Εν΄όψιν
της έκτης κατά σειρά Ελληνο – Γερμανικής Συνέλευσης στις 3,4 και 5
Νοεμβρίου στο Ναύπλιο ένα παλιό αλλά επίκαιρο άρθρο για την Τοπική
Αυτοδιοίκηση από την «Σχεδία» στον Υμηττό: ΟΨΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΗ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
* Ομιλία του Κώστα Σαμάντη
στην εκδήλωση με τίτλο «Αντίσταση στη νέα Κατοχή» που πραγματοποιήθηκε
στις 2 Οκτωβρίου στην αίθουσα του Άρδην, Ξενοφώντος 4. Δημοσιεύθηκε στο Άρδην τ. 94
Στις 5 Μαρτίου του 2010, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ
υπογράφει συμφωνία με τον τότε πρωθυπουργό, Γ. Παπανδρέου, περί
εντατικοποίησης των φιλικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Σε εφαρμογή
αυτής της συμφωνίας, περνούσαν κάτω από άμεση γερμανική εποπτεία 12
ελληνικοί δήμοι (Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Καλλιθέας, Βέροιας,
Κοζάνης, Καρδίτσας, Ρόδου, Αμφιλοχίας, Παιωνίων, Πλαστήρα και Νεάπολης),
δυο αιρετές περιφέρειες (Δυτικής Ελλάδας και Δυτικής Μακεδονίας) και
μια αποκεντρωμένη διοίκηση (Διοίκηση Αττικής). Ένα μέρος της συμφωνίας
αφορά στην
ενεργοποίηση της αδελφοποίησης των γερμανικών πόλεων με τις
ελληνικές, καθώς και την ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας. Όσο
ψευδεπίγραφος ήταν ο τίτλος της συμφωνίας που υπεγράφη, άλλο τόσο
αποπροσανατολιστική ήταν η περιγραφή του περιεχομένου.
Όσον
αφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση, αποκλειστικός και μόνος σκοπός ήταν η
πλήρης οργανωτική αναδιάρθρωση των δήμων, μέσω μείωσης κατά εν τρίτο του
προσωπικού που απασχολούν, η εκχώρηση σε ιδιώτες μιας σειράς
λειτουργιών και αρμοδιοτήτων, καθώς και η «συνδιαχείριση», μέσω του
ΕΣΠΑ, σημαντικών όσο και κερδοφόρων τομέων των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης.
Για τον λόγο αυτό εγκαταστάθηκε στη χώρα μας, μετά τον σοσιαλδημοκράτη Χορστ Ράιχενμπαχ της Τασκ Φορς, ο χριστιανοδημοκράτης Χανς Γιόαχιμ Φούχτελ, ώστε το κυβερνών κόμμα της Γερμανίας να έχει τον δικό του έμπιστο κομματικό άνθρωπο. Μάλιστα, ο Χανς Φούχτελ διατηρεί μια διπλή ταυτότητα: Πληρεξούσιος υπουργός της γερμανικής καγκελαρίας και υφυπουργός Εργασίας της Γερμανίας! Ο ορισμός της πολιτικής επιτροπείας σε απευθείας επαφή με τη γερμανική κυβέρνηση. Για όσους σκεφτούν ότι αυτό συνιστά μια πρωτόγνωρη κατοχή στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα θέλαμε να θυμίσουμε το εξής:
Ένα από τα πρώτα πράγματα τα οποία αποφάσισαν να ελέγξουν οι γερμανικές αρχές κατοχής στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1941 ήταν η δημόσια διοίκηση και ιδιαίτερα η τοπική αυτοδιοίκηση. Όσοι δήμαρχοι και κοινοτάρχες –διορισμένοι από το δικτάτορα Μεταξά– δέχτηκαν τη συνεργασία με τις αρχές κατοχής, παρέμειναν στο πόστο τους. Όσοι, ελάχιστοι, παραιτήθηκαν, αντικαταστάθηκαν από υπάλληλους τους οποίους διόρισαν οι Γερμανοί. Έτσι, οι επίσημες αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης ελέγχονταν άμεσα, με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών του κατακτητή. Η εξυπηρέτηση αυτή περιελάμβανε την εξασφάλιση, σε συνεργασία με τις γερμανικές οικονομικές υπηρεσίες, αγροτικών προϊόντων, πρώτων υλών, ημικατεργασμένων βιομηχανικών προϊόντων, μεταφορικών μέσων και εξαρτημάτων ή μηχανών που έβγαζε τότε η Ελλάδα, είτε με επίταξη, είτε με εξαγορά με κατοχικό πληθωριστικό χρήμα.
Ο Χέρμαν Νοϊμπάχερ, ο ανάλογος Φούχτελ της Κατοχής, εφάρμοσε αποτελεσματικά τη διαδικασία «Ντεγκρίγκες». Σύμφωνα με αυτή τη διαδικασία, από τη μια πλευρά οι τιμές των προϊόντων που εισάγονταν στην Ελλάδα από τη Γερμανία μεθοδικά ανέβαιναν, ενώ από την άλλη οι τιμές των εμπορευμάτων που εξάγονταν από την Ελλάδα (αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες σε σημαντικό βαθμό) σταδιακά μειώνονταν. Έτσι στις αρχές του 1943 είχε δημιουργηθεί ένα ενεργητικό υπέρ των Γερμανών στο διακρατικό ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών.
