Ο διαμελισμός του Κοσόβου δεν είναι λύση

Αγκρον Μπαϊράμι*

Η ιδέα ότι το Κόσοβο και η Σερβία θα μπορούσαν να φθάσουν σε μια ολοκληρωμένη τελική λύση εντός του διαλόγου που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ε.Ε., έχει πυροδοτήσει αρκετό ενθουσιασμό, ιδιαίτερα στη Δύση, όπου θα ήθελαν να δουν τα ανοιχτά ζητήματα στα Βαλκάνια να κλείνουν, ώστε ολόκληρη η περιοχή να μπορέσει να προχωρήσει προς την ενσωμάτωση στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Αλλά οι συζητήσεις που ενθαρρύνθηκαν από την ιδέα μιας τελικής λύσης «ομαλοποίησης» των σχέσεων Κοσόβου και Σερβίας έχουν ώς τώρα κινηθεί στην αντίθετη κατεύθυνση, μακριά από τις ευρωπαϊκές λύσεις.

Η πιο μη ευρωπαϊκή πρόταση που έχουμε ακούσει ώς τώρα σε αυτή τη συζήτηση ήταν η διαρκής κουβέντα από τη σερβική πλευρά περί διαμελισμού του Κοσόβου. Ακόμα και ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, το έχει συζητήσει, ενώ ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών Ιβιτσα Ντάτσιτς έχει δημοσίως ταχθεί υπέρ του διαμελισμού εδώ και καιρό, αποκαλώντας τον μάλιστα ως «την καλύτερη λύση».

Αυτές οι σερβικές δηλώσεις ακολούθησαν καθαρά σημάδια ότι ο πρόεδρος του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι, ίσως είναι πρόθυμος να μπει σε τέτοιες διαπραγματεύσεις. Επιπλέον, χρησιμοποίησε την ευκαιρία ώστε να εντάξει στις συζητήσεις την κοιλάδα του Πρέσεβο, μια αλβανικής πλειοψηφίας περιοχή στη νότια Σερβία.

Ενώ τα περισσότερα από τα πολιτικά κόμματα και άλλοι ηγέτες στο Κόσοβο απορρίπτουν αυτές τις ιδέες, ισχυριζόμενοι ορθά ότι το καθεστώς του Κοσόβου και τα σύνορά του διευθετήθηκαν οριστικά το 2008, ο Θάτσι και ο Βούτσιτς μοιάζουν έτοιμοι να συμφωνήσουν σε κάποιου είδους εδαφική λύση, επιμένοντας ότι είναι η «καλύτερη» ή ακόμα και η «μόνη» λύση. Τίποτα δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πιο μακριά από την αλήθεια.

Αν αποδεχθούμε την αλλαγή των συνόρων ως λύση, δεν θα σταματήσει στη γραμμή Κοσόβου - Σερβίας. Θα εξαπλωθεί σε όλη την περιοχή, από τα Σκόπια έως το Σαράγεβο, με την κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη να είναι ιδιαίτερα εκρηκτική. Η αλλαγή των συνόρων –την οποία ο Θάτσι και ορισμένοι άλλοι αποκαλούν κατ’ ευφημισμόν «διόρθωση συνόρων»– θα σημαίνει, επίσης, διαμελισμό σε εθνοτική βάση και ανταλλαγή εδαφών. Και –όπως μας έχει διδάξει η Ιστορία– όπου τα εδάφη δεν μπορεί να γίνουν αντικείμενο ανταλλαγής, ακολουθεί η ανταλλαγή πληθυσμού.

Ετσι, ολόκληρη η περιοχή θα επέστρεφε στην εποχή των συγκρούσεων, όχι διαφορετικών από εκείνες τις οποίες ζήσαμε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 και όλη η δουλειά που έγινε τα τελευταία 20 χρόνια για να έρθει η ειρήνη στους λαούς των Βαλκανίων θα ξεπεραστεί εν μια νυκτί.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ιδιαίτερα ατυχές, ακόμα και επαίσχυντο, το γεγονός ότι η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. Φεντερίκα Μογκερίνι, με τη μεσολάβηση της οποίας πραγματοποιείται ο διάλογος Κοσόβου - Σερβίας, έχει μείνει σιωπηλή ενώπιον των συζητήσεων περί διαμελισμού με βάση την εθνότητα.

Η Ε.Ε. μπορεί να έχει μπει στον πειρασμό να αποδεχθεί οποιοδήποτε είδος λύσης στο οποίο οι δύο πλευρές καταλήξουν, αλλά αυτό απλά θα κάνει τις Βρυξέλλες συνυπεύθυνες για την καταστροφή που θα ακολουθήσει αν ο διαμελισμός του Κοσόβου νομιμοποιηθεί ως επιλογή.

Διότι, ακόμη και αν τα αρνητικά αποτελέσματα περιοριστούν μόνο στο Κόσοβο, θα είναι μια μνημειώδης αποτυχία. Θα ερχόταν σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή ιδέα πολυεθνικών και πολυπολιτισμικών δημοκρατιών, που είναι κατοχυρωμένη στην πρόταση Αχτισάαρι που αποτέλεσε και τη βάση για τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008.

Φυσικά, το σχέδιο Αχτισάαρι δεν εφαρμόστηκε ποτέ απολύτως, λόγω και της άρνησης της Σερβίας να συμφωνήσει μαζί του και υπάρχουν ακόμα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν σχετικά με τις μειονότητες και τα θρησκευτικά δικαιώματα. Αλλά να εγκαταλείψουμε αυτή την ιδέα και να επιστρέψουμε στις λύσεις με βάση το έθνος, απλά θα μας σπρώξει όλους πίσω στις συγκρούσεις και στην περαιτέρω αστάθεια. Αυτό δεν θα πρέπει να επιτραπεί να συμβεί.

* Ο Αγκρον Μπαϊράμι είναι αρχισυντάκτης στην Koha Ditore, τη μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα του Κοσόβου.

Καθημερινή