Καραολή και Δημητρίου γωνία!

του Στέλιου Κούκου από την ιστοσελίδα pemptousia.gr

Ο Μιχαήλ Καραολής (αριστερά) και ο Ανδρέας Δημητρίου.

Ο Μιχαήλ Καραολής γεννήθηκε το 1933, ενώ ο Ανδρέας Δημητρίου το 1934.

Οι οδοί που φέρουν τα ονόματα των πρωτοεκτελεσθέντων ηρώων του αγώνα για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα (1955-1959), Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου, ονομάζονται είτε και με τα δύο ονόματά τους μαζί, δηλαδή “Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου”, είτε o κάθε δρόμος φέρει το όνομα του καθενός ξεχωριστά.
Ως εκ τούτου, και αφού δεν είναι σίγουρο για το αν πράγματι σε κάποια γωνία συναντώνται δύο δρόμοι με τα αντίστοιχα των ηρώων, καλό θα είναι να θεωρήσουμε ως φανταστική τη συμβολή αυτή, δηλαδή τη γωνία των οδών στην οποία παραπέμπει ο τίτλος του κειμένου. Μπορεί βεβαίως και να υπάρχει.
Όπως και να έχουν όμως τα πράγματα, προσωπικά θα επιμείνω: “ΚΑΡΑΟΛΗ και ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ”, γωνία! Ναι, εκεί στην πραγματική -για μένα-, έστω φανταστική συμβολή των οδών. “ΚΑΡΑΟΛΗ και ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ”! Εις κεφαλήν γωνίας:
“ΚΑΡΑΟΛΗ και ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ”…
Πάντως, ένα είναι το σίγουρο, τους δύο νεαρούς ήρωες μας, του ελληνισμού και της οικουμένης, τους έχει ταυτίσει διά παντός η ιστορία στο ηρώον του μεγαλειώδους αγώνα για τη δικαίωση του ελληνισμού της Κύπρου αλλά και ολοκλήρου του ελληνισμού!
Και τους δύο τους απαγχόνισαν οι άγγλοι αποικιοκράτες την ίδια ημέρα, σαν σήμερα το ξημέρωμα της 10ης Μαΐου του 1956. Ήταν οι πρώτοι οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ που ανέβηκαν στο ικρίωμα.
Για τους Άγγλους, ο εκδικητικός και “ατιμωτικός” τους θάνατος θα έπρεπε να λειτουργήσει ως φόβητρο και αποτροπή για τους συναγωνιστές τους αλλά και για όσους ήθελαν να ενταχθούν ψυχή τε και σώματι στον αγώνα αυτό. Έγινε πράγματι κάτι τέτοιο;
Και να, που και κάποιοι άλλοι μάρτυρες, πέραν από τις μορφές του εορτολογίου, που και αυτοί τιμούν και δίνουν νόημα στον χρόνο με την κατ’ έτος ανάμνηση της θυσίας τους. Και μοιάζουν, τηρουμένων πάντα των αναλογιών σε σχέση πάντα με το εορτολόγιο, να λαμπρύνουν και αυτοί την φτωχή, πεζή και ρηχή ζωή μας. Αλλά και την καρδιά μας, με την ευφροσύνη που μας μεταδίδει η μνήμη της όλης τους ζωής. Και πιο πολύ η αντιμετώπιση του θανάτου από αυτούς. (Αυτό και αν είναι ένα μεγάλο σχολείο ζωής).
Και στην περίπτωση μας από δύο νεαρούς 23 και 22 χρονών αντίστοιχα. Από ένα μορφωμένο και πολλά υποσχόμενο δημόσιο υπάλληλο των αποικιοκρατών, και από έναν διατελέσαντα γραμματέα του σωματείου αχθοφόρων! (Πόσο άχθος, της ιστορίας και του κόσμου, μπορεί να φορτωθεί ενίοτε ένας “ταπεινός” άνθρωπος; Και να που ο Δημητρίου το σηκώνει αυτοπροαιρέτως σαν ένας κατ’ εξοχήν υπέρλαμπρος ολυμπιονίκης).

Ο Μιχαήλ Καραολής (αριστερά) και ο Ανδρέας Δημητρίου.