Ο δικός μας Χανς Φούχτελ έχει ελαφρώς διαφοροποιημένο ρόλο. Στο στόχο του, μέσω του ελέγχου των ΟΤΑ, έχουν μπει η διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων, η αξιοποίηση (εκποίηση) της ακίνητης περιουσίας των δήμων, η συνεργασία σε τουριστικό επίπεδο (βλέπε ιαματικές πηγές, παραλίες), κοινωνικά αγαθά που σκοπεύουν να δώσουν σε χέρια ιδιωτών (βλέπε νερό, ρεύμα κ.λπ.), ακόμη και ο ορυκτός πλούτος της χώρας μέσω του ελέγχου των περιφερειών όπου βρίσκονται οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ένα σαθρό επιχείρημα, το οποίο μετέρχονται οι πρόθυμοι για την συνεργασία (βλέπε υποταγή) με τον επίτροπο της γερμανικής κυβέρνησης είναι η κακή οικονομική κατάσταση των ΟΤΑ και ο υπερβολικός δανεισμός τους. Αξίζει να αναφέρουμε ένα απόσπασμα του γνωστού δημοσιογράφου Τάσου Τέλλογλου, από άρθρο του για τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στους ΟΤΑ κατά του Φούχτελ, στο Protagon 3/11/12 «Όταν χρωστάς πουλάς και όταν έχεις ανάγκη κάθε ευρώ για να ξεχρεώσεις, πουλάς όσο όσο. Έτσι ήταν και έτσι θα παραμείνει». Όμως:
Η πραγματικότητα λέει ότι οι ελληνικοί ΟΤΑ ήταν το 2011 οι λιγότερο χρεωμένοι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που απέστειλε ο επίτροπος των οικονομικών Όλι Ρεν στον Έλληνα ευρωβουλευτή Νίκο Χουντή, απαντώντας σε σχετική ερώτηση το Νοέμβριο του 2012. Σύμφωνα με τον πίνακα που ανακοίνωσε ο Ρεν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους των ΟΤΑ επί του ΑΕΠ το 2011 παρουσιάζουν η Ιταλία και οι Κάτω Χώρες με ποσοστό 8,6%. Ακολουθούν η Γαλλία με χρέος 8,4%, η Δανία με 7,3%, η Σουηδία με 7%. Οι χώρες με το μικρότερο χρέος της τοπικής αυτοδιοίκησης μεταξύ των 27 είναι η Ελλάδα με ποσοστά 0,9% του ΑΕΠ και η Μάλτα με χρέος 0,1%. Και όλα αυτά παρά τη ραγδαία μείωση του ΑΕΠ από το 2009 και μετά.
Προς τι όμως η σπουδή; Την απάντηση ίσως δίνει η κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι γερμανικοί ΟΤΑ. Σε άρθρο της το Νοέμβριο του 2011 η γερμανική Τάγκεσπίγκελ του Βερολίνου, με τον ειρωνικό τίτλο «Γίναμε Ελλάδα», παρουσιάζει την υπερχρέωση πολλών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης στη Γερμανία. Γράφει: «Στους περισσότερους δήμους η κατάσταση είναι οικτρή, μάλιστα ο ένας στους τρεις δήμους δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει τα χρέη του. Η «Αθήνα» βρίσκεται παντού σε κάθε (γερμανική) περιφέρεια».
Οι περισσότεροι δήμοι (αλλά και κρατίδια) είναι στο χείλος της χρεοκοπίας. Μπορούν να ακολουθήσουν δύο δρόμους: Ο ένας είναι η χρηματοδότηση από την κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, πράγμα το οποίο σημαίνει αύξηση του δημόσιου χρέους και ελλείμματος και κατά συνέπεια τον κίνδυνο υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Γερμανίας, ο άλλος είναι η δανειοδότηση από τις τράπεζες μέσω της νέας ρύθμισης των δανείων που έχουν από αυτές. Σε αυτή την περίπτωση οι εμπράγματες εγγυήσεις, π.χ. ακίνητη περιουσία, είναι ήδη εξαντλημένες. Έχουν ήδη υποθηκεύσει τα πάντα, μέχρι και τα φορολογικά έσοδα της επόμενης δεκαετίας. Με αυτό ως δεδομένο, χρειάζονται νέα περιουσιακά στοιχεία, είτε δικά τους είτε τη διαχείριση άλλων, και εδώ ακριβώς μπαίνει η εκμετάλλευση των περιφερειών και των δήμων της Ελλάδας.
Το σενάριο αυτό έχει ξαναπαιχτεί. Αρκεί να θυμηθούμε το τι ακριβώς υπέστη η Ανατολική Γερμανία όταν ενοποιήθηκε με τη Δυτική. Η ισότιμη συνεργασία και ο αμοιβαίος σεβασμός προς τους αδελφούς Ανατολικογερμανούς είχε ως αποτέλεσμα τη συστηματική αποδιοργάνωση της οικονομικής παραγωγής του ανατολικού πλέον τμήματος της Γερμανίας, την αφαίμαξη κάθε πλουτοπαραγωγικού στοιχείου της και τη ραγδαία φτωχοποίηση των κατοίκων της. Με ένα μεγάλο ποσοστό ανεργίας, συντριπτικά μεγαλύτερο από αυτό της Δυτικής, και με αμοιβές στο μεγαλύτερο μέρος τους κάτω των 400 ευρώ (7,4 εκατομμύρια εργαζομένων αναφέρουν οι γερμανικές στατιστικές για το 2010).
