ΗΡΩΙΣΜΟΣ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ

Κατά τήν Ιστορική των πορεία καί μέσα στήν διαδικασία αναπτύξεως πολιτισμών άπό τά "Εθνη, ετίθετο πάντοτε τό ερώτημα τού δέ­οντος. Τί "πρέπει" οι άνθρωποι, σάν άτομα ή σάν ομάδες, νά πράττουν καί τί νά αποφεύ­γουν μέσα στήν κοινωνική όργάνωσι καί στό πολιτιστικό σύστημα πού ζουν.

"Οπως εξηγήσαμε καί σέ άλλο μας άρθρο, τό ερώτημα αυτό καί οί απαντήσεις πού ιστο­ρικά εδόθησαν οφείλονται πρώτα στήν φυσι­κή έμφυτο κλίσι τοϋ ανθρώπου νά έρευνά ερωτήματα αυτού τού είδους καί νά δίδη α­παντήσεις θεσπίζοντας κανόνες καί έκ δευ­τέρου στήν πρόθεσί του νά καλύψη τίς πρακτικές ανάγκες πού ικανοποιεί ή θέσπισις τών κανόνων αυτών. Ή πολιτιστική δράσις γε­νικώς πρώτα γίνεται γιά νά ικανοποίηση τήν ανάγκη εκφράσεως καί δευτερευόντως γιά νά ικανοποιήση πρακτικές ή άλλες ανάγκες τών οποίων ή δράσις αυτή προσφέρει τήν ικανο-ποίησι.

Τά ερώτημα τού «δέοντος· πού θέσαμε στήν άρχή καί αντίστοιχα τό ερώτημα περί "καλού καί κακού"- αποτελεί τό κεντρικό αν­τικείμενο τής Ηθικής. Ιστορικά αυτό ετέθη, λοιπόν, στά πλαίσια πάντοτε κάποιου πολιτι­σμού, άπό δύο αιτίες: "Αφ" ενός μέν άπό τήν φυσική τάσι τού άνθρωπου νά θέση τό ερώ­τημα αυτό, άπό τό γεγονός δηλ. ότι ό άνθρω­πος είναι φύσει όν ηθικό, άφ' έτερου δέ γιά νά ικανοποιηθούν λειτουργικές ανάγκες τής ύπ' όψιν κοινωνικής ομάδος καί τής φυλής (δηλ. τής φυλετικής κοινότητος).

Σ' ένα πρώτο στάδιο οί απαντήσεις στό ε­ρώτημα περί τού δέοντος καί επομένως περί τού Καλού καί τοϋ Κακού εδόθησαν μέ κριτή­ριο τήν ωφελιμότητα καί τίς ανάγκες τής κοι­νότητος καί τής φυλής. "Ετσι, ότι ωφελεί τήν έπιβίωσι καί σωστή άνάπτυξι της φυλής (ol­κογενειακοί θεσμοί καί κανόνες) καί τίς λει­τουργικές ανάγκες τής κοινότητος, (άμυνα, ορθή διοίκησις κ.λπ.) είναι «καλά», ένώ ότι βλάπτει τίς λειτουργίες αυτές είναι -κακό·. Πρόκειται δηλ. γιά μία συλλογική χρησιμοθη­ρία. Γι αυτήν τήν πρώτη άπάντησι σταματούν όλες οι σημερινές «σχολές» τής κατεστημέ­νης διανοήσεως. Ή Εθνικιστική σκέψις όμως προχωρά στήν επομένη διαπίστωσι: Τό γεγο­νός ότι ό άνθρωπος είναι φύσει «ηθικό όν» τόν έκανε νά γενίκευση τό ερώτημα περί τοϋ δέ­οντος καί πλέον δέν αρκείται στό τί είναι κα­λό ή κακό μόνον γιά τήν κοινότητα αλλά προσπαθεί νά βρή γενικώτερα τί είναι Καλό καί τί Κακό σάν απόλυτες έννοιες. Μέ τόν τρόπο αυτό φθάνουμε λοιπόν σ' ένα δεύτερο στάδιο, όπου τό Καλό καί τό Κακό είναι γενι­κευμένες έννοιες καί στήν συνέχεια στό τε­λικό τρίτο στάδιο, όπου υπερβαίνεται τελείως ό δυϊσμός Καλού - Κακού.

