Πώς ήσαν οι εφημερίδες της αρχαιότητας;

 

Με αφορμή το γεγονός ότι εδώ και πολλά χρόνια παρατηρούνται διάφορα … παρατράγουδα με την εκάστοτε εξουσία, σε σχέση με τους λειτουργούς του Τύπου, ας θυμηθούμε τι γινόταν με τις εφημερίδες στην αρχαιότητα και ιδιαίτερα στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου!

ΓΡΑΦΕΤΑΙ ότι ως εφημερίδα χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε έντυπη περιοδική έκδοση της οποίας η περιεχόμενη ύλη αφορά κατά πλειονότητα ειδησεογραφία τρεχόντων γεγονότων της περιόδου στην οποία εκδίδεται (ημερήσια, εβδομαδιαία κ.λπ.). Αυτή είναι και η ουσιώδης διαφορά από το έντυπο περιοδικό. Το σύνολο των εφημερίδων και περιοδικών ονομάζεται γενικότερα Τύπος διακρινόμενος ανάλογα σε "ημερήσιο τύπο", "εβδομαδιαίο τύπο" κ.λπ. ή "περιοδικό τύπο", ειδικότερα για τα περιοδικά. Οι εφημερίδες, όπως ομοίως και τα περιοδικά συγκαταλέγονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Σήμερα με την ηλεκτρονική τεχνολογική εξέλιξη απαντάται και το είδος της "ηλεκτρονικής εφημερίδας".
Οι εφημερίδες απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό αναγνωστών είτε με ειδησεογραφία γενικού περιεχομένου είτε ειδικού, λαμβάνοντας ανάλογους χαρακτηρισμούς, π.χ. πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές κ.λπ.

Πώς ήσαν οι εφημερίδες της αρχαιότητας;

Είναι αλήθεια ότι σε πολλές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας συντάσσονταν τα λεγόμενα δημόσια γράμματα, που αποτελούσαν, κατά έναν τρόπο, τις επίσημες εφημερίδες της εποχής. Στη Ρώμη, τα συναντά κανείς ως acta diurna.

Γραπτές εφημερίδες είναι και οι βασίλειοι εφημερίδες που συντάσσονταν κατά διαταγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και περιείχαν πληροφορίες για τα πολιτικά και εκπολιτιστικά γεγονότα της εκστρατείας του. Αρχισυντάκτης των βασιλικών αυτών εφημερίδων ήταν ο αρχιγραμματέας του Αλεξάνδρου Ευμένης ο Καρδιανός και κύριος συντάκτης τους ο Διόδοτος ο Ερυθραίος. Ένας από τους συντάκτες ήταν και ο ανιψιός του Αριστοτέλη Καλλισθένης, επειδή όμως δεν εξυμνούσε αρκετά τα κατορθώματα του Αλεξάνδρου, φυλακίστηκε από τον τελευταίο μέσα σε κλουβί. Οι καταγραφές αυτές, αν και λέγονταν εφημερίδες, δεν είχαν καμιά σχέση με εφημερίδα με τη σύγχρονη έννοια και αποτελούσαν απλώς το ημερολόγιο της εκστρατείας.

Τα ρωμαϊκά acta diurna βρίσκονταν πληρέστερα προς την έννοια αυτή. Αυτά αποτελούσαν εξελιγμένη μορφή των δημοσίων γραμμάτων και περιείχαν κυβερνητικές αποφάσεις και άλλες πληροφορίες, που υποτίθεται πως έπρεπε να τις μάθει ο λαός της Ρώμης. Οι ειδήσεις γράφονταν σε σανίδες που τις αναρτούσαν σε κεντρικό σημείο της πόλης. Το 48 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας εγκαινίασε την δημοσίευση και των αποφάσεων της ρωμαϊκής Συγκλήτου (acta Senatus), προσδίδοντας έτσι στις ρωμαϊκές εφημερίδες τη μορφή επίσημης Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Βαθμιαία, οι εφημερίδες αυτές άρχισαν να δημοσιεύουν και πληροφορίες γενικού ενδιαφέροντος (ανάλογα με το σύγχρονο ρεπορτάζ). Τις αντέγραφαν εγγράμματοι δούλοι, για να στέλνονται σε διάφορα σημεία του ρωμαϊκού κράτους ή για να μεταπωλούνται σε Ρωμαίους πολίτες. Όταν ο Τιβέριος (20 μ.Χ.) απαγόρευσε την αναγραφή των συγκλητικών αποφάσεων, οι ρωμαϊκές εφημερίδες πήραν οριστικά τη μορφή του ανεπίσημου πληροφοριοδοτικού φύλλου, δηλαδή της σημερινής εφημερίδας.

Κλείνοντας, μη λησμονήσουμε να πούμε ότι στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία αναφέρεται και κάποιο ιστορικό έργο με τον τίτλο «Εφημερίς Τρωικού Πολέμου» που αποδίδεται σε κάποιον Κρητικό με το όνομα Δίκτυ. Το έργο αυτό έχει διασωθεί σε λατινική διασκευή κάποιου Λ. Σεπτιμίου και έτυχε μεγάλης αποδοχής κατά το Μεσαίωνα. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο βρέθηκε στον τάφο του Δίκτυ στην Κνωσό κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. από κάποιους βοσκούς, οι οποίοι παρέδωσαν τα χειρόγραφα στον Ρουτήλιο Ρούφο, διοικητή τότε της Κρήτης κι αυτός με τη σειρά του τα έστειλε στο Νέρωνα ο οποίος έκανε τη μεταφορά της διηγήσεως από τα φοινικικά στα ελληνικά. Ωστόσο σώζεται μόνο το λατινικό κείμενο του Σεπτιμίου. Για το Δίκτυ γνωρίζουμε μόνο ό,τι αυτός ισχυρίζεται. Ότι δηλαδή έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο ως ακόλουθος των Κρητών βασιλέων, Ιδομενέα και Μηριώνη.

ΠΗΓΕΣ: Εγκυκλοπαίδειες ΔΟΜΗ, ΠΑΠΥΡΟΣ - ΛΑΡΟΥΣ, έκδοση 1963, τόμος 6, σελ. 1018 και τόμος 5, σελ. 726 και Βικιπαίδεια.

 https://www.sakketosaggelos.gr/Article/11094/