Κατάρρευση και αμφιθυμία

Του Βασίλη Ξυδιά

Οι δημοσκοπήσεις του Απριλίου ανιχνεύουν τα όρια της πολιτικής ανοχής

Αμήχανη και αμφίθυμη απέναντι στην προϊούσα κατάρρευση της χώρας μοιάζει η κοινή γνώμη. Όλοι βλέπουν το γενικό αδιέξοδο, αλλά δεν δείχνουν όλοι το ίδιο έτοιμοι για μεγάλα ρίσκα. Η πλειοψηφία φαίνεται να ψάχνεται στα όρια που αφήνουν οι ρωγμές του πολιτικού συστήματος. Ταυτόχρονα όμως δεν αποδέχεται τα «μέτρα». Κάποιοι δηλώνουν διατεθειμένοι ακόμα και για ρήξεις αν οι πιέσεις των δανειστών ξεπεράσουν τα όρια (όπως τα ορίζει η κυβέρνηση ή όπως τα αντιλαμβάνεται ο καθένας).
Σ’ αυτήν την εικόνα συγκλίνουν και οι τρεις δημοσκοπήσεις του Απριλίου: της Palmos Analysis για την Εφ.Συν. 11/4/206, της Κάπα Research για Tο Bήμα 17/4/2016 και της Public Issue για την Αυγή 24/4/2016. Και το ερώτημα είναι αν η εικόνα αυτή αντανακλά την ολοένα και πιο
βαθιά παραίτηση από κάθε ελπίδα πολιτικής διεξόδου ή εκφράζει το εύθραυστο όριο μιας κοινωνικής ανοχής που θα διαρραγεί στην πρώτη ευκαιρία, είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση.

Χωρίς αυταπάτες

Κατ’ αρχάς είναι σαφές πως κανείς δεν δίνει σημασία στο νεοσυριζαϊκό success story. Σύμφωνα με την έρευνα της Public Issue η συντριπτική πλειοψηφία του 88% θεωρεί πως η χώρα πορεύεται σε λάθος κατεύθυνση. Μόλις το 7% πιστεύει το αντίθετο. Εξαιρετικά μεγάλο, της τάξης του 75%, είναι σύμφωνα με την ίδια έρευνα και το ποσοστό του κόσμου που θεωρεί πως η οικονομική κατάσταση θα χειροτερεύσει. Μόνο το 16% ελπίζει ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί και 9% θεωρεί ότι θα μείνει ίδια ή δεν έχει γνώμη. Συγκρίνοντας με προηγούμενες έρευνες βλέπει κανείς ότι μήνα με τον μήνα οι εκτιμήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο απαισιόδοξες.