Στό δεύτερο στάδιο θεωρήσεως τής Ηθι­κής Καλό είναι ότι υπηρετεί όχι απλώς τήν Φυλετική Κοινότητα, άλλά γενικώτερες έννοιες όπως τήν Ισορροπία καί τήν αρμονία στή Φύσι. τήν λειτουργία τοΰ Σύμπαντος καί στήν άπωτάτη του μορφή, ά,τι υπηρετεί τόν Γενι­κό Νόμο ή τήν Συμπαντική Δικαιοσύνη. Ή τε­λευταία αυτή αντίληψη διδάσκεται άπό τήν "Ελληνική Τραγωδία, όπου ή "Υβρις" είναι ή διάπραξις ενεργειών πού διαταράσσουν τήν Συμπαντική Δικαιοσύνη ή Ηθική Τάξι καί κι­νητοποιούν τούς μηχανισμούς τής Νεμέσεως πού επαναφέρουν τήν τρωθείσα τάξι τιμω­ρώντας τόν υβριστή. Στόν Χριστιανισμό, ένώ αρχικώς εδόθη σάν διδασκαλία, ό τρόπος α­πελευθερώσεως τού Άνθρώπου άπό τούς νό­μους τοϋ κόσμου τού δυϊσμού, στήν συνέχεια ύπό τήν έπίδρασι τού Εβραϊσμού καί ωρισμένων ανατολικών ρευμάτων (Ζωροαστρισμός, Γνωστικισμός. Μανιχαϊσμός) εδόθη Ιδιαίτερα έμφασις στήν έννοια τοϋ Κακού, τήν όποια πολλοί άνήγαγαν σέ «αντίποδα» τής θείας Δυνάμεως. Πολλοί, μάλιστα, λέγουν ότι ό Χρι­στιανισμός πρέπει νά πιστευη στόν Σατανά, διότι άν δέν ΰπάρχη Σατανάς, τότε δέν υπάρ­χει καί θεός.

Ή Ηθική τού πρώτου καθώς καί τού δευ­τέρου σταδίου είναι ανταποδοτική, δηλ. αν­ταποδίδει στό άτομο τά τής καλής ή κακής δράσεως του. Έτσι στό πρώτο στάδιο ή Η­θική ανταμείβει το άτομο μέ υλικά ανταλλάγ­ματα ή τιμές ή αντίστοιχο τό τιμωρεί μέ ποινές γιά πράξεις του πού ωφελούν ή αντίστροφα βλάπτουν τά σύνολο. Στό δεύτερο στάδιο η Ηθική πάλι ανταποδίδει ατό άτομο τις δρά­σεις του μέ ηθικές αμοιβές (ηθική ίκανοποίηση σαν αίσθημα πληρότητας) όταν είναι σύμμε­τρες μέ τήν φύσι ή τιμωρίες (εσωτερική ανη­συχία, φυχικές διαταραχές) όταν άνεβαίνη τούς φυσικούς νόμους ένώ ή θρησκεία επιφυ­λάσσει τέτοιες αμοιβές ή τιμωρίες στήν μετα­θανάτιο κρίση (π.χ. στήν Όρφυκή θρησκεία ό μύθος τού Ταντάλου πού αντιστοιχεί μέ τήν παραβολή των δύο Λαζάρων τού Ευαγγελίου»

Όσο. όμως καί άν γενικεύσουμε, θά δού­με πάντα ότι οί έννοιες τού «Καλού- καί τού Κακού» είναι πάντοτε σχετικές καί ποτέ από­λυτες. Τό κάθε «καλά» άπό μία σκοπιά είναι κακό- άπό μια άλλη. Ή "Ελληνική Φιλοσοφία κατά τήν άναζήτησί της καταλήγει στό Έν» ή ·'Ον» ( 'Ορφεύς. Πυθαγόρας,  Πλάτων στόν Παρμενίδη, Ηράκλειτος  κλπ) καί τό ίδιο δι­δάσκει, βεβαίως καί ο Χριστιανισμός. Τά πάν­τα απορρέουν άπό τό "Ον, ακόμη καί αυτό τό Μή "Ον "Επομένως στον χώρο τής "Ηθικής δεν μπορούν νά υπάρχουν δυο απόλυτες αν­τίθετες έννοιες, τά Καλά καί τά Κακά. άλλά μόνον διαφορετικές αντανακλάσεις τού Ενός ή "Οντος. Άν θελήσουμε νά χρησιμοποιήσουμε τήν Ηθική ορολογία, θά πούμε ότι υπάρ­χει μόνον Κάλο.