Για τον λόγο αυτό εγκαταστάθηκε στη χώρα μας, μετά τον σοσιαλδημοκράτη Χορστ Ράιχενμπαχ της Τασκ Φορς, ο χριστιανοδημοκράτης Χανς Γιόαχιμ Φούχτελ, ώστε το κυβερνών κόμμα της Γερμανίας να έχει τον δικό του έμπιστο κομματικό άνθρωπο. Μάλιστα, ο Χανς Φούχτελ διατηρεί μια διπλή ταυτότητα: Πληρεξούσιος υπουργός της γερμανικής καγκελαρίας και υφυπουργός Εργασίας της Γερμανίας! Ο ορισμός της πολιτικής επιτροπείας σε απευθείας επαφή με τη γερμανική κυβέρνηση. Για όσους σκεφτούν ότι αυτό συνιστά μια πρωτόγνωρη κατοχή στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα θέλαμε να θυμίσουμε το εξής:
Ένα από τα πρώτα πράγματα τα οποία αποφάσισαν να ελέγξουν οι γερμανικές αρχές κατοχής στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1941 ήταν η δημόσια διοίκηση και ιδιαίτερα η τοπική αυτοδιοίκηση. Όσοι δήμαρχοι και κοινοτάρχες –διορισμένοι από το δικτάτορα Μεταξά– δέχτηκαν τη συνεργασία με τις αρχές κατοχής, παρέμειναν στο πόστο τους. Όσοι, ελάχιστοι, παραιτήθηκαν, αντικαταστάθηκαν από υπάλληλους τους οποίους διόρισαν οι Γερμανοί. Έτσι, οι επίσημες αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης ελέγχονταν άμεσα, με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών του κατακτητή. Η εξυπηρέτηση αυτή περιελάμβανε την εξασφάλιση, σε συνεργασία με τις γερμανικές οικονομικές υπηρεσίες, αγροτικών προϊόντων, πρώτων υλών, ημικατεργασμένων βιομηχανικών προϊόντων, μεταφορικών μέσων και εξαρτημάτων ή μηχανών που έβγαζε τότε η Ελλάδα, είτε με επίταξη, είτε με εξαγορά με κατοχικό πληθωριστικό χρήμα.
Ο Χέρμαν Νοϊμπάχερ, ο ανάλογος Φούχτελ της Κατοχής, εφάρμοσε αποτελεσματικά τη διαδικασία «Ντεγκρίγκες». Σύμφωνα με αυτή τη διαδικασία, από τη μια πλευρά οι τιμές των προϊόντων που εισάγονταν στην Ελλάδα από τη Γερμανία μεθοδικά ανέβαιναν, ενώ από την άλλη οι τιμές των εμπορευμάτων που εξάγονταν από την Ελλάδα (αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες σε σημαντικό βαθμό) σταδιακά μειώνονταν. Έτσι στις αρχές του 1943 είχε δημιουργηθεί ένα ενεργητικό υπέρ των Γερμανών στο διακρατικό ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών.
Ο δικός μας Χανς Φούχτελ έχει ελαφρώς διαφοροποιημένο ρόλο. Στο στόχο του, μέσω του ελέγχου των ΟΤΑ, έχουν μπει η διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων, η αξιοποίηση (εκποίηση) της ακίνητης περιουσίας των δήμων, η συνεργασία σε τουριστικό επίπεδο (βλέπε ιαματικές πηγές, παραλίες), κοινωνικά αγαθά που σκοπεύουν να δώσουν σε χέρια ιδιωτών (βλέπε νερό, ρεύμα κ.λπ.), ακόμη και ο ορυκτός πλούτος της χώρας μέσω του ελέγχου των περιφερειών όπου βρίσκονται οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ένα σαθρό επιχείρημα, το οποίο μετέρχονται οι πρόθυμοι για την συνεργασία (βλέπε υποταγή) με τον επίτροπο της γερμανικής κυβέρνησης είναι η κακή οικονομική κατάσταση των ΟΤΑ και ο υπερβολικός δανεισμός τους. Αξίζει να αναφέρουμε ένα απόσπασμα του γνωστού δημοσιογράφου Τάσου Τέλλογλου, από άρθρο του για τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στους ΟΤΑ κατά του Φούχτελ, στο Protagon 3/11/12 «Όταν χρωστάς πουλάς και όταν έχεις ανάγκη κάθε ευρώ για να ξεχρεώσεις, πουλάς όσο όσο. Έτσι ήταν και έτσι θα παραμείνει». Όμως:
Η πραγματικότητα λέει ότι οι ελληνικοί ΟΤΑ ήταν το 2011 οι λιγότερο χρεωμένοι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που απέστειλε ο επίτροπος των οικονομικών Όλι Ρεν στον Έλληνα ευρωβουλευτή Νίκο Χουντή, απαντώντας σε σχετική ερώτηση το Νοέμβριο του 2012. Σύμφωνα με τον πίνακα που ανακοίνωσε ο Ρεν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους των ΟΤΑ επί του ΑΕΠ το 2011 παρουσιάζουν η Ιταλία και οι Κάτω Χώρες με ποσοστό 8,6%. Ακολουθούν η Γαλλία με χρέος 8,4%, η Δανία με 7,3%, η Σουηδία με 7%. Οι χώρες με το μικρότερο χρέος της τοπικής αυτοδιοίκησης μεταξύ των 27 είναι η Ελλάδα με ποσοστά 0,9% του ΑΕΠ και η Μάλτα με χρέος 0,1%. Και όλα αυτά παρά τη ραγδαία μείωση του ΑΕΠ από το 2009 και μετά.
Προς τι όμως η σπουδή; Την απάντηση ίσως δίνει η κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι γερμανικοί ΟΤΑ. Σε άρθρο της το Νοέμβριο του 2011 η γερμανική Τάγκεσπίγκελ του Βερολίνου, με τον ειρωνικό τίτλο «Γίναμε Ελλάδα», παρουσιάζει την υπερχρέωση πολλών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης στη Γερμανία. Γράφει: «Στους περισσότερους δήμους η κατάσταση είναι οικτρή, μάλιστα ο ένας στους τρεις δήμους δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει τα χρέη του. Η «Αθήνα» βρίσκεται παντού σε κάθε (γερμανική) περιφέρεια».
