Οι Νεφέλες του Αριστοφάνη και οι Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας!

Οι Νεφέλες του Αριστοφάνη και οι Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας!

Οι Νεφέλες είναι ίσως η κωμωδία του Αριστοφάνη με τα περισσότερο διασκεδαστικά επεισόδια. Ήρωας της κωμωδίας είναι ο Σωκράτης, που τον παρουσιάζει ως δάσκαλο των νέων επικίνδυνων ιδεών που υπονομεύουν την αθηναϊκή κοινωνία και ως αρχηγό των σοφιστών. Η τόσο άγρια επίθεση του Αριστοφάνη εναντίον του Σωκράτη εξηγείται ίσως από το γεγονός ότι ο ποιητής απηχούσε τις γνώμες της μάλλον συντηρητικής τάξης της Αθήνας και έβλεπε τις διδασκαλίες του Σωκράτη ως επικίνδυνους νεωτερισμούς για την τάξη αυτή!..Τι είχαν επινοήσει, όμως, οι Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο για να παρακολουθήσουν τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, σε νεοελληνική απόδοση (μετάφραση) του Γιώργου Σουρή, αφού ο νόμος ήταν απαγορευτικός για τις γυναίκες;

ΟΠΩΣ είναι γνωστό οι «Νεφέλες» («Νεφέλαι») είναι μια κωμωδία του Αριστοφάνη, αποτελούμενη από 1.510 στίχους. Η κωμωδία αυτή έχει ως θέμα το Σωκράτη και τη νέα παιδεία. Παίχτηκε για πρώτη φορά, στην αρχική της μορφή, στα Μεγάλα Διονύσια το 423 π.Χ. Δεν είχε καμία επιτυχία, γεγονός που αποδίδεται σε πολλούς και διάφορους λόγους, και ο Αριστοφάνης την ξανάγραψε στη μορφή που έχει διασωθεί. Γνωρίζουμε ότι άλλαξε δύο σκηνές όπου εκδηλώνεται έχθρα προς τη νέα σχολή. 

Στη νέα της έκδοση, η κωμωδία δεν παίχτηκε σε καμία από τις μεγάλες γιορτές. Η υπόθεση της κωμωδίας έχει ως εξής: Ο Στρεψιάδης, αγρότης από τα περίχωρα της Αττικής, εργατικός, οικονόμος και εύπορος, καταστράφηκε οικονομικά από το γάμο του με μια σπάταλη γυναίκα που καταγόταν από το γένος των Αλκμεωνίδων, και από τον άσωτο γιο του, το Φειδιππίδη, που ασχολούνταν μόνο με τις ιπποδρομίες. Καθώς δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη που είχε δημιουργήσει και πιεζόταν από τους δανειστές του, σκέφτηκε να βάλει το γιο του να φοιτήσει στη σχολή του Σωκράτη για να διδαχτεί τη σοφιστική και ρητορική και έτσι να μάθει τον άδικο λόγο, για να νικήσει με αυτόν τους δανειστές και να μην πληρώσει τα χρέη του. Επειδή ο γιος του αρνήθηκε να πάει στη σχολή του Σωκράτη, ο Στρεψιάδης αποφάσισε να πάει ο ίδιος. 