"Η Ηθική λοιπόν, στό τρίτο κοι κορυφαίο στάδιο υπερβαίνει τόν δυϊσμό Καλού - Κακού. Είναι ή Ηθική τού "Εθνικισμού ή Ηρωική Η­θική- Είναι, όπως θά δούμε, ή Ηθική τής ά­σκόπου Δράσεως Κριτήριο ηθικής δράσεως στό επίπεδο αυτό δέν είναι ούτε κάποιοι κα­νόνες, ούτε τα αποτελέσματα, θετικά ή αρνη­τικά, ευχάριστα ή δυσάρεστα, τών ανταποδο­τικών ηθικών μηχανισμών. Κριτήριο τής δρά­σεως είναι μόνον ή ελευθέρα βούληρις τοΰ δρώντος. Ειδοποιός διαφορά τής "Ηθικής αυ­τής άπό τις άλλες δύο είναι ή μή άντοποδοτικότης. 

Ό άνθρωπος, ήρως στήν προκειμένη περίπτωσι, δρά χωρίς νά αναμένη άνταπόδοσι άπό τήν δράσι του, χωρίς νά αναμένη κανέ­να συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Ή ίδια ή δράσις είναι αυτοσκοπός, είναι ταυτόχρονα ή ενέργεια καί ά σκοπός τής ενεργείας, γιά τόν λόγο αυτό δέ, αποκαλείται άσκοπος δράσις Ή μή δυική Ηθική αποκαλείται καί ηρωική Η­θική, διότι είναι αύτή πού ακολούθησαν οί "Η­ρωες τής "Ελληνικής Παραδόσεως. Ή δράσις τών ηρώων περιλαμβάνει πάντοτε υπηρεσίες προς τό Σύνολον καί αυτοθυσίες πού εξασφα­λίζουν τήν μή άνταπόδοσι στό χονδροειδές υλικό επίπεδο. Άλλά ή γενικότερη μή άνταπόδοσις εξασφαλίζεται άπό τό γεγονός ότι ή δράσις τού ήρωος καθορίζεται καί επιλέγεται άπό τόν θεό καθοδηγητή (όπως π.χ. ή "Ηρα γιά τάν Ηρακλή). Ό ήρως επιλέγει ελευθέ­ρως νά τεθή ύπό τήν καθοδήγησι τοϋ θεού καί αυτή είναι ή δική του συμμετοχή στήν δρά­σι. Ή άπόφασίς του αΰτή είναι ενέργεια 

αυ­τοσκοπός ή άσκοπος δράσις μέ τήν έννοια πού αναλύσαμε. Έτσι ό "Ελλην "Ηρως μας δί­δει τό αρχέτυπο τοΰ Ελεύθερου Άνθρωπου πού ακολουθεί τήν ανώτερη μορφή "Ηθικής, τήν μή · ανταποδοτική, τήν "Ηρωική Ηθική. Άλλά θά προσθέσουμε έδώ ότι καί ό Ιστορι­κός Χριστός δηλ. ό "Ιησούς ό Ναζωραίος τό ίδιο αρχέτυπο ενσαρκώνει, άφού ό μόνη ελευ­θέρα του επιλογή, πού είναι καί επιλογή - αυ­τοσκοπός, είναι ή υποταγή του στίς βουλές τοϋ καθοδηγητοΰ θεού, δηλ. τοϋ Πατρός, ένώ παράλληλα διδάσκει έμπρακτα τήν Υπηρεσία καί τήν θυσία.

Τό πρόβλημα τής Ηθικής είναι πολύ σημαν­τικό καί νομίζουμε ότι χαρακτηρίζει ριζικά μία Ιδεολογία. Σέ μία εποχή πού κυριαρχεί σχε­δόν ολοκληρωτικά ή ψευδοηθική τού συμφέ­ροντος καί πού κεντρικό αντικείμενο ιδεο­λογιών καί αγώνων είναι τά κλασματικά πο­σοστά τών αποδοχών τής εργασίας, όπου oι άνθρωποι αγωνίζονται (καί υπερηφανεύονται ταυτόχρονα γι' αυτό) γιά τό τί θά αποσπάσουν προς ίδιον όφελος άπό τό κοινωνικό απόθε­μα, ή Εθνικιστική Ήρωική Ηθική, βασιζόμε­νη σέ πανάρχαιες αξίες τού Ελληνισμού, προβάλλει σάν τό όράμα μιας αναγεννήσεως, ενός νέου κόσμου.

 

 http://koinosparanomastis.blogspot.gr/2016/02/blog-post.html