Ο Μιχαήλ Καραολής γεννήθηκε το 1933, ενώ ο Ανδρέας Δημητρίου το 1934. Ήταν δηλαδή περίπου συνότζιαιροι (συνομήλικοι), όπως θα έλεγε ο εθνικός ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης. Ο Καραολής είχε τελειώσει την επίσημη Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας, το σχολείο των Άγγλων στην Κύπρο, ενώ ο Δημητρίου φοίτησε στις τρεις πρώτες τάξεις του νυκτερινού γυμνασίου της Αμμοχώστου. Και ενώ ο πρώτος εργαζόταν σε αγγλική κυβερνητική θέση, αφού η Αγγλική Σχολή ήταν κάτι σαν κολλέγιο για την εποχή εκείνη, ο Ανδρέας Δημητρίου δούλευε στις αποθήκες όπλων του αγγλικού στρατού στο λιμάνι της Αμμοχώστου! Προφανώς σε μια ευτελή και όχι σε κάποια αξιοζήλευτη εργασία. Πιθανόν να ήταν και πάλιν αχθοφόρος! (Κάποιοι άνθρωποι είναι γεννημένοι να κουβαλάνε με γενναιότητα ποικίλα βάρη).
Παρ’ όλα αυτά και οι δύο βρέθηκαν από τους πρώτους στις τάξεις του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και μάλιστα και οι δύο επιδόθηκαν σε δολιοφθορές εναντίον των υπηρεσιών που εργαζόντουσαν. Ο μεν Καραολής έβαλε βόμβα στη δική του, ενώ ο Δημητρίου “απαλλοτρίωνε” οπλισμό στο λιμάνι, κατά την παραλαβή του για τον αγγλικό στρατό. Και έτσι αυτός εξόπλιζε τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ! Θα πρέπει να επισημάνουμε πως οι αγωνιστές της δεν κατείχαν στην ουσία σοβαρό στρατιωτικό οπλισμό. Άλλωστε, ο κατ’ ουσίαν αυτοσχέδιος αγώνας των Ελλήνων της Κύπρου διέθετε κυρίως ψυχικά αποθέματα και όπως έχουμε ξαναεπισημάνει αρετή!
Οι δύο αυτοί ήρωες, που έχουν συνταυτιστεί για πάντα ως πρώτοι των πρώτων της αγχόνης και την τίμησαν με τη θυσία τους, εγκαινίασαν μαζί και τα Φυλακισμένα Μνήματα. Οι Άγγλοι είχαν καταλάβει πως η παράδοση των άψυχων σωμάτων τους στους συγγενείς τους και ο δημόσιος ενταφιασμός τους θα αποτελούσε μια πραγματική αποθέωση γι αυτούς αλλά και για τον υπέρτατο αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου. Μια λαμπρή και επαναστατική εξόδιος τελετή, αν όχι αφορμή για καθολική στάση και εξέγερση. Όπως έγινε και σε προηγούμενα χρόνια, το 1931 για παράδειγμα!

Φωτογραφία από τις συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομικών στην Αθήνα όπως δημοσιεύτηκε σε αθηναϊκή εφημερίδα.

Ότι δεν έγινε όμως στην Κύπρο έγινε την παραμονή της εκτέλεσης σε όλη την Ελλάδα. Και δυστυχώς στην Αθήνα με ιδιαίτερα τραγικά αποτελέσματα, αφού στις συγκρούσεις των διαδηλωτών με την αστυνομία οι νεκροί ήταν τέσσερις. Διπλάσιοι από ότι στην Κύπρο!
Προσπάθειες για να αποδοθεί χάρη στους δύο ήρωες έγιναν από διάφορους φορείς και πρόσωπα σε όλο τον κόσμο. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και ο Γάλλος άνθρωπος των γραμμάτων Αλπέρ Καμί. (Ένα χρόνο αργότερα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ). Παραθέτουμε μόνον δύο προτάσεις από το κείμενό του που τιτλοφορείται “Το Ελληνόπουλο” και αναφέρεται στον Καραολή.
“Τώρα έρχεται η ώρα των μαρτύρων που ακούραστοι, όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να επιβάλουν σε έναν αδιάφορο κόσμο τη διεκδίκηση ενός λαού ξεχασμένου από όλους, εκτός από τον εαυτό του”.
“Οι φίλοι της Αγγλίας την καλούν πρώτοι να σώσει, κατά πρώτο λόγο, τον Μιχαήλ Καραολή και ύστερα να του αποδώσει ελεύθερη την τρισχιλιετή πατρίδα του…”!

Η πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Τα Νέα», της 10ης Μαΐου 1956.

Φυλακίζεται λοιπόν η γενναιοφροσύνη, το δίκιο και το υπέρ ελευθερίας φρόνημα; Δύσκολο!
Άλλωστε όπως αναφέρουν οι συναγωνιστές των δύο απαγχονισθέντων:
“Το ψυχικό σθένος και η ελληνική παλληκαριά που επέδειξαν οι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου, ανεβαίνοντας απτόητοι στο ικρίωμα της αγχόνης, ανύψωσε το γόητρο της ΕΟΚΑ και δημιούργησε ηρωικό προηγούμενο για τους αγωνιστές”!
Ηρωικό προηγούμενο! Και να η γωνία που υπαινίσσεται ο τίτλος του κειμένου. Η θυσία τους αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο του αγώνα! Γιατί όπως είπε και ο ίδιος ο Καραολής: «Τα Ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πως πρέπει να ζουν. Ξέρουν και πως να πεθαίνουν». Και το απέδειξαν!
Όσο για τον Δημητρίου αυτός είπε στη μητέρα του πως:
“Το μόνο που λυπούμαι είναι που δεν θα προλάβω να δω την Κύπρο μας ελεύθερη”!
Και πώς παρηγόρησε τον γενναίο η μάνα του; Το ίδιο γενναία, αν όχι ανδριώτερα από αυτόν. Τον αποχαιρέτησε λέγοντάς του:
“Στο καλό, γιε μου και να έχεις θάρρος ως το τέλος”!
Η συμβολή των οδών που έδειξαν, χάραξαν ο Μιχαήλ Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου μας δείχνει τον δρόμο, τον τόπο, τον τρόπο. Αυτός είναι η κεφαλή γωνίας και ο ακρογωνιαίος λίθος!
Το ηρωικό προηγούμενο!