Στο φροντιστήριο του Σωκράτη, προσπάθησαν να τον μάθουν ότι πρέπει να δουλεύει σκληρά και να ζει απλά και τον μύησαν στις Νεφέλες, που καθώς πίστευαν είναι οι αληθινές θεότητες που παράγουν τον κεραυνό και τη βροχή. Αλλά ο Στρεψιάδης είναι πάρα πολύ κουτός, ένας αστοιχείωτος χωρικός, και πάρα πολύ απορροφημένος από τα χρέη του για να μπορέσει να μάθει οτιδήποτε. Τότε ο Στρεψιάδης, κατά συμβουλή του Χορού, οδηγεί το γιο του Φειδιππίδη στο Σωκράτη για να διδαχτεί. Ο Σωκράτης παραδίδει το Φειδιππίδη στον Άδικο και Δίκαιο Λόγο, και γίνεται ένας αγώνας ανάμεσα στους δύο αυτούς λόγους, όπου τελικά υπερνικά ο Άδικος Λόγος. Με τη βοήθεια αυτών που έμαθε ο Φειδιππίδης, ο Στρεψιάδης μπόρεσε να αναιρέσει τους πιστωτές του. Αλλά τα πράγματα στρέφονται εναντίον του όταν ο Φειδιππίδης, γυρίζοντας σπίτι του, θέλησε να εφαρμόσει αυτά που είχε μάθει επάνω στον πατέρα του. Άρχισε να δέρνει τον πατέρα του, να απειλεί ότι θα δείρει και τη μητέρα του και να αποδεικνύει πως είχε δίκιο να το κάνει. Ο Στρεψιάδης, αηδιασμένος με τη νέα παιδεία, βάζει φωτιά στη σχολή του Σωκράτη. Οι Νεφέλες είναι ίσως η κωμωδία του Αριστοφάνη με τα περισσότερο διασκεδαστικά επεισόδια. Ήρωας της κωμωδίας είναι ο Σωκράτης, που τον παρουσιάζει ως δάσκαλο των νέων επικίνδυνων ιδεών που υπονομεύουν την αθηναϊκή κοινωνία και ως αρχηγό των σοφιστών. 

Η τόσο άγρια επίθεση του Αριστοφάνη εναντίον του Σωκράτη εξηγείται ίσως από το γεγονός ότι ο ποιητής απηχούσε τις γνώμες της μάλλον συντηρητικής τάξης της Αθήνας και έβλεπε τις διδασκαλίες του Σωκράτη ως επικίνδυνους νεωτερισμούς για την τάξη αυτή. Η επίθεσή του όμως υπήρξε άδικη, γιατί ο Σωκράτης όχι μόνο δεν δίδαξε ποτέ τη σοφιστική, αλλά ήταν και από τους μαχητικότερους αντιπάλους των σοφιστών. Ο τίτλος της κωμωδίας είναι χαρακτηριστικός και θέλει να δείξει πως οι εισηγητές και δάσκαλοι της νέας παιδείας, όπως ο Σωκράτης, βρίσκονται στα σύννεφα, δηλαδή αερολογούν. Ο Δίκαιος Λόγος είναι ένα από τα δύο αλληγορικά πρόσωπα της κωμωδίας, εκπροσωπεί την πιο παλιά γενιά της Αθήνας, εκείνη της εποχής των Μαραθωνομάχων και Σαλαμινομάχων. 

Ο Άδικος Λόγος μοιάζει με αφελή και θρασύ νέο, που αντιπροσωπεύει τη νέα γενιά του Πελοποννησιακού πολέμου, γενιά που έχει αρχίσει να χάνει την πίστη της προς τις παραδοσιακές ηθικές αξίες. Η τόσο άδικη επίθεση και διακωμώδηση του Σωκράτη από τον Αριστοφάνη δικαιολογείται μόνο από τις συντηρητικές τάσεις και αντιλήψεις του ποιητή, που τον έκαναν να φοβάται μήπως οι θεωρίες και δοξασίες που δίδασκε ο φιλόσοφος χαλούσαν την αγαπημένη του πόλη, την Αθήνα.

Οι Νεφέλες του Αριστοφάνη και οι Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας!

Τι είχαν επινοήσει οι Ελληνίδες της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο για να παρακολουθήσουν τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, σε νεοελληνική απόδοση (μετάφραση) του Γιώργου Σουρή, αφού ο νόμος ήταν απαγορευτικός για τις γυναίκες;
Ας διαβάσουμε τι αναφέρει η εφημερίδα «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» της Αιγύπτου ( Φύλλο: 13/6/1971, Σελίδα: Β3) με τίτλο: «Ο Σουρής και οι γυναίκες»:

 

www.sakketosaggelos.gr/Article/10194/