Οι ηθικές και κοινωνικές συνέπειες της ανακήρυξης προστατών αγίων των επαγγελμάτων

αεναη επΑνάσταση

Όπως είναι γνωστό, στους χριστιανικούς λαούς από τα παλιά χρόνια οι διάφοροι επαγγελματικοί κλάδοι ανακηρύσσουν κάποιους αγίους ως προστάτες τους. Αυτό, απ’ όσο γνωρίζω, συνηθίζεται και στους ρωμαιοκαθολικούς χριστιανούς, όχι όμως στους προτεστάντες, αφού εκείνοι κατά κανόνα δεν αναγνωρίζουν την παρουσία των αγίων στη ζωή των ανθρώπων.

Εδώ θα αναφερθούμε στο θέμα από πλευράς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δηλ. της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας του Συμβόλου της Πίστεως.

Για παράδειγμα, οι γεωργοί και οι αμπελουργοί έχουν προστάτη άγιό τους τον άγιο Τρύφωνα, οι κτηνοτρόφοι τον άγιο Μάμα, οι ξυλουργοί τον άγιο Ιωσήφ το Μνήστορα, οι γιατροί τους αγίους Αναργύρους, οι οδοντίατροι τον άγιο Αντίπα, οι κτηνίατροι τον άγιο Μόδεστο (προστάτη και των ζώων), οι αεροπόροι τους Αρχαγγέλους, οι εκπαιδευτικοί τους Τρεις Ιεράρχες, οι αθλητές τον άγιο Νέστορα, οι ασχολούμενοι με τον τουρισμό τον άγιο Σαμψών τον Ξενοδόχο (ο Ξενών του οποίου ωστόσο ήταν νοσοκομείο και ο ίδιος είναι γιατρός ανάργυρος), οι μάγειροι και οι εστιάτορες τον άγιο Ευφρόσυνο, οι ναυτικοί τον άγιο Νικόλαο, οι αρωματοποιοί την αγία Λυδία τη Φιλιππησία, οι αστυνομικοί τον άγιο Αρτέμιο, οι πυροσβέστες τους αγίους Τρεις Παίδες τους εν καμίνω (που διασώθηκαν θαυματουργικά από τη φωτιά την εποχή της Βαβυλώνιας Αιχμαλωσίας και η περίπτωσή τους προτυπώνει την ανάσταση του Χριστού), οι ηθοποιοί τον άγιο Πορφύριο τον από μίμων κ.ο.κ.

Εκτενείς αναφορές στους προστάτες αγίους των επαγγελμάτων μπορείτε να δείτε εδώ: Οι Προστάτες Άγιοι των Επαγγελματιών
και εδώ: Γιατί οι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι προστάτες των κρεοπωλών- Βρείτε τον Άγιό σας ανάλογα με το επάγγελμα [λίστα].
(Τις βιογραφίες όλων αυτών των αγίων – ή εκείνων που σας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα – μπορείτε να τις αναζητήσετε στο Διαδίκτυο, π.χ. στις ιστοσελίδες ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ και Ορθόδοξος Συναξαριστής).

Το έθιμο αυτό, της ανακήρυξης αγίων ως προστατών επαγγελματικών κλάδων, εκτός από την πνευματική ωφέλεια της σύνδεσης των ανθρώπων με το Θεό, κατά τη γνώμη μου έχει ακόμη μερικές θετικές ηθικές και κοινωνικές συνέπειες.

Κατ’ αρχάς, ενώνει μεταξύ τους, εμψυχώνει και αναπαύει εκείνους που συνεορτάζουν τον ίδιο άγιο. Για το θέμα αυτό, παρακαλώ, επισκεφθείτε το άρθρο μας «Οι θρησκευτικές εορτές ως παράγοντας ποιότητας ζωής» [& εδώ].

Εκτός αυτού, παρακινεί σε μια ιδιότυπη, πολύ ουσιαστική, «ηθικοποίηση» των επαγγελμάτων: ασφαλώς οι άγιοι δεν ευλογούν τις επαγγελματικές δραστηριότητες του αγρότη που προσφέρει προϊόντα δηλητηριασμένα με φυτοφάρμακα, του εμπόρου που εξαπατά τους πελάτες του, του γιατρού που εκμεταλλεύεται την κατάσταση των ασθενών του, του αστυνομικού που χρηματίζεται από εγκληματίες ή βασανίζει τους κρατουμένους του, του μάστορα που είναι αισχροκερδής ή αδιαφορεί για την ποιότητα της δουλειάς του, του εκπαιδευτικού που αδιαφορεί για τους μαθητές του, του αθλητή που ντοπάρεται, του ηθοποιού που προάγει πορνικά και βίαια θεάματα κ.λ.π., και γενικά του επαγγελματία που είναι άδικος, σκληρός, αφιλάνθρωπος, ανελεήμων ή ασεβής.