Οι περισσότεροι δήμοι (αλλά και κρατίδια) είναι στο χείλος της χρεοκοπίας. Μπορούν να ακολουθήσουν δύο δρόμους: Ο ένας είναι η χρηματοδότηση από την κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, πράγμα το οποίο σημαίνει αύξηση του δημόσιου χρέους και ελλείμματος και κατά συνέπεια τον κίνδυνο υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Γερμανίας, ο άλλος είναι η δανειοδότηση από τις τράπεζες μέσω της νέας ρύθμισης των δανείων που έχουν από αυτές. Σε αυτή την περίπτωση οι εμπράγματες εγγυήσεις, π.χ. ακίνητη περιουσία, είναι ήδη εξαντλημένες. Έχουν ήδη υποθηκεύσει τα πάντα, μέχρι και τα φορολογικά έσοδα της επόμενης δεκαετίας. Με αυτό ως δεδομένο, χρειάζονται νέα περιουσιακά στοιχεία, είτε δικά τους είτε τη διαχείριση άλλων, και εδώ ακριβώς μπαίνει η εκμετάλλευση των περιφερειών και των δήμων της Ελλάδας.
Το σενάριο αυτό έχει ξαναπαιχτεί. Αρκεί να θυμηθούμε το τι ακριβώς υπέστη η Ανατολική Γερμανία όταν ενοποιήθηκε με τη Δυτική. Η ισότιμη συνεργασία και ο αμοιβαίος σεβασμός προς τους αδελφούς Ανατολικογερμανούς είχε ως αποτέλεσμα τη συστηματική αποδιοργάνωση της οικονομικής παραγωγής του ανατολικού πλέον τμήματος της Γερμανίας, την αφαίμαξη κάθε πλουτοπαραγωγικού στοιχείου της και τη ραγδαία φτωχοποίηση των κατοίκων της. Με ένα μεγάλο ποσοστό ανεργίας, συντριπτικά μεγαλύτερο από αυτό της Δυτικής, και με αμοιβές στο μεγαλύτερο μέρος τους κάτω των 400 ευρώ (7,4 εκατομμύρια εργαζομένων αναφέρουν οι γερμανικές στατιστικές για το 2010).
Πόσο εύκολο όμως είναι να περάσει μια τέτοια συνεργασία;
Η
συντριπτική πλειοψηφία των εκλεγμένων αιρετών ανήκει είτε στη Ν.
Δημοκρατία είτε στο ΠΑΣΟΚ, κατ’ εξοχήν κόμματα μνημονιακά, οπότε λογικό
είναι οι τοπικοί άρχοντες αυτών των κομμάτων να υιοθετούν την εφαρμογή
αυτής της πολιτικής. Σε συνάντηση που είχε ο Γερμανός επίτροπος Φούχτελ
με τον γερμανοτραφή, τότε, υπ. Εσωτερικών Ευρυπίδη Στυλιανίδη στις
5/9/2012, είχε ανακοινώσει ότι ήδη οι μισοί δήμοι έχουν ξεκινήσει επαφές
για την ένταξη στο πρόγραμμα. Μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι
σήμερα, ένα χρόνο μετά, η συμμετοχή θα έχει αυξηθεί κατά πολύ. Ανάμεσά
τους οι μεγαλύτεροι δήμοι της χώρας (Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πάτρας),
δήμοι με ιδιαίτερο οικονομικό ενδιαφέρον, λόγω υποδοχής παραγωγικών ή
εμπορικών δραστηριοτήτων, όπως είναι οι δήμοι Περιστερίου, Κηφισιάς,
Αμαρουσίου, αλλά και δήμοι με ιδιαίτερη εθνική σημασία, όπως είναι οι
δήμοι Αλεξανδρούπολης, Ορεστιάδας, Σουλίου. Το ψηφιδωτό έρχεται να
συμπληρώσει η συντριπτική πλειοψηφία των περιφερειών, με προεξάρχουσες
τις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (Απόστολος Τζιτζικώστας), Δυτικής
Μακεδονίας (Γιώργος Δακής) και Πελοποννήσου (Πέτρος Τατούλης).
Έτσι, τους τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες πλήθους συναντήσεων, συνεργασιών, διημερίδων και εκθέσεων με θέμα την «ελληνογερμανική συνεργασία», στις οποίες, από πλευράς Ελλάδος, συμμετέχουν οι πρόθυμοι της τοπικής αυτοδιοίκησης και από πλευράς Γερμανίας οι αντίστοιχοι αιρετοί, με τις αντιπροσωπείες τους να συμπληρώνονται από ιδιώτες εκπροσώπους επιχειρήσεων και παραγωγικών φορέων.
