Η πρώτη ελληνική εργατική Πρωτομαγιά

Από το ιστολόγιο theamapati.wordpress.com

Η 1η Μάη ορίστηκε από τη Β΄ Διεθνή σαν μέρα διεθνούς αλληλεγγύης και αγωνιστικών διεκδικήσεων των εργαζομένων το 1889. Από τότε και ύστερα οι Έλληνες σοσιαλιστές της εποχής σύνδεσαν πολλές πρωτοβουλίες τους με την μέρα αυτή.

Την 1η Μάη του 1891 ο Καλλέργης και άλλοι 12 σοσιαλιστές φωτογραφήθηκαν αναμνηστικά όλοι μαζί σαν συμβολική συμμετοχή στην παγκόσμια επέτειο και διαμαρτυρία των εργατών. Το 1892 ο Καλλέργης και τριάντα περίπου σύντροφοί του συγκεντρώνονται στο χώρο του Σταδίου και εκεί διαμαρτύρονται κατά του άθλιου πλουτοκρατικού συστήματος.

Η πρώτη όμως ουσιαστικά διεκδικητική Πρωτομαγιά, ήταν αυτή του 1893. Την απόφαση για την συγκέντρωση είχε πάρει δύο μήνες νωρίτερα το διοικητικό συμβούλιο του Σοσιαλιστικού Συλλόγου και η οργάνωσή της είχε ανατεθεί σε τριμελή επιτροπή που αποτελούσαν οι Χαιρέτης, Ματιάτος, Ελευθερίου. Κατά τη διάρκεια μέχρι την 1η Μάη ο Σοσιαλιστικός Σύλλογος έκανε κάλεσμα σε διάφορα εργατικά σωματεία “όπως μετάσχουν εις την εορτήν της

Πρώτης Μαΐου”. Η εκδήλωση προαναγγέλλεται έτσι στα μέσα του Απρίλη από τις στήλες του “Σοσιαλιστή” και εκεί αναφέρονται οι στόχοι και ο τόπος της συγκέντρωσης.

“Δύο Μαΐου ημέρα Κυριακή 6μ.μ. εις το Αρχαίον Στάδιον, όπισθεν του Ζαππείου, εις την γέφυραν όπου είναι απέναντι εις τα Αγγλικά μνημεία με κυπαρίσσια. Όλοι οι Σοσιαλισταί και υπό μισθόν πάσχοντες θα συναθροισθώσι ψήφισμα προς την Βουλήν, δια του οποίου θα ζητώσι:

1. Τας Κυριακάς όλα τα καταστήματα να είναι κλειστά προς ανάπαυσιν των πολιτών.

2. Τον περιορισμόν των εργάσιμων ωρών εις οκτώ κατ’ ανώτατον όριον και ολιγώτερον δια τα κοπιώδεις και ανθυγιεινάς εργασίας και δια τους παίδας και τας γυναίκας.

3. Απονομήν συντάξεων εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανίκανους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των, καθώς και εις τα οικογενείας των εν ενεργεία φονευομένων.

Η συγκέντρωση έληξε με πλήρη επιτυχία. Στο “Σοσιαλιστή” των μέσων του Μαΐου της ίδιας χρονιάς διαβάζουμε:

Εις τας 2 Μαΐου ώρα 5ην μ.μ. παρά το αρχαίον Στάδιον, τα μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου και μέγα πλήθος εκ των πασχουσών τάξεων των ευρισκομένων υπό τον ζυγόν του μισθού, ακολουθούντες τον διεθνή των πασχουσών τάξεων αγώνα, συνηθροίσθησαν προς διαμαρτύρησιν εναντίον του σημερινού αθλίου συστήματος, όπου δυστυχούν οι πολλοί κοπιωδώς εργαζόμενοι και ευτυχούν οι ολίγοι οκνηροί πλούσιοι, μη εργαζόμενοι. Αφού συνήλθον, πλέον των δύο χιλιάδων ατόμων εις το βάθος του Σταδίου, εκ τινος λίθου ο πολίτης Σταύρος Καλλέργης είπε τα εξής περίπου: “Ο σκοπός της συναθροίσεώς μας ενταύθα είναι να υπογράψωμεν ψήφισμα δια να δοθεί εν καιρώ εις την Βουλήν…

… Δεν πιστεύω να υπάρχη κανείς εδώ, ο οποίος να μην παραδέχεται τας σοσιαλιστικάς ιδέας και το ψήφισμα. Η συνάθροισίς μας σήμερον ενταύθα έχει παγκόσμιον χαρακτήρα… Ζητούμε επί του παρόντος την βελτίωσιν της θέσεως των εργατών και την διάδοσιν των σοσιαλιστικών αρχών και εν τω μέλλοντι την κατάργησιν του κληρονομικού δικαιώματος και της ιδιοκτησίας.

