Γιατί Τραμπ και Άσαντ είναι στο ίδιο στρατόπεδο

Γράφει ο Andrew Korybko* – 

Η ανεξάρτητη σύγκλιση των αμερικανικών και συριακών συμφερόντων κατά της αντιτρομοκρατικής εκστρατείας της Τουρκίας είναι συμπτωματική και δεν συνεπάγεται ότι πρόκειται για συνωμοσία. Ωστόσο, είναι επίσης και διδακτική, υπό την έννοια ότι αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν κάποιες χώρες να συμφωνήσουν σιωπηρά σε ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος, παρόλο που αυτό φέρεται να είναι αδύνατο, σύμφωνα με το επικρατών αφήγημα των εναλλακτικών ΜΜΕ (Alt-Media) όπως blogs και Facebook.

Μπορεί για τον μέσο αναγνώστη να ακούγεται παράλογο όταν ακούει για πρώτη φορά ότι οι πρόεδροι Τραμπ και Άσαντ βρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο, παρά τα
επτά χρόνια Υβριδικού Πολέμου που διεξάγουν οι ΗΠΑ κατά της Συρίας. Όπως λέει και η παροιμία, «δεν υπάρχουν φίλοι ή εχθροί στη διεθνή πολιτική, μόνο συμφέροντα«. Αυτό δεν είναι πουθενά πιο αυτονόητο από το γεγονός ότι Ουάσινγκτον και Δαμασκός ερμηνεύουν με παρόμοιο τρόπο το Ψήφισμα 2401 του ΟΗΕ για την αντιτρομοκρατική «Επιχείρηση Κλαδί Ελαίας» της Τουρκίας κατά των Κούρδων.
Η θέση της Συρίας είναι γνωστή: Όλα τα ξένα στρατεύματα που βρίσκονται στην επικράτειά της, χωρίς τη συγκατάθεση της νόμιμης κυβέρνησης, είναι παράνομοι εισβολείς που πρέπει να φύγουν αμέσως από την χώρα. Ωστόσο, ο Αμερικανός εισβολέας μπορεί να εκπλήξει κάποιους λόγω του ψεύτικου αφηγήματος των εναλλακτικών ΜΜΕ. Ότι δηλαδή οι ΗΠΑ και η Τουρκία εξακολουθούν να βρίσκονται στην «ίδια πλευρά» παρά το αποτυχημένο φιλοαμερικανικό πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν το καλοκαίρι του 2016.

Ο μύθος καταρρέει

Όλες οι εικασίες σχετικά με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις διαψεύστηκαν πρόσφατα από τον εκπρόσωπο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Hami Aksoy, όταν καταδίκασε την Αμερικανίδα ομόλογό του ότι καταδεκτικά υπαινίχτηκε πως «η Τουρκία πολύ ευχαρίστως μπορεί να ξαναδιαβάσει το ακριβές κείμενο του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ εάν πιστεύει ότι δεν παραβιάζει την τελευταία εκεχειρία, συνεχίζοντας την αντιτρομοκρατική τους επιχείρηση στο Αφρίν«. Η απάντηση του Aksoy ήταν ότι η αμερικανική «στάση είναι αβάσιμη και υποδηλώνει ότι η Nauert δεν κατάλαβε πώς πρέπει να εφαρμοστεί αυτή η απόφαση, ή θέλει να τη στρεβλώσει».
Ο λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ είναι ενάντια στην τουρκική στρατιωτική επιχείρηση είναι επειδή φοβούνται ότι η εκστρατεία θα εμποδίσει τους Κούρδους να χειριστούν τη Δαμασκό, έτσι ώστε κάποια στιγμή να υποστηρίξει μια επικείμενη επίθεση εναντίον της αμφισβητούμενης τουρκικής επαρχίας Hatay, για την οποία η Συρία ισχυρίζεται ότι είναι δική της (ήταν μέχρι τη δεκαετία του 1930). Σκοπός των Αμερικανών είναι να προκαλέσουν ένα συμβατικό τουρκοσυριακό πόλεμο, ο οποίος θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στους φιλοαμερικανούς Κούρδους να επεκτείνουν το de facto κράτος τους (Ροζάβα) μέχρι την ακτή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Συρία, από την άλλη πλευρά, θεωρεί την Τουρκία ως «μεγαλύτερο κακό» από τους Κούρδους, που έχουν συμμαχήσει με τους Αμερικανούς και το Ισραήλ. Γι’ αυτό και έστειλε τις φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές της στο Αφρίν με σκοπό να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές δυνάμεις. Αν και μέχρι στιγμής η Συρία απέκλεισε την αποστολή του Συριακού Αραβικού Στρατού (SAA) με το σκεπτικό ότι τυχόν επιθέσεις εναντίον του, θα μπορούσαν να αναγκάσουν την κυβέρνηση να ανταποκριθεί στο αναμενόμενο καταστροφικό σενάριο που οι Κούρδοι πολύ θα ήθελαν να υλοποιήσουν.
Παρόλα αυτά, η Δαμασκός ίσως να έκανε ένα τρομερό λάθος, προστατεύοντας τους Κούρδους που η Τουρκία θεωρεί τρομοκράτες. Και αυτό επειδή η κυβέρνηση είναι πλέον υπεύθυνη για την ασφάλεια στην περιοχή αυτή, πράγμα που σημαίνει ότι το YPG θα μπορούσε ενδεχομένως να ξεκινήσει τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των Τούρκων από αυτή την «ασφαλή ζώνη». Κατ΄ αυτό τον τρόπο θα προκαλούσαν την Άγκυρα να χτυπήσει τις πολιτοφυλακές του Άσαντ διακινδυνεύοντας άσχημα να οδηγηθούν σε μια διακρατική σύγκρουση.