Θυμόμαστε όλοι το 3ο συνέδριο «Ελληνογερμανικής Συνεργασίας» που διεξήχθη πέρυσι στα πλαίσια της ΔΕΘ, και όχι μόνο για τη σφοδρή αντίδραση των εργαζομένων κατά του προσώπου του Χανς Φούχτελ και τις καταγγελίες της ΠΟΕ-ΟΤΑ για τη «χρυσή συμφωνία κυβέρνησης και ορισμένων δημάρχων για την εκχώρηση της αποκομιδής του σκουπιδιών σε ιδιώτες». Τότε ο Γερμανός τοπάρχης ανακάλυψε «μελέτες και έρευνες που έδειξαν ότι, για εργασίες όσον αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση, απαιτούνται 3.000 εργαζόμενοι στην Ελλάδα, ενώ στη Γερμανία η δουλειά διεκπεραιώνεται με 1.000 άτομα. Θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις και να φανούν τρόποι πώς θα μειωθούν ο αριθμός τους», προαναγγέλλοντας με τον τρόπο αυτό την επιβολή μαζικών απολύσεων στους δήμους. Ξεχνά όμως ότι οι δήμοι της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης απασχολούν μεγάλο αριθμό εργαζομένων στην καθαριότητα, στο πράσινο, στα τεχνικά συνεργεία, στις κοινωνικές υποδομές, αναλαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο την ευθύνη για κοινωνικές δραστηριότητες που τους αναλογεί, σε αντίθεση με τους γερμανικούς ΟΤΑ, όπου πλείστες όσες των υπηρεσιών αυτών έχουν εκχωρηθεί σε ιδιώτες. Όχι ότι οι δήμοι της χώρας μας δεν χρειάζονται μια πιο λειτουργική και εκσυγχρονισμένη αναδιοργάνωση ή δεν παρουσιάζουν προβλήματα διαφάνειας. Εξακολουθούν όμως, παρά τα καταστροφικά αποτελέσματα της εφαρμογής δύο αποδομητικών διοικητικών μεταρρυθμίσεων (βλέπε Καποδίστριας και Καλλικράτης), να παραμένουν οι εγγύτεροι στον πολίτη θεσμοί δημοκρατίας και κατεξοχήν, εν δυνάμει πάντα, τομείς άσκησης κοινωνικής πολιτικής στις τοπικές κοινωνίες.
Έτσι, τους τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες πλήθους συναντήσεων, συνεργασιών, διημερίδων και εκθέσεων με θέμα την «ελληνογερμανική συνεργασία», στις οποίες, από πλευράς Ελλάδος, συμμετέχουν οι πρόθυμοι της τοπικής αυτοδιοίκησης και από πλευράς Γερμανίας οι αντίστοιχοι αιρετοί, με τις αντιπροσωπείες τους να συμπληρώνονται από ιδιώτες εκπροσώπους επιχειρήσεων και παραγωγικών φορέων.
Θυμόμαστε όλοι το 3ο συνέδριο «Ελληνογερμανικής Συνεργασίας» που διεξήχθη πέρυσι στα πλαίσια της ΔΕΘ, και όχι μόνο για τη σφοδρή αντίδραση των εργαζομένων κατά του προσώπου του Χανς Φούχτελ και τις καταγγελίες της ΠΟΕ-ΟΤΑ για τη «χρυσή συμφωνία κυβέρνησης και ορισμένων δημάρχων για την εκχώρηση της αποκομιδής του σκουπιδιών σε ιδιώτες». Τότε ο Γερμανός τοπάρχης ανακάλυψε «μελέτες και έρευνες που έδειξαν ότι, για εργασίες όσον αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση, απαιτούνται 3.000 εργαζόμενοι στην Ελλάδα, ενώ στη Γερμανία η δουλειά διεκπεραιώνεται με 1.000 άτομα. Θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις και να φανούν τρόποι πώς θα μειωθούν ο αριθμός τους», προαναγγέλλοντας με τον τρόπο αυτό την επιβολή μαζικών απολύσεων στους δήμους. Ξεχνά όμως ότι οι δήμοι της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης απασχολούν μεγάλο αριθμό εργαζομένων στην καθαριότητα, στο πράσινο, στα τεχνικά συνεργεία, στις κοινωνικές υποδομές, αναλαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο την ευθύνη για κοινωνικές δραστηριότητες που τους αναλογεί, σε αντίθεση με τους γερμανικούς ΟΤΑ, όπου πλείστες όσες των υπηρεσιών αυτών έχουν εκχωρηθεί σε ιδιώτες. Όχι ότι οι δήμοι της χώρας μας δεν χρειάζονται μια πιο λειτουργική και εκσυγχρονισμένη αναδιοργάνωση ή δεν παρουσιάζουν προβλήματα διαφάνειας. Εξακολουθούν όμως, παρά τα καταστροφικά αποτελέσματα της εφαρμογής δύο αποδομητικών διοικητικών μεταρρυθμίσεων (βλέπε Καποδίστριας και Καλλικράτης), να παραμένουν οι εγγύτεροι στον πολίτη θεσμοί δημοκρατίας και κατεξοχήν, εν δυνάμει πάντα, τομείς άσκησης κοινωνικής πολιτικής στις τοπικές κοινωνίες.
Ποια πεδία όμως έχουν μπει στο στόχαστρο των γερμανικών οικονομικών κύκλων;
Κατ’
αρχάς και κατ’ εξοχήν ο τομέας της διαχείρισης των απορριμμάτων. Την
αρχή έκανε η κυβέρνηση, η οποία ανακοίνωσε την πρόθεσή της για την
επιβολή κεφαλικού φόρου για τα μη επεξεργασμένα οικιακά απορρίμματα που
οδηγούνται στους ΧΥΤΑ, υιοθετώντας κοινοτικές οδηγίες. Ουσιαστικά
πιέζουν τους δήμους για το διπλασιασμό των δημοτικών τελών για την
υγειονομική ταφή των απορριμμάτων. Προετοιμάζουν με αυτό τον τρόπο την
κοινωνία ώστε, μέσα από την αύξηση του κόστους των σκουπιδιών ανά
οικογένεια, να περάσουν στο επόμενο στάδιο, που είναι η εκχώρηση της
διαχείρισής τους σε κάποιους «εθνικούς εργολάβους», σε συνεργασία με
εταιρείες του εξωτερικού ή ακόμη και σε αυτές απευθείας. Εξ ου και η
ανησυχία του Γερμανού εντεταλμένου για το θέμα των απορριμμάτων.
