Οι «ιδιοκτήτες» της παγκόσμιας υγείας

του Δημήτρη Μηλάκα

«Αυτοί που αναπτύσσουν τα εμβόλια διατηρούν τα πνευματικά τους δικαιώματα. Για πολλές δεκαετίες τα προγράμματα έρευνας που χρηματοδοτήθηκαν από το Δημόσιο προβλέπουν ότι οι δικαιούχοι εταιρείες / πανεπιστήμια διατηρούν τα παραγόμενα πνευματικά δικαιώματα».

Η παραπάνω δήλωση (στο Mega) του εκπροσώπου της Κομισιόν Στέφαν Ντε Κεερσμάκερ περιγράφει συνοπτικά και εύγλωττα τον πυρήνα του «προβλήματος» της διανομής του απαραίτητου αριθμού εμβολίων για την επίτευξη της πολυπόθητης «παγκόσμιας» ανοσίας της αγέλης: οι φαρμακευτικές πολυεθνικές εισέπραξαν πακτωλό δημόσιου χρήματος προκαταβολικά για την έρευνα και την παραγωγή των εμβολίων τους.

Όμως, παρά τη δημόσια χρηματοδότηση, ο τρόπος με τον οποίο θα διαθέσουν το προϊόν τους (εμβόλιο) στην αγορά διεκδικούν να είναι δική τους, «ιδιωτική» υπόθεση.

Είναι μάλλον περιττό να σημειώσουμε ότι τα κριτήρια για τον ρυθμό παραγωγής και την κατεύθυνση της διανομής του προϊόντος διαμορφώνονται από το «αόρατο χέρι» της αγοράς, το οποίο αναμφίβολα «βλέπει» τους τρόπους για μεγιστοποίηση του κέρδους αδιαφορώντας για τις όποιες δυσάρεστες συνέπειες, ακόμη και αν αυτές αφορούν -όπως στην προκειμένη περίπτωση- ασύλληπτους αριθμούς θανάτων.

Φρούδες ελπίδες

Τα «αισιόδοξα» νέα για την ανακάλυψη των εμβολίων κατά της Covid-19 (ας περιορίσουμε την οπτική μας στον δυτικό κόσμο) συνέπεσαν με την επιδημιολογική βεβαιότητα της αναμενόμενης εμφάνισης «τρίτου κύματος» της πανδημίας.

Όμως, αφού έγινε διεθνώς και με ένταση η επικοινωνία του μηνύματος ότι η ανθρωπότητα σώθηκε από την Pfizer και την AstraZeneca (οι οποίες είχαν χρηματοδοτηθεί γενναία με δημόσιο χρήμα), άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι το «καλάθι» ήταν ακόμη πιο μικρό από αυτό που ήδη κρατούσαν οι «απαισιόδοξοι» και οι «σκεπτικιστές», καθώς είναι πια σαφές ότι:

• Οι ποσότητες των εμβολίων δεν επαρκούν να καλύψουν τα προγράμματα εμβολιασμού των πληθυσμών, και μάλιστα σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%.
• Οι μεταλλάξεις που διπλασιάζουν τη μεταδοτικότητα του ιού έχουν εμφανιστεί πολύ ταχύτερα από την εξέλιξη του όποιου εμβολιαστικού προγράμματος.
• Καμία προς το παρόν μελέτη δεν έχει διαπιστώσει ότι τα δεδομένα (και ήδη χρυσοπληρωμένα) εμβόλια είναι αποτελεσματικά και με τις μεταλλάξεις του ιού.

Άγριος πόλεμος

Δεδομένων τούτων ξεκίνησε ένας «πολυεπίπεδος πόλεμος», στον οποίο προς το παρόν έχουμε τη δυνατότητα μόνο να «ακούμε» τα πυρά, χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε επακριβώς το πεδίο της μάχης και το… αίμα. Σ’ αυτόν τον «πόλεμο» μάχονται:

1. Οι πολυεθνικές του φαρμάκου μεταξύ τους προκειμένου να εξασφαλίσουν προνομιακή θέση (καταρχάς στη δημόσια χρηματοδότηση) στην αγορά.
2. Τα κράτη μεταξύ τους προκειμένου να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες ποσότητες του προϊόντος.
3. Τα κράτη με τις φαρμακοβιομηχανίες για τους όρους και τις προτεραιότητες της διανομής.

Τα προβλήματα άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια όταν άρχισαν οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των συμπεφωνημένων ποσοτήτων εμβολίων. Ο πρώτος «εκνευρισμός» των Βρυξελλών είχε να κάνει με τις μειωμένες κατά 30% έως 40% παραδώσεις εμβολίων από την Pfizer, γεγονός που ανέτρεπε τις στρατηγικές εμβολιασμού σε όλη την Ευρώπη.