Μεταξύ σφύρας και άκμονος

Ωστόσο, οι αρχές της Συρίας βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος και οι ΗΠΑ το γνωρίζουν. Η Δαμασκός καταδίκασε αυστηρά τους Κούρδους γι’ αυτό που ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ως «οιονεί κράτος στην ανατολική όχθη του Ευφράτη». Ανεξάρτητα, όμως, από αυτή την καταδίκη, οι δρώντες που συμμετέχουν σε αυτή την γεωπολιτική «συνωμοσία» εξακολουθούν τεχνικά να είναι πολίτες της Συρίας. Έτσι, η κυβέρνηση φοβάται ότι η εφαρμογή βίαιων μέτρων εναντίον τους, ή το να επιτρέψει παθητικά στην Τουρκία να τους σκοτώσει, θα μπορούσε να προκαλέσει ακούσια έναν αραβοκουρδικό εμφύλιο πόλεμο στη χώρα.
Όχι μόνο αυτό, αλλά θα ήταν σιωπηρή παραδοχή ότι το YPG (δορυφόρος του PKK, του οποίου τον ηγέτη Οτσαλάν η Συρία φιλοξένησε από το 1979 έως το 1998) έχει στην πραγματικότητα τουλάχιστον γίνει αντικρατική οργάνωση. Δεν αναφερόμαστε στις κατηγορίες της Τουρκίας ότι πρόκειται για τρομοκρατική οργάνωση.
Συνεπώς, η Δαμασκός δεν μπορεί να αντέξει, τουλάχιστον σε αυτό το σημείο και σύμφωνα με το πώς η ηγεσία της σήμερα βλέπει την κατάσταση, να απαντήσει άμεσα ή έμμεσα στους Κούρδους. Διότι έτσι θα μπορούσε να «προκαλέσει» έναν αραβοκουρδικό εμφύλιο πόλεμο που θα υπονόμευε τη νομιμότητα της κυβέρνησης και θα αποσπούσε την προσοχή από το συλλογικό κίνητρο της κοσμοπολίτικης χώρας να απομακρύνει τα τουρκικά στρατεύματα από την επικράτειά τους.
Οι στρατηγικοί υπολογισμοί της Ουάσινγκτον είναι πολύ πιο απλοί, όπως εξηγήθηκε παραπάνω. Η περίεργη επανευθυγράμμιση ΗΠΑ-Συρίας και Τουρκίας-Ρωσίας, που αφορά τους Κούρδους στο Αφρίν, είναι διδακτική. Αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν απίθανες ζευγάρια κρατών να συμφωνήσουν σιωπηρά για ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος. Ακόμη κι αν αυτό φαίνεται να τις βάζει στην «ίδια πλευρά» με τους «εχθρούς» τους, ή την «άλλη πλευρά» δίπλα στους «συμμάχους» τους.

Ρωσική στρατηγική

Η Τουρκία θέλει να συντρίψει τους Κούρδους και η Ρωσία έδωσε παθητικά το πράσινο φως για την «Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας», αποσύροντας τις στρατιωτικές της μονάδες από το Αφρίν για την προετοιