουν καὶ αὐτὲς νὰ ἀποτελοῦν μέρος τοῦ φαύλου κύκλου. Ἂν δὲν συμβεῖ κάποιο ἀναπάντεχο θαῦμα, τίποτα δὲν δείχνει ἱκανὸ νὰ αναστρέψει τὴν πορεία τῶν πραγμάτων.

3. Ὁρισμένοι τὸ εἶχαν προβλέψει ἀπὸ δεκαετίες, μὲ πιὸ χαρακτηριστικὴ τὴ δυσοίωνη προφητεία τοῦ Finis Graeciae (Χρ. Γιανναρᾶς, 1987). Ἐν τούτοις καὶ ὁ ἴδιος ὁ Γιανναρᾶς καὶ ἄλλοι πολλοὶ – τοῦ γράφοντος περιλαμβανομένου – ἐπιζητήσαμε κατὰ καιροὺς διάφορες συμβατικὲς στρατηγικὲς σωτηρίας καὶ ἐπιβίωσης, ἂν καὶ σὲ ἀντίθετες ὁ καθένας κατευθύνσεις (ἀπὸ τὸ “ἀντιμνημόνιο” ἔως τὸ “μένουμε Εὐρώπη”). Σήμερα γίνεται ὅλο καὶ πιὸ φανερὸ πὼς καμία ἀπ’ αὐτὲς τὶς “ἀμυντικὲς” στρατηγικὲς δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει ἀποτέλεσμα.

Δὲν ὑπάρχουν πλέον περιθώρια γιὰ νέες ψευδαισθήσεις, οὔτε οἰκονομικοκοινωνικοῦ οὔτε ἐθνοπατριωτικοῦ τύπου. Οἱ πρῶτες κατέπεσαν με τὸν ΣΥΡΙΖΑ, ἐνῶ, γιὰ ὅσους ἔχουν μάτια νὰ βλέπουν, τὰ συλλαλητήρια γιὰ τὸ μακεδονικὸ ἔδειξαν τὰ ὅρια τῶν δεύτερων.

4. Κι ἐνῶ ὁ ἑλλαδικὸς Τιτανικὸς βυθίζεται, καθίσταται ἀπολύτως ἀναγκαῖο καὶ ἐπιτακτικὸ νὰ σκεφτοῦμε ἀλλιῶς· ριζοσπαστικὰ μὲ ὅλη τὴ σημασία τῆς λέξης. Νὰ ἀποταυτίσουμε τὸν Ἑλληνισμὸ ἀπὸ τὸ ἐθνικὸ-κρατικό του ἔνδυμα, αὐτὸ μὲ τὸ ὁποῖο συγχωνεύτηκε τοὺς δύο τελευταίους αἰῶνες, καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ διασώσουμε ἀπ’ αυτὸν καὶ ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας ὅ,τι πραγματικὰ εἶναι οὐσιῶδες. Οὐσιῶδες, τόσο γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες, ὅσο καὶ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα στὸ σύνολό της.

Στὴν πραγματικότητα ἡ ὑποχρέωση δὲν εἶναι καινούργια. Διότι αὐτὸ μᾶλλον ἐννοοῦσε ὁ Σολωμὸς – καὶ ὄχι ὁτιδήποτε ἄλλο – ὅταν ἔλεγε πὼς το έθνος πρέπει νὰ μάθει νὰ θεωρεῖ ἐθνικὸ ὅ,τι εἶναι ἀληθές. Αὐτὸ εἶναι ποὺ δὲν κάναμε στὰ διακόσια χρόνια τῆς σχετικῆς, ἔστω, ἐλευθερίας καὶ αὐτοκυβέρνησής μας σὰν Ἕλληνες· καὶ τώρα τὸ πληρώνουμε. 

5. Προσωπικά, ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἤδη τῆς δεκαετίας του ’90 – ἀμέσως μετὰ τὴν κατάρρευση τοῦ ἀνατολικοῦ μπλόκ, μετὰ τὸ ἐπιφαινόμενο “τέλος” τῶν πολιτικῶν ἰδεολογιῶν καὶ τὴν ἰσχυρὴ ἐμφάνιση τοῦ ἰσλαμικοῦ φονταμενταλισμοῦ, ὅταν ἀκόμα βρισκόμασταν στὰ πρῶτα, αἰσιόδοξα στάδια τῆς παγκοσμιοποίησης, πρὶν τὴν ὁλοκληρωτικὴ διάλυση τῆς Γιουγκοσλαβίας, πρίν οἱ Τοῦρκοι διατυπώσουν τὴ στρατηγικὴ τοῦ Νεο-οθωμανισμοῦ, κι ἐνῶ ἡ Ἑλλάδα φαινόταν νὰ κρατᾶ κάποια γερὰ χαρτιὰ στὰ χέρια της – εἶχα ὑποστηρίξει πὼς ὀφείλαμε νὰ ἀναζητήσουμε μιὰ νέα ἐθνικὴ στρατηγικὴ μὲ ἡγεμονικὲς φιλοδοξίες στὸν χῶρο τῶν Βαλκανίων καὶ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Νὰ βάλουμε σὲ δεύτερη μοίρα τὴν ὑποστήριξη τῶν δικαίων καὶ τῶν συμφερόντων τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους, καὶ νὰ διερευνήσουμε στρατηγικὲς ὑπέρβασης τῶν βαλκανικῶν ἐθνοκρατισμῶν – μεταξὺ αὐτῶν καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ – τόσο στὸ γεωπολιτικὸ πεδίο, ὅσο καὶ στὸ πεδίο τῆς ταυτότητας.

Σήμερα, 25 χρόνια μετὰ – μὲ δεδομένη τὴν κρίση τῆς παγκοσμιοποίησης σὲ διεθνὲς ἐπίπεδο, ὄντας σὲ συνθῆκες οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς καταβαράθρωσης τῆς χώρας, περικυκλωμένοι ἀπὸ σοβαρὲς ἐστίες γεωπολιτικῆς σύγκρουσης, καὶ μὲ τὰ χειρότερα ἴσως ἀκόμα μπροστά μας – δὲν μποροῦμε ἀσφαλῶς νὰ μιλᾶμε γιὰ ὑπέρβαση μὲ τὴν ἔννοια ποὺ τὸ ἐννοοῦσα τότε, μὲ τὴν ἔννοια δηλαδὴ μιᾶς κατὰ τὸ μᾶλλον ἢ ἧττον ὁμαλῆς συνθετικῆς μετεξέλιξης καί μὲ ἡγεμονικὴ τὴ θέση τῆς Ἑλλάδας στὴν εὐρύτερη περιοχή της. Θὰ πρέπει μᾶλλον νὰ εἴμαστε ἔτοιμοι γιὰ διάβαση μέσα ἀπὸ πιὸ χαοτικὲς καὶ θραυσματικὲς καταστάσεις, ἐνδεχομένως καὶ μέσα ἀπὸ μιὰ ἐθνικὴ συντριβή.

Αὐτὸ ὅμως δὲν ἀλλάζει τὶς θεμελιώδεις παραμέτρους τοῦ προβλήματος. Ἴσα ἴσα, καθιστᾶ ἀκόμα πιὸ ἐπιτακτικὸ τὸν ριζικὸ ἐθνικὸ ἀναστοχασμὸ καὶ τὴν ἐπικέντρωση στὰ οὐσιώδη· σ’ αὐτὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα θὰ μποροῦσε κανεὶς εἴτε νὰ κρατηθεῖ σὰν σὲ ἐπιμέρους ναυαγοσωστικὲς σχεδίες, ἂν ἰσχύσει τὸ χειρότερο σενάριο, τῆς συντριβῆς· εἴτε νὰ πατήσει σ’ αὐτά, σὰν σὲ ἐφαλτήρια, γιὰ νὰ θέσει σὲ κίνηση εὐρύτερες ἀνασυνθετικὲς διαδικασίες, ἂν ἐπικρατήσει τὸ καλύτερο σενάριο, μιᾶς ἔστω καὶ δύσκολης μετεξέλιξης τῆς τωρινῆς κατάστασης.

6. Δὲν εἶμαστε, ἀσφαλῶς, σὲ θέση – οὔτε σὰν χώρα, οὔτε σὰν λαός, οὔτε σὰν πρόσωπα – νὰ ἐλέγξουμε τὴν ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων· καὶ μὲ τὴν ἔννοια αὐτὴ δὲν θὰ εἶχε νόημα ἕνα πλῆρες στρατηγικὸ σχέδιο. Μποροῦμε ὅμως να προσδιορίσουμε τὰ βασικὰ πεδία· τὰ μέτωπα στὰ ὁποῖα θὰ κριθεῖ ἡ ὑπόθεση.

Ἤδη ἀνέφερα δύο βασικοὺς ἄξονες: (α) τὸν γεωπολιτικὸ-ἐδαφικό, ποὺ ἀφορᾶ κυρίως τὴν κρατικὴ καὶ κοινωνικὴ ὑπόσταση τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, καὶ (β) τὸν ἰδεολογικὸ-πνευματικό, τὸ ζήτημα τῆς ταυτότητας, τῶν ἀξιακῶν προτεραιοτήτων καὶ τῶν οὐσιωδῶν ἀναγκῶν σὲ προσωπικὸ καὶ συλλογικὸ ἐπίπεδο. Προφανῶς δὲν πρόκειται γιὰ δύο ξεχωριστὲς καταστάσεις. Εἶναι δύο διακριτὲς ἀλλὰ διαπλεκόμενες διαστάσεις ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ πράγματος.

Ὅμως νομίζω πὼς εἴπαμε ἀρκετὰ γιὰ τὴν ὥρα. Ἐλπίζω πὼς στὸ ἑπόμενο τεῦχος τοῦ ΚΟΙΝΟΥ θὰ μπορέσω νὰ ἀναπτύξω τὶς σκέψεις μου γι’ αὐτοὺς τοὺς δύο ἄξονες ἀναλυτικά.