Μερικές (δύο με τρεις) βδομάδες πριν αρχίσει να διαπιστώνεται η «αδυναμία» της Pfizer να εφοδιάσει την ευρωπαϊκή αγορά με τις συμπεφωνημένες ποσότητες εμβολίων, η πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία έκλεινε συμφωνία με την απερχόμενη αμερικανική διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ για προμήθεια του αμερικανικού κράτους με 100 εκατομμύρια επιπλέον δόσεις εμβολίων.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των «New York Times» βασικό κομμάτι της συμφωνίας ήταν η προνομιακή πρόσβαση της Pfizer στις απαιτούμενες πρώτες ύλες για την παραγωγή των εμβολίων.

Μπακαλίστικη λογική

Η ένταση στις διαμάχες (μεταξύ κρατών και μεταξύ κρατών – πολυεθνικών) για την πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες εμβολίων κορυφώθηκε όταν εμφανίστηκε στην αγορά και το προϊόν της AstraZeneca, το οποίο έσπευσε να «καπαρώσει» η Βρετανία με ταχύτατες διαδικασίες έγκρισης που δεν θέλησε (ποιος ξέρει γιατί;) να ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την ίδια στιγμή που διαπιστώνεται η μη πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες εμβολίων το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νόσων ανακοίνωσε ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για «πολλαπλές μεταλλάξεις του ιού», που πιθανώς θα είναι και πιο μεταδοτικές, γεγονός που οδήγησε τους Ευρωπαίους:

• Να προωθούν μαζικά τεστ για να εντοπιστούν οι νέες μεταλλάξεις.
• Να προτρέπουν τον κόσμο να φοράει ενισχυμένες χειρουργικές μάσκες.
• Να κλείνουν σύνορα απαγορεύοντας μη απαραίτητα ταξίδια με χώρες που έχουν έξαρση του ιού.

Στο μεταξύ, υπό την πίεση της ανάγκης, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου επιταχύνει τις διαδικασίες για αδειοδότηση του εμβολίου της AstraZeneca. Ωστόσο η εταιρεία ανακοινώνει ότι, λόγω «μειωμένης παραγωγικής απόδοσης» σε ένα εργοστάσιό της στην Ευρώπη και χωρίς να δώσει παραπάνω λεπτομέρειες, δεν είναι σε θέση να προσφέρει τις συμπεφωνημένες ποσότητες εμβολίων. Προφανώς είχαν… προλάβει οι Βρετανοί.

Για την αντιμετώπιση των προφανών ελλείψεων υιοθετήθηκαν ακόμη και μπακαλίστικες λογικές, καθώς ξαφνικά ανακοινώθηκε ότι οι πέντε δόσεις ανά φιαλίδιο της Pfizer μπορούν να γίνουν έξι.

Μια «πρόταση» που επίσης έπεσε στο τραπέζι ήταν να διπλασιαστεί ο χρόνος μεταξύ πρώτης και δεύτερης δόσης εμβολιασμού έτσι ώστε να εμβολιαστεί περισσότερος κόσμος, έστω κι αν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μειώνονταν σε σημαντικό ποσοστό.

Με τέτοιες μεθόδους προφανώς το πρόβλημα δεν επιλύθηκε, αλλά, αντίθετα, πολλαπλασίασε την ένταση της διαμάχης, η οποία αποκάλυψε και τα όρια των κυβερνήσεων να τα βάλουν με την «αγορά», που εξάλλου αποτελεί και την ιδεολογική βάση και αφετηρία τους.

Κάπως έτσι λοιπόν εγκαταλείφθηκαν άρον – άρον οι σκέψεις για απαγόρευση εξαγωγών εμβολίων που παρασκευάζονται σε ευρωπαϊκό έδαφος προς τρίτες χώρες αν δεν είναι πλεονάζουσες, αν δηλαδή δεν έχουν καλυφθεί προηγουμένως οι ανάγκες των χωρών της Ε.Ε.

Οι εν λόγω σκέψεις απορρίφθηκαν αυτόματα από τις πολυεθνικές, των οποίων η προσοχή προφανώς δεν επικεντρώνεται στους εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους της ευρωπαϊκής αγοράς, αλλά στους πολλαπλάσιους της Ινδίας, της νοτιοανατολικής Ασίας και της Κίνας…

Συμπέρασμα: Η υγεία είναι αγαθό, αρκεί να είσαι σε θέση να το αγοράσεις…

www.topontiki.gr