Φυσικά, τέτοιοι επαγγελματίες μάλλον δεν ενδιαφέρονται για τους προστάτες αγίους τους, εκτός αν είναι υποκριτές ή δεν έχουν επίγνωση της κατάστασής τους… Ίσως γι’ αυτό στην εποχή μας, εποχή σύγχυσης και πολιτισμικής, όσο και ηθικής, αλλοτρίωσης, έχει ατονήσει η τιμή των προστατών αγίων ή έχει μετατραπεί σε ψιλό έθιμο.

Πάντως, ένας ευαίσθητος άνθρωπος, με αυτογνωσία, αντιλαμβάνεται ότι η ζωή του και η επαγγελματική του δραστηριότητα πρέπει να είναι κατά Θεόν για να ευλογηθεί αληθινά από έναν προστάτη άγιο. Κατά τούτο, η παράδοση της ανακήρυξης προστατών αγίων των επαγγελμάτων ηθικοποιήσει τα επαγγέλματα.

Ως υστερόγραφο, ας επισημάνουμε ότι ο δραστήριος κληρικός του ιερού ναού Γενεσίου της Θεοτόκου Ναυπλίου π. Διονύσιος Ταμπάκης εξέδωσε πρόσφατα το βιβλίο "Των Αγίων η βοήθεια", όπου όχι μόνον αναφέρει τους προστάτες αγίους των επαγγελματικών κλάδων, καθώς και των κοινωνικών ομάδων και των αδελφών μας των πασχόντων από διάφορες ασθένειες, αλλά και προτείνει συμπληρωματικά πλήθος νέων προστατών αγίων, προτρέποντας σε προσευχή προς αυτούς, ανάλογα με τη βιογραφία τους.

Η καινοτομία αυτή, κατά τη γνώμη μου, είναι θετική, γιατί συνδέει ακόμη στενότερα τη ζωή μας με τους αγίους και μας δίνει αφορμές και ευκαιρίες να προσευχόμαστε προς αυτούς και μέσω αυτών προς τον Ιησού Χριστό. Εξάλλου, αν η προσπάθειά του δεν βρει απήχηση, θα λησμονηθεί και δεν πρόκειται να επιφέρει κάποιου είδους «νόθευση» στην παράδοση του λαού μας. Αν βρει απήχηση, τότε ορθώς και πρεπόντως θα γίνει παράδοση.

Ας έχουμε βέβαια υπόψιν ότι η σχέση με τους αγίους, την Παναγία και το Χριστό και η χρήση του τιμίου σταυρού, των ιερών εικόνων, των ιερών λειψάνων, του αγιασμού, του κομποσχοινιού και γενικά όλων των ιερών αντικειμένων της πνευματικής μας παράδοσής δεν πρέπει να εκτρέπεται σε δεισιδαιμονία (δεν πρέπει δηλαδή να νομίζουμε ότι μας προστατεύουν και μας ευλογούν σαν να είναι μαγικά αντικείμενα, ανεξάρτητα από τη γενικότερη ηθική και πνευματική ποιότητα της ζωής μας) και ότι το αληθινά σημαντικό ζήτημα, στο οποίο ευχόμαστε να μας βοηθήσει ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, διά της Θεοτόκου και πάντων των αγίων, είναι η σωτηρία της ψυχής μας και μόνο δευτερευόντως είναι σωστό να μας απασχολεί η επίλυση των γήινων προβλημάτων μας. Άλλωστε, τα προβλήματα αυτά, αν, με τη βοήθεια του Θεού, τα αντιμετωπίσουμε μένοντας σταθεροί στην πίστη και την αγάπη, ίσως γίνουν ο δρόμος μας προς τη βασιλεία των ουρανών.

Παρακαλώ, ο ενδιαφερόμενος ας ανατρέξει και στο διαδικτυακό αφιέρωμα «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός… άλλου τύπου», όπου θα βρει μερικά συμπληρωματικά στοιχεία για τους αγίους που συνδέονται με διάφορα επαγγέλματα.

Παλαιότερα ο μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης είχε εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο "Άγιοι από όλα τα επαγγέλματα", το οποίο ωστόσο δεν γνωρίζω αν είναι ακόμη διαθέσιμο (αποσπάσματα εδώ).

Προσθήκη "Ν", από το τέλος του άρθρου Η Χριστιανική Βίβλος των Νεκρών:

Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, ναι, υπάρχει μια γήινη αντανάκλαση του «Βιβλίου των Ζώντων», που μας επιτρέπει να ρίξουμε μια ματιά μέσα του. Είναι ο Συναξαριστής, δηλ. το βιβλίο με τις βιογραφίες των χριστιανών αγίων όλων των λαών και των εποχών, των ανθρώπων που ενώθηκαν με το Θεό και με όλα τα όντα εν Χριστώ. Πρόκειται για μια πνευματική εγκυκλοπαίδεια, ένα καθρέφτη αυτογνωσίας (καθώς, διαβάζοντάς το, διαπιστώνουμε τα σημεία απόκλισής μας από την πνευματική και ηθική τελειοποίηση) και έναν οδοδείκτη προς το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Επειδή άγιοι υπάρχουν και δίπλα μας (ακόμη και «μικροί άγιοι», που έχουν προχωρήσει λίγα ή περισσότερα βήματα στην Οδό), και ο καθένας είναι προσκαλεσμένος γι’ αυτό το «τέρμα», την πνευματική του τελειοποίηση διά του Χριστού, η μελέτη της ζωής των αγίων, όπως γράφει ο σύγχρονος πνευματικός πατέρας της Σερβίας, και καθηγητής του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, μας δείχνει...

«πώς ένας νέος γίνεται άγιος νέος, μία κόρη (=κοπέλα) γίνεται αγία κόρη, πώς ένας γέρος γίνεται άγιος γέρος, πώς μία γερόντισσα γίνεται αγία γερόντισσα, πώς ένα παιδί γίνεται άγιο παιδί, πώς οι γονείς γίνονται άγιοι γονείς, πώς ένας υιός γίνεται άγιος υιός, πώς μία θυγατέρα γίνεται αγία θυγατέρα, πώς μία οικογένεια γίνεται αγία οικογένεια, πώς μία κοινωνία γίνεται αγία κοινωνία, πώς ένας ιερεύς γίνεται άγιος ιερεύς, πώς ένας επίσκοπος γίνεται άγιος επίσκοπος, πώς ένας βοσκός γίνεται άγιος βοσκός, πώς ένας γεωργός γίνεται άγιος γεωργός, πώς ένας βασιλεύς γίνεται άγιος βασιλεύς, πώς ένας εργάτης γίνεται άγιος εργάτης, πώς ένας δικαστής γίνεται άγιος δικαστής, πώς ένας δάσκαλος γίνεται άγιος δάσκαλος, πώς ένας καθηγητής γίνεται άγιος καθηγητής, πώς ένας στρατιώτης γίνεται άγιος στρατιώτης, πώς ένας αξιωματικός γίνεται άγιος αξιωματικός, πώς ένας κυβερνήτης γίνεται άγιος κυβερνήτης, πώς ένας γραμματεύς γίνεται άγιος γραμματεύς, πώς ένας έμπορος γίνεται άγιος έμπορος, πώς ένας μοναχός γίνεται άγιος μοναχός, πώς ένας οικοδόμος γίνεται άγιος οικοδόμος, πώς ένας ιατρός γίνεται άγιος ιατρός, πώς ένας τελώνης γίνεται άγιος τελώνης, πώς ένας μαθητής γίνεται άγιος μαθητής, πώς ένας επαγγελματίας γίνεται άγιος επαγγελματίας, πώς ένας φιλόσοφος γίνεται άγιος φιλόσοφος, πώς ένας επιστήμων γίνεται άγιος επιστήμων, πώς ένας πολιτικός γίνεται άγιος πολιτικός, πώς ένας υπουργός γίνεται άγιος υπουργός, πώς ένας πτωχός γίνεται άγιος πτωχός, πώς ένας πλούσιος γίνεται άγιος πλούσιος, πώς ένας δούλος γίνεται άγιος δούλος, πώς ένας δεσπότης (=αφέντης) γίνεται άγιος δεσπότης, πώς οι σύζυγοι γίνονται άγιοι σύζυγοι, πώς ένας συγγραφεύς γίνεται άγιος συγγραφεύς, πώς ένας καλλιτέχνης γίνεται άγιος καλλιτέχνης» (π. Ιουστίνου Πόποβιτς, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, Αστήρ, Αθήναι 1981, σελ. 93-94).