Η συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ είναι σημαντική… όμως μην την υπερεκτιμάμε

Έκδηλη είναι η ικανοποίηση της ελληνικής πλευράς για τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία. Ενδεχομένως δε να αποτελεί πρόκριμα για συμφωνία και με την Αίγυπτο, αν και σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχουν εμπόδια. Πρόκειται για κίνηση στη διπλωματική σκακιέρα, η οποία αναμφισβήτητα δημιουργεί ένα θετικό διπλωματικό προηγούμενο, σε μία περίοδο που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.
Του Ζαχαρία Β. Μίχα* από το defence-point.gr
Στο πλαίσιο αυτό, ο Τούρκος πρόεδρος προχώρησε σε τηλεοπτικό μάθημα για τα “δικαιώματα” της Τουρκίας, παρουσιάζοντας χάρτες, αλλά και σε απειλές προς την Ελλάδα. Στο ίδιο μήκος κύματος είχαν προηγηθεί υπουργοί του. Οι τουρκικές επεκτατικές διεκδικήσεις είναι τόσο παράνομες, που αδυνατούν να βρουν υποστήριξη στη διεθνή σκηνή. Παρόλα αυτά, η Άγκυρα δεν πτοείται. Είναι πλέον σαφές πως είναι αποφασισμένη να προχωρήσει στην υλοποίηση του επεκτατικού σχεδιασμού της.
Ήδη ακόμα και στο εσωτερικό της Τουρκίας διατυπώνονται ενστάσεις για το αν και κατά πόσον η μετωπική επίθεση της κυβέρνησης Ερντογάν μπορεί να επιβάλλει τετελεσμένα, χωρίς τον κίνδυνο αυτή η πολιτική να γυρίσει μπούμερανγκ.

Το ενδεχόμενο αντισυσπείρωσης σε αντιτουρκική βάση δεν είναι θεωρητικό. Εάν, μάλιστα, λάβει και μορφή στρατιωτικής “συνεννόησης”, αυτό θα έφερνε σε δυσχερή θέση την Τουρκία και θα σήμανε τον ενταφιασμό του μεγαλοϊδεατισμού της.
Ο Ερντογάν επιδιώκει να παρασύρει, διά του στρατιωτικού καταναγκασμού, την Αθήνα σε σφάλματα, τα οποία η τουρκική διπλωματία θα αξιοποιήσει με στόχο να στηρίξει τη θέση της περί ειδικών περιστάσεων στην περιοχή. Είναι γνωστή η θέση, άλλωστε, ότι το ισχύον διεθνές δίκαιο δεν είναι κατάλληλο να καλύψει τις γεωγραφικές “ιδιαιτερότητες” της περιοχής.
Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η αντίδραση του Τούρκου πρεσβευτή στην Αθήνα, ο οποίος με ανάρτηση στο Twitter, χωρίς να κατονομάζει, εμφανίζεται να μέμφεται τις ΗΠΑ για αποσπασματική-βολική ανάγνωση του διεθνούς δικαίου, αναφερόμενος στις επίσημες δηλώσεις οι οποίες ξεκαθαρίζουν ότι τα νησιά δικαιούνται θαλασσίων ζωνών. Αυτή η αμερικανική θέση τινάζει στον αέρα την τουρκική επιχειρηματολογία, οπότε είναι λογικό να εκνευρίζει την Άγκυρα.
Ο Ερντογάν επιχειρεί να θέσει το θέμα στο ανώτατο γεωστρατηγικό επίπεδο, εμπλέκοντάς το στις ισορροπίες της περιοχής. Στόχος του είναι να εδραιώσει το καθεστώς που έχει δημιουργήσει αφ’ ενός η στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη, αφ’ ετέρου η παράνομη οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με βάση το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης.
Σ’ αυτή τη συγκυρία, η συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας με την Ιταλία είναι σημαντική, αν και θα έπρεπε να συνοδευτεί από την κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ για τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ και στις άλλες περιοχές. Αυτό που θα δημιουργούσε πραγματικά διπλωματικό ρήγμα στο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης θα ήταν μία συμφωνία οριοθέτησης Ελλάδας-Αιγύπτου.
Η Ελλάδα από την πλευρά της αποδεικνύει στην πράξη πως παραμένει προσηλωμένη στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με διμερείς διαπραγματεύσεις που θα στηρίζονται στις πρόνοιες του Δικαίου της Θάλασσας. Ο τουρκικός ισχυρισμός ότι τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ δεν αφήνει περιθώρια ελληνοτουρκικής διαβούλευσης για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Ωστόσο, η Αθήνα θα διαπράξει σφάλμα εάν θεωρήσει ότι το πρόβλημα με την Άγκυρα επιλύεται με συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ. Το κομβικό ζήτημα είναι η ανάσχεση του τουρκικού στρατιωτικού καταναγκασμού.
Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι το νούμερο ένα πρόβλημα που καλείται να επιλύσει η Ελλάδα είναι η δυνατότητά της, αλλά και η πολιτική αποφασιστικότητά της να εμποδίσει τη δημιουργία τουρκικών τετελεσμένων με την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών έξω από τα χωρικά ύδατα στον άξονα Ρόδος-Κάρπαθος-Κρήτη.
Με απλά λόγια, η προσπάθεια πρέπει να εστιαστεί αφ’ ενός στην ταχεία ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, αφ’ ετέρου την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου πολιτικού σχεδίου δράσης σ’ όλα τα επίπεδα.

*Ο Ζαχαρίας Β. Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ / ISDA)