7. Ὣς τότε θὰ ἤθελα νὰ ἐνθαρρύνω ὅποιον ἔχει διάθεση νὰ ρίξει μιὰ ματιὰ στὸ διαδίκτυο, στὸ antifono.gr, στὰ δύο βίντεο μὲ τὴν ὁμιλία καὶ τὶς παρεμβάσεις τοῦ π. Βασιλείου Γοντικάκη στὴν ἐκδήλωση “Ἡ παράδοση ὡς κίνδυνος καὶ ὡς ἐλπίδα”, ποὺ ἔλαβε χώρα στὸ Μέγαρο Μουσικῆς την πρωταπριλιὰ τοῦ 2013 μὲ συνομιλητὲς τὸν Μάριο Μπέγζο καὶ τὸν Θανάση Παπαθανασίου.

Εἶπε κάποια στιγμή, χωρὶς καθόλου νὰ ἀστειεύεται, ὁ π. Βασίλειος (2ο βίντεο, 34:00-34:10): «Μοῦ ἀρέσει ἡ ἀποτυχία, καὶ μοῦ ἀρέσει ἡ σύγχυση, καὶ μοῦ ἀρέσει νὰ τὰ κάνουμε θάλασσα, καὶ ὁ Θεὸς μᾶς ἔκανε ἔτσι, νὰ τὰ κάνουμε θάλασσα». Λίγο πρὶν εἶχε πεῖ τοῦτο (1ο βίντεο, 25:30-26:00 και 27:15-27:30): «Ἐγὼ λέω ὅτι εἶναι μεγάλο πράγμα νὰ εἶσαι Ἕλληνας Ὀρθόδοξος… δηλαδὴ νὰ εἶσαι μὴ Ἕλληνας καὶ μὴ Ὀρθόδοξος. Νὰ εἶσαι μιὰ Θεοφάνεια. Ὁ Ἑλληνισμὸς μὲ τὴν τρέλα του, καὶ ἡ Ὀρθοδοξία μὲ τὴ σώφρονα μανία καὶ τὴ νηφάλιο μέθη σὲ ὁδηγεῖ στὸ ξεπέρασμα τῶν πάντων. … Ἀλλὰ ἐὰν τυχὸν ὑποφέρουμε στὴ ζωή μας, ἂν φτάσουμε σὲ ἀπόγνωση, ἂν διαλυθοῦμε καὶ δὲν ὑπάρχουμε, τότε θὰ νιώσουμε ὅτι ἔρχεται Αὐτὸς ποὺ μᾶς ἀνιστᾶ».

Ὄντας συντονιστὴς αὐτῆς τῆς ἐκδήλωσης εἶχα τὴ δυνατότητα νὰ παρακολουθήσω προσεκτικὰ τὰ λεγόμενα καὶ νὰ συνειδητοποιήσω ὅτι ὁ ἁγιορείτης γέροντας κατ’ οὐσίαν ἀπαντοῦσε μὲ τὸν δικό του ρηξικέλευθο τρόπο στὴν ἀπορία τοῦ Μάνου Χατζιδάκη γιὰ τὴν Ἑλλάδα ποὺ δέν μπορεῖ νὰ πεθάνει, καθὼς καὶ σὲ ὅλους ἐμᾶς, ποὺ ὅπως εἶπα παραπάνω, μηχανευόμασταν ἀδιέξοδες στρατηγικὲς σωτηρίας καὶ ἐπιβίωσης.

* Ὑπὸ τὸ πρίσμα αὐτοῦ τοῦ ἐρωτήματος, ποὺ ἀφορᾶ τὴν ὑπόσταση καὶ τὸ μέλλον τοῦ Ἑλληνισμοῦ, θὰ ἤθελα νὰ συνεχίσω τὴ συζήτηση ποὺ ἄνοιξε στὸ πρῶτο τεῦχος τοῦ ΚΟΙΝΟΥ ὁ Ἄγγελος Καλογερόπουλος μὲ τὸ σημείωμά του “ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ”. Θεωρῶ ὅτι πρόκειται κατ’ οὐσίαν γιὰ τὸ ἴδιο θέμα, παρ’ ὅλο ποὺ ἐκεῖ ὁ Ἄγγελος Καλογερόπουλος πιάνει τὸ νῆμα ἀπὸ τὴν ἄλλη ἄκρη του, συζητώντας τὸ ἑλληνικὸ πρόβλημα μὲ ἀφετηρία τὴν ἀνάγκη ἑνὸς γενικότερου πνευματικοῦ ἀναπροσανατολισμοῦ τῆς ἀνθρωπότητας καί τοῦ δυτικοῦ κόσμου.

Ἀρχική δημοσίευση: ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ, τεῦχος 2, Μάρτιος 2018, σελ. 19-20.

Το ζωγραφικό έργο που πλαισιώνει τη σελίδα (“Φυλαχτό”) είναι δημιουργία του Χρήστου Μποκόρου.



 antifono.gr