Τα δύο προηγούμενα χρόνια γίναμε όλοι μάρτυρες του βομβαρδισμού ενημέρωσης σχετικά με τις σύγχρονες τεχνολογίες καύσης απορριμμάτων που αναπτύσσουν γερμανικές εταιρείες. Εργοστάσια «φιλικά» προς το περιβάλλον, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να εγκατασταθούν ακόμη και στο κέντρο της πρωτεύουσας, σύμφωνα με το υποτιθέμενο πρότυπο της Βιέννης. Έφτασαν μάλιστα σε σημείο να στοχεύσουν τόσο στην έκταση της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, όσο και στο πάλαι ποτέ υποτιθέμενο Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού. Ο τομέας της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι το σημαντικότερο διακύβευμα το επόμενο χρονικό διάστημα για τους ΟΤΑ και δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε την περίπτωση της Κερατέας από τη μια πλευρά ούτε την περίπτωση της Νάπολης από την άλλη όπου η μαφία της Ιταλίας διεκδικεί ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Άλλος σημαντικός τομέας είναι ο τομέας του τουρισμού. Αρκετοί δήμοι διαχειρίζονται υπό την ευθύνη τους τόσο αξιόλογες εγκαταστάσεις όπως είναι οι ιαματικές πηγές, όσο και μεγάλα τμήματα του αιγιαλού της χώρας. Οι επιδιώξεις όμως των Γερμανών επικυρίαρχων δεν σταματούν στις βλέψεις που έχουν για την ιδιωτική εκμετάλλευση των τουριστικών υποδομών της χώρας. Προχωρούν ένα βήμα παραπέρα. Σε συνάντηση που έγινε το Μάρτιο του 2013 με την υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, στην οποία παραβρισκόταν, φευ!, ως επίτιμος πρέσβης της Μέρκελ ο Ότο Ρεχάγκελ, ανακοινώθηκε η συνεργασία στον τομέα της τουριστικής εκπαίδευσης. Στις δηλώσεις του ο επίτροπος και υφυπουργός Εργασίας, μην το ξεχνάμε, της Γερμανίας, Φούχτελ, στάθηκε στο θέμα της επαγγελματικής εκπαίδευσης ή δυαδικής εκπαίδευσης, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται, και υπογράμμισε ότι ο μαθητευόμενος ταυτόχρονα εργάζεται, απολαμβάνει «κάποιες» αποδοχές, ενώ ταυτόχρονα αφουγκράζεται τις τάσεις αγοράς εργασίας και μπορεί ταυτόχρονα να εργαστεί και στο εξωτερικό». Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται κυρίως στη στήριξη από ιδιωτικές επιχειρήσεις, το οποίο λειτουργεί παράλληλα με το υπουργείο Τουρισμού.
Το σενάριο το έχουμε ξαναζήσει. Τα τελευταία τέσσερα πέντε χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη μείωση των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα. Ολοένα και περισσότερο εισάγονται «εκπαιδευόμενοι» από τρίτες χώρες, κυρίως την Πολωνία, και έναντι πινακίου φακής υποτίθεται ότι κάνουν το εκπαιδευτικό τους, ουσιαστικά όμως υποκαθιστούν τους Έλληνες εργαζόμενους σε αυτές τις επιχειρήσεις και αποδομούν με έμμεσο ή άμεσο τρόπο τις συλλογικές συμβάσεις, τις απολαβές και όσα άλλα εργασιακά δικαιώματα, π.χ. ωράριο εργασίας, πλαισιώνουν τον τομέα αυτό. Η επιδίωξη είναι σαφέστατη. Οι μαθητευόμενοι της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας προορίζονται ως «Πολωνοί» για τη Γερμανία.
Τα δύο προηγούμενα χρόνια γίναμε όλοι μάρτυρες του βομβαρδισμού ενημέρωσης σχετικά με τις σύγχρονες τεχνολογίες καύσης απορριμμάτων που αναπτύσσουν γερμανικές εταιρείες. Εργοστάσια «φιλικά» προς το περιβάλλον, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να εγκατασταθούν ακόμη και στο κέντρο της πρωτεύουσας, σύμφωνα με το υποτιθέμενο πρότυπο της Βιέννης. Έφτασαν μάλιστα σε σημείο να στοχεύσουν τόσο στην έκταση της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, όσο και στο πάλαι ποτέ υποτιθέμενο Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού. Ο τομέας της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι το σημαντικότερο διακύβευμα το επόμενο χρονικό διάστημα για τους ΟΤΑ και δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε την περίπτωση της Κερατέας από τη μια πλευρά ούτε την περίπτωση της Νάπολης από την άλλη όπου η μαφία της Ιταλίας διεκδικεί ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Άλλος σημαντικός τομέας είναι ο τομέας του τουρισμού. Αρκετοί δήμοι διαχειρίζονται υπό την ευθύνη τους τόσο αξιόλογες εγκαταστάσεις όπως είναι οι ιαματικές πηγές, όσο και μεγάλα τμήματα του αιγιαλού της χώρας. Οι επιδιώξεις όμως των Γερμανών επικυρίαρχων δεν σταματούν στις βλέψεις που έχουν για την ιδιωτική εκμετάλλευση των τουριστικών υποδομών της χώρας. Προχωρούν ένα βήμα παραπέρα. Σε συνάντηση που έγινε το Μάρτιο του 2013 με την υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, στην οποία παραβρισκόταν, φευ!, ως επίτιμος πρέσβης της Μέρκελ ο Ότο Ρεχάγκελ, ανακοινώθηκε η συνεργασία στον τομέα της τουριστικής εκπαίδευσης. Στις δηλώσεις του ο επίτροπος και υφυπουργός Εργασίας, μην το ξεχνάμε, της Γερμανίας, Φούχτελ, στάθηκε στο θέμα της επαγγελματικής εκπαίδευσης ή δυαδικής εκπαίδευσης, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται, και υπογράμμισε ότι ο μαθητευόμενος ταυτόχρονα εργάζεται, απολαμβάνει «κάποιες» αποδοχές, ενώ ταυτόχρονα αφουγκράζεται τις τάσεις αγοράς εργασίας και μπορεί ταυτόχρονα να εργαστεί και στο εξωτερικό». Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται κυρίως στη στήριξη από ιδιωτικές επιχειρήσεις, το οποίο λειτουργεί παράλληλα με το υπουργείο Τουρισμού.