Εύγλωττος είναι και ο «πίνακας συναισθημάτων» της Κάπα Research

Χωρίς πολιτική ελπίδα

Ούτε και για την ασκούμενη πολιτική υπάρχουν αυταπάτες. Σύμφωνα με την Κάπα Reserch το 79,4% κρίνει αρνητικά το έργο της κυβέρνησης (63,4% αρνητικά και 16,3% μάλλον αρνητικά). Εξίσου αρνητική είναι όμως και η εκτίμηση του 66,1% για τον Κυρ. Μητσοτάκη ως πρόεδρο της Ν.Δ. (48,0% αρνητικά και 18,1% μάλλον αρνητικά).
Φυσιολογικά λοιπόν ως καταλληλότερος για πρωθυπουργός αναδεικνύεται στην ίδια έρευνα ο γνωστός μας «Κανένας» με 38,2%, δεύτερος έρχεται ο Κυρ. Μητσοτάκης με 30,0% και τρίτος ο Αλ. Τσίπρας με 29,7%. Ας σημειωθεί πως τον Ιανουάριο ερχόταν πρώτος ο Αλ. Τσίπρας με 34,8%, δεύτερος ο Κυρ. Μητσοτάκης με 33,2% και τρίτος ο «Κανένας» με 23,7%. Στους τρεις μήνες που μεσολάβησαν δεν έχασε μόνον ο Αλ. Τσίπρας -5,1%, αλλά και ο Κυρ. Μητσοτάκης -3,2%, ενώ ο «Κανένας» κέρδισε +14,5%. Στην ανάλογη ερώτηση της Public Issue για την καλύτερη κυβέρνηση: το 54% λέει κι εδώ «Κανένας» (ούτε Ν.Δ. ούτε ΣΥΡΙΖΑ), 28% προτιμά τη Ν.Δ. και μόνο το 15% υποστηρίζει ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ.
Παρ’ όλα αυτά, στην ερώτηση της Κάπα Research για την πρόθεση ψήφου ο κόσμος επιλέγει από τα υπάρχοντα. Η αποχή και αδιευκρίνιστη ψήφος είναι αθροιστικά στο 29,1% (χωρίς να μεταβληθεί από τον Ιανουάριο που ήταν στο 29,0%). Χωριστά η αποχής είναι στο 11,3% (14,3% τον Ιανουάριο) και οι αναποφάσιστοι στο 17,8% (14,7% τον Ιανουάριο). Κατά τα άλλα η Ν.Δ. προηγείται με 21,4% έναντι του ΣΥΡΙΖΑ 18,4% (διαφορά αυξημένη σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση του Ιανουαρίου που έδινε στη Ν.Δ. 20,8 και στον ΣΥΡΙΖΑ 19,5%). Όλα τα υπόλοιπα κόμματα είναι περίπου στα ίδια, κατά τι πεσμένα, εκτός από το ΠΑΣΟΚ που έχει 6,0% κερδίζοντας σχεδόν δύο μονάδες σε σχέση με το 4,1% του Ιανουαρίου. Προφανώς κερδίζει ένα μέρος από αυτούς που δεν ελπίζουν πλέον.
Μη βλέποντας διαφορά, οι περισσότεροι πολίτες δεν βλέπουν την ανάγκη προσφυγής σε άμεσες εκλογές. Σύμφωνα με την Κάπα Research το 48,1% ζητά «να δοθεί χρόνος στη σημερινή κυβέρνηση», πρόωρες εκλογές θέλει το 41,0%. Στην έρευνα της Public Issue το 60% θεωρεί πως «δεν χρειάζονται εκλογές άμεσα» ενώ το 38% θεωρεί πως «χρειάζονται». (Στην προηγούμενη έρευνα της Public Issue, τον Μάρτιο, τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 71% «δεν χρειάζονται» και 25% ότι «χρειάζονται» εκλογές).

Μεταξύ του «όχι» και του «ναι»

Όμως, κάτω από το πολιτικό αδιέξοδο σιγοβράζει ο λαϊκός ριζοσπαστισμός, αμφίθυμος, αμήχανος και ταλαντευόμενος. Π.χ. αν γινόταν τώρα δημοψήφισμα για τα «μέτρα» (ασφαλιστικό, φορολογικό κλπ) η δημοσκόπηση της Κάπα Research δείχνει πως το 54,8% θα ψήφιζε «όχι» και μόνο το 23,0% «ναι». Όμως, σε περίπτωση που τα «μέτρα» έρθουν στη Βουλή το 46,3% θεωρεί πως «πρέπει να ψηφιστούν από τα κόμματα», το 38,4% πως «δεν πρέπει», και το 15,3% δεν απαντά.

Αν οι δανειστές (ΔΝΤ και λοιποί) επιμένουν σε ακόμα σκληρότερα μέτρα πέρα από τις «κόκκινες γραμμές» της κυβέρνησης, τότε, σύμφωνα πάντα με την Κάπα Research, το 38,5% θεωρεί προτιμότερη τη ρήξη, το 26,9% κρίνει πως η κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει να διαπραγματεύεται, ενώ υπάρχει και ένα 29,0% που θεωρεί πως η κυβέρνηση πρέπει να κλείσει άμεσα τη διαπραγμάτευση έστω και με επώδυνα μέτρα. Ακόμα πιο αποφασιστική, στο όριο πάντα της κυβερνητικής ρητορικής, φαινόταν η κοινή γνώμη στην έρευνα της Palmos Analysis, που έγινε στις αρχές Απριλίου, στο κλίμα των αποκαλύψεων των Wikileaks για τη συνομιλία Τόμσεν-Βελκουλέσκου. Το 77% έκρινε πως η κυβέρνηση «δεν πρέπει να δεχτεί κανένα επιπλέον μέτρο πέρα από τη συμφωνία του καλοκαιριού», και μόνο το 15% θεωρούσε πως πρέπει να δεχτεί και μέτρα που δεν περιλαμβάνονται στη συμφωνία «ώστε να κλείσει γρήγορα η αξιολόγηση».

Γεωστρατηγικός προσανατολισμός και Ευρωζώνη

Σύμφωνα με την Κάπα Research τρεις στους τέσσερεις είναι υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. (74,7% έναντι 23,6%) και το ΝΑΤΟ (72,7% έναντι 24,7%). Όσον όμως αφορά την Ευρωζώνη η αναλογία είναι λιγότερο από δύο στους τρεις (60,3% υπέρ έναντι 35,0% κατά). Και όταν το ερώτημα γίνεται ακόμα πιο εξειδικευμένο η πλειοψηφία υπέρ της Ευρωζώνης εμφανίζεται ακόμα πιο εύθραυστη: 49,5% είναι υπέρ «με τήρηση του μνημονίου», 44,5% θεωρούν ότι πρέπει «να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο αποχώρησης από τη ζώνη του ευρώ» και ένα 6,0% δεν απαντά.
Στην αντίστοιχη ερώτηση της Public Issue το 49% θεωρεί ότι αν η Ελλάδα επιστρέψει στη δραχμή η κατάσταση θα είναι μάλλον χειρότερη, το 30% ότι θα είναι μάλλον καλύτερη, το 14% ότι μάλλον δεν θα αλλάξει και ένα 6% δεν έχει γνώμη. Συγκριτικά με προηγούμενες έρευνες της ίδιας εταιρίας υπάρχει σαφής ενίσχυση της θετικής άποψης για εθνικό νόμισμα.

Ενισχύονται οι φόβοι για το προσφυγικό

Συγκρινόμενη με την αντίστοιχη έρευνα του Μαρτίου η τωρινή έρευνα της Public Issue δείχνει πως σε έναν μόλις μήνα έχει αλλάξει προς το δυσμενέστερο η εντύπωση της κοινής γνώμης για τους πρόσφυγες. Το 50% τους βλέπει σαν απειλή για την ασφάλεια της χώρας, σε αντιδιαστολή προς το 41% που θεωρεί ότι δεν είναι απειλή. Τα αντίστοιχα ποσοστά του Μαρτίου ήταν 47% και 45%. Δηλαδή μέσα στον μήνα η ψαλίδα της αρνητικής εντύπωσης άνοιξε από το 2% στο 9%. Σε παρόμοια ερώτηση της Κάπα Research το 45,2% δήλωσε πως βλέπει τους πρόσφυγες σαν απειλή, το 30,6% σαν ευκαιρία και το 24,2% δεν απάντησε.
Ακόμα πιο άσχημες είναι οι εκτιμήσεις των ερωτηθέντων για το αν θα προξενούσε πρόβλημα η εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή τους. Κατά την Public Issue το 74% εκτιμά ότι πράγματι θα προκαλούσε πρόβλημα, ενώ το 22% λέει ότι δεν θα προκαλούσε (τον Μάρτιο τα ποσοστά αυτά ήταν 70% και 28% αντίστοιχα). Τέλος, το 65% θεωρεί πως οι πρόσφυγες δεν θα μπορέσουν να ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία, ενώ ένα 27% θεωρεί πως θα μπορέσουν.
Τέλος, όσον αφορά την πολιτική για το προσφυγικό, από τη δημοσκόπηση της Κάπα Research προκύπτει πως το 74,2% κρίνει την κυβέρνηση αρνητικά (56,9% αρνητικά και 17,3% μάλλον αρνητικά), ομοίως και τη Ν.Δ. 66,9% αρνητικά (43,3% αρνητικά και 23,6% μάλλον αρνητικά).

Δρόμος της Αριστεράς

πηγή