Η πρόοδος βαδίζει τον δρόμον της. Πέρυσι, το 1892 τριάντα μόνον ομόφρονες σοσιαλισταί συνήλθον εις τούτο το μέρος και διεμαρτυρήθησαν κατά του σημερινού πλουτοκρατικού αθλίου συστήματος. Σήμερον, 2 Μαΐου 1893, παρατηρήσατε πόσοι είμεθα ενταύθα δια τον αυτόν λόγον. Βλέπετε, λοιπόν, ότι η πρόοδος βαδίζει τον δρόμον της και θάττον ή βράδιον θα φτάσει εις το ποθούμενον αποτέλεσμα!”

Μόλις κατήλθεν του μέρους εξ ου ομιλεί ο πολίτης Σταύρος Καλλέργης οι συναθροισθέντες υπέγραψαν το ψήφισμα και εντός ημισείας ώρας το ψήφισμα έφερε άνω των 500 υπογραφών. Αφού υπέγραψαν το ψήφισμα ήρχισαν διαλυόμενοι καθ’ ομάδας οι διαδηλωταί φέροντες οι περισσότεροι επί της κομβιοδόχης των ερυθράν κονκάρδαν, το σύμβολον του Συλλόγου και διασπαρέντες εις όλας τας οδούς, εφώναζον “Ζήτω ο Σοσιαλισμός”.

Οι αστικές φυλλάδες της εποχής μιλούν για συγκέντρωση διακοσίων ανθρώπων, τα σοσιαλιστικά έντυπα για δύο χιλιάδες. Όπως και να έχει το πράγμα η πρώτη αυτή Πρωτομαγιά έβαλε τις σταθερές βάσεις ανάπτυξης και δημόσιας εμφάνισης των Ελλήνων σοσιαλιστών στην Αθήνα του τέλους του 19ου αιώνα.

Ενδιαφέρον (προσθήκη Αρδην) έχει και η κατάληξη της 1ης Πρωτομαγιάς:

Το ψήφισμα επεδόθη, τελικά, στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η Δεκεμβρίου 1893 από τον Σταύρο Καλλέργη. Ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής ανήλθε στη συνέχεια στο δημοσιογραφικό θεωρείο και περίμενε με ανυπομονησία από τον Πρόεδρο της Βουλής να το εκφωνήσει. Αυτός κωλυσιεργούσε και «ησχολείτο εις την ανάγνωσιν ετέρων αναφορών προερχομένων εκ διαφόρων προσώπων και πραγματευομένων κατά το μάλλον και ήττον περί ανέμων και υδάτων», όπως έγραψε στον «Σοσιαλιστή».

Ο Καλλέργης διαμαρτυρήθηκε μεγαλοφώνως και με εντολή του Προέδρου συνελήφθη για διατάραξη της συνεδρίασης. Οι στρατιώτες της φρουράς, αφού τον κτύπησαν με τα κοντάκια των όπλων τους, τον μετέφεραν στο αστυνομικό τμήμα, όπου παρέμεινε επί διήμερο. Στις 9 Δεκεμβρίου 1983 δικάστηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ημερών, τις οποίες εξέτισε στις φυλακές του Παλαιού Στρατώνα. Με τον περιπετειώδη αυτό τρόπο έληξε και τυπικά ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα. (Από την ιστοσελίδα www.sansimera.gr) .

Διαβάστε περισσότερα: http://www.sansimera.gr/articles/256#ixzz1tbHbTlz7

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Το παραπάνω ανυπόγραφο κείμενο είχε δημοσιευτεί στην καλή αναρχική εφημερίδα Άλφα στις 29 Απριλίου 1995. Διατηρήθηκε η ορθογραφία και η σύνταξη του πρωτότυπου.

Πρόχειρος βιβλιογραφικός οδηγός:

• Γιάννης Κορδάτος, Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, Ζ΄έκδοση, Εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972.
• Παναγιώτης Νούτσος, Η Σοσιαλιστική Σκέψη στην Ελλάδα από το 1875 ώς το 1974, Τόμος Α΄ “Οι σοσιαλιστές διανοούμενοι και η πολιτική λειτουργία της πρώιμης κοινωνικής κριτικής (1875-1907)”, εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1990.
• Μιχάλης Δημητρίου, Το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κίνημα – 1. Από τους ουτοπιστές στους μαρξιστές, εκδόσεις Πλέθρον [Γαβριηλίδη], Αθήνα 1985. Από αυτό το βιβλίο προέρχεται και η φωτογραφία.

Ενημέρωση: για [αυτήν] την Πρωτομαγιά έγραψαν επίσης:

• Πρωτομαγιά του ‘44 στην Καισαριανή [Πόντος & Αριστερά]
• Για μια ματωμένη Πρωτομαγιά… [Allu Fun Marx]
• la Pasionaria ή Καλή Πρωτομαγιά [Ange-ta]
• Πρωτομαγιά (31 χρόνια από το θάνατο του Αλέκου Παναγούλη) [Λυκάονος Αναμοχλεύσεις]
• Πρωτομαγιά στην Ελλάδα (Καλλέργης κ.λπ.) [www.zouri.gr]
• Εργατική Πρωτομαγιά! (για τον “εορτασμό” της από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις) [Κρίσεις και Διακρίσεις]
• Εργατική πρωτομαγιά και άλλα… ανέκδοτα! [Far Above the Moon]

Και πιθανώς και άλλοι που μου διέφυγαν.