Το σενάριο το έχουμε ξαναζήσει. Τα τελευταία τέσσερα πέντε χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη μείωση των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα. Ολοένα και περισσότερο εισάγονται «εκπαιδευόμενοι» από τρίτες χώρες, κυρίως την Πολωνία, και έναντι πινακίου φακής υποτίθεται ότι κάνουν το εκπαιδευτικό τους, ουσιαστικά όμως υποκαθιστούν τους Έλληνες εργαζόμενους σε αυτές τις επιχειρήσεις και αποδομούν με έμμεσο ή άμεσο τρόπο τις συλλογικές συμβάσεις, τις απολαβές και όσα άλλα εργασιακά δικαιώματα, π.χ. ωράριο εργασίας, πλαισιώνουν τον τομέα αυτό. Η επιδίωξη είναι σαφέστατη. Οι μαθητευόμενοι της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας προορίζονται ως «Πολωνοί» για τη Γερμανία.
Άλλος τομέας είναι εκείνος των ορυκτών.
Τον
Ιούνιο του 2012 πραγματοποιήθηκε συνάντηση του εντολοδόχου του Αντώνη
Σαμαρά, Γιώργου Δακή (περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας), με τον
Φούχτελ, συνοδεία για άλλη μια φορά επιχειρηματιών γερμανικών και
ελληνογερμανικών συμφερόντων. Σκοπός της συνάντησης η προώθηση στην
Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Φούχτελ του αιτήματος χρηματοδότησης της
κατασκευής του νέου λιγνιτοηλεκτρικού σταθμού Πτολεμαΐδας. Με δεδομένο
το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της ΝΔ για πώληση της ΔΕΗ και των
εργοστασίων της, η συνάντηση χαρακτηρίζεται ως η μετεκλογική εκτέλεση
μιας συμφωνίας που έχει ήδη αναγγελθεί. Ακόμη χειρότερα, ο
περιφερειάρχης ζήτησε «παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της μη εφαρμογής
της εξίσωσης των τιμών πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης για τη Δυτική
Μακεδονία, που αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα λόγω των χαμηλών
θερμοκρασιών»! Κι εδώ ακριβώς προκύπτει το πολιτικό πρόβλημα. Ο Δακής
απευθύνει αιτήματα όχι στην ελληνική κυβέρνηση, αλλά σε ένα Γερμανό
αξιωματούχο(!) ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με το υπουργείο Οικονομικών,
Ανάπτυξης ή Υγείας της ελληνικής κυβέρνησης. Βρισκόμαστε ήδη υπό
γερμανική κατοχή και δεν το γνωρίζουμε;
Στο ίδιο κλίμα, θερμό κατά τα άλλα, η συνάντηση του Πέτρου Τατούλη, περιφερειάρχη Πελοποννήσου, με τον Φούχτελ για θέματα ανάπτυξης και συνεργασίας για την εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδιασμού της περιφέρειας Πελοποννήσου. Η απάντηση του Φούχτελ αποκαλυπτική. «Έχετε διάθεση, ενέργεια, προετοιμασία και ολοκληρωμένο σχέδιο, κι εμείς βρισκόμαστε εδώ για να βοηθήσουμε». Και σε αυτή τη συνάντηση, η απουσία εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης ήταν κραυγαλέα. Δυστυχώς, αυτή η δυνατότητα της αδιαμεσολάβητης δυνατότητας συνεργασίας κάθε τοπικού αιρετού με εξωεθνικά κέντρα κατοχυρώνεται από τη διοικητική μεταρρύθμιση του Ραγκούση, την και «Καλλικράτης» επονομαζόμενη. Περιττό να αναφέρουμε ότι το ίδιο ακριβώς πλαίσιο χαρακτηρίζει κάθε συνάντηση αιρετών περιφερειαρχών και δημάρχων με τα αιτήματα των τελευταίων, εν είδει «σπαρακτικής έκκλησης», να απευθύνονται απευθείας στο Γερμανό επιτελάρχη, με τα δημοτικά συμβούλια να παίζουν το ρόλο του κομπάρσου. Η διαχείριση των προβλημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης ολοένα και περισσότερο εκχωρούνται στον Φούχτελ.
Τον τελευταίο καιρό ολοένα και περισσότεροι δήμοι και περιφέρειες εκλιπαρούν ουσιαστικά την αδελφοποίηση των οργανισμών τους με αντίστοιχους της Γερμανίας. Ήδη, λίγο μετά την εγκατάστασή του το 2011 ως γκαουλάιτερ στην Ελλάδα, ο Φούχτελ είχε εκφράσει τα παράπονά του ότι μόνο τριάντα ελληνικές πόλεις έχουν αδελφοποιηθεί με γερμανικές, όταν ο αντίστοιχος αριθμός των γαλλικών πόλεων είναι 2000. Δυστυχώς, δεν χρειάζεται να ανησυχεί. Ήδη ο Μπουτάρης αδελφοποίησε πέρυσι το Νοέμβριο τη Θεσσαλονίκη με την Κολωνία ενώ ο Πέτρος Τατούλης τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει για εξεύρεση εταίρου στη Δημοκρατία της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας, κρατίδιο στο οποίο εκλέγεται ο Φούχτελ.
Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός. Όχι όμως όπως είπε ο Φούχτελ: «Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός που πρέπει να εκμεταλλευτούμε, γιατί μέχρι τώρα το καθεστώς των ΟΤΑ και της Ευρώπης ήταν μόνο για θέματα χρηματοδοτήσεων». Για εμάς, η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός, γιατί είναι ένας τόπος εφαρμογής συμμετοχικών και αμεσοδημοκρατικών θεσμών, είναι ο κοντινότερος θεσμός δημοκρατίας προς τον πολίτη, είναι, εν τέλει, ένα πεδίο άσκησης της πραγματικής δημοκρατίας.
Αρμόζει να διεκδικήσουμε μέσα στη δίνη της κρίσης την ανάκτηση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, οφείλουμε να διεκδικήσουμε την οργανωτική και λειτουργική ανασυγκρότησή τους, ώστε να λειτουργήσουν ως ένα δίκτυο προστασίας της κοινωνίας και της δημοκρατίας, στους χαλεπούς καιρούς που διάγουμε.
Στο ίδιο κλίμα, θερμό κατά τα άλλα, η συνάντηση του Πέτρου Τατούλη, περιφερειάρχη Πελοποννήσου, με τον Φούχτελ για θέματα ανάπτυξης και συνεργασίας για την εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδιασμού της περιφέρειας Πελοποννήσου. Η απάντηση του Φούχτελ αποκαλυπτική. «Έχετε διάθεση, ενέργεια, προετοιμασία και ολοκληρωμένο σχέδιο, κι εμείς βρισκόμαστε εδώ για να βοηθήσουμε». Και σε αυτή τη συνάντηση, η απουσία εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης ήταν κραυγαλέα. Δυστυχώς, αυτή η δυνατότητα της αδιαμεσολάβητης δυνατότητας συνεργασίας κάθε τοπικού αιρετού με εξωεθνικά κέντρα κατοχυρώνεται από τη διοικητική μεταρρύθμιση του Ραγκούση, την και «Καλλικράτης» επονομαζόμενη. Περιττό να αναφέρουμε ότι το ίδιο ακριβώς πλαίσιο χαρακτηρίζει κάθε συνάντηση αιρετών περιφερειαρχών και δημάρχων με τα αιτήματα των τελευταίων, εν είδει «σπαρακτικής έκκλησης», να απευθύνονται απευθείας στο Γερμανό επιτελάρχη, με τα δημοτικά συμβούλια να παίζουν το ρόλο του κομπάρσου. Η διαχείριση των προβλημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης ολοένα και περισσότερο εκχωρούνται στον Φούχτελ.
Τον τελευταίο καιρό ολοένα και περισσότεροι δήμοι και περιφέρειες εκλιπαρούν ουσιαστικά την αδελφοποίηση των οργανισμών τους με αντίστοιχους της Γερμανίας. Ήδη, λίγο μετά την εγκατάστασή του το 2011 ως γκαουλάιτερ στην Ελλάδα, ο Φούχτελ είχε εκφράσει τα παράπονά του ότι μόνο τριάντα ελληνικές πόλεις έχουν αδελφοποιηθεί με γερμανικές, όταν ο αντίστοιχος αριθμός των γαλλικών πόλεων είναι 2000. Δυστυχώς, δεν χρειάζεται να ανησυχεί. Ήδη ο Μπουτάρης αδελφοποίησε πέρυσι το Νοέμβριο τη Θεσσαλονίκη με την Κολωνία ενώ ο Πέτρος Τατούλης τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει για εξεύρεση εταίρου στη Δημοκρατία της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας, κρατίδιο στο οποίο εκλέγεται ο Φούχτελ.
Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός. Όχι όμως όπως είπε ο Φούχτελ: «Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός που πρέπει να εκμεταλλευτούμε, γιατί μέχρι τώρα το καθεστώς των ΟΤΑ και της Ευρώπης ήταν μόνο για θέματα χρηματοδοτήσεων». Για εμάς, η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένας θησαυρός, γιατί είναι ένας τόπος εφαρμογής συμμετοχικών και αμεσοδημοκρατικών θεσμών, είναι ο κοντινότερος θεσμός δημοκρατίας προς τον πολίτη, είναι, εν τέλει, ένα πεδίο άσκησης της πραγματικής δημοκρατίας.
Αρμόζει να διεκδικήσουμε μέσα στη δίνη της κρίσης την ανάκτηση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, οφείλουμε να διεκδικήσουμε την οργανωτική και λειτουργική ανασυγκρότησή τους, ώστε να λειτουργήσουν ως ένα δίκτυο προστασίας της κοινωνίας και της δημοκρατίας, στους χαλεπούς καιρούς που διάγουμε.
Σημειώσεις
1.
Για περισσότερα: Ιστοσελίδα των γερμανικών αποστολών στην Ελλάδα /
http://www.griechenland.diplo.de/Vertretung/griechenland/el/03/Bilaterale__Beziehung/Deutsch__Griechisches__Partnerschaftsprogramm.html
2.
Η Ντεγκρίγκες είχε αναλάβει το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο της
Ελλάδας. Με βάση συμφωνίες που έκανε με τις κατοχικές ελληνικές
κυβερνήσεις καρπωνόταν τη διαφορά της τιμής ενός προϊόντος ανάμεσα στον
τόπο παραγωγής του και στον τόπο κατανάλωσής του (εφ. ΕΜΠΡΟΣ, 18ης και
21ης Μαρτίου 1945 ).
3. Για
λεπτομέρειες: «Η λεηλασία της Ελλάδας από τους Γερμανούς κατά την
περίοδο της Κατοχής» http://chronontoulapo.wordpress.com/2013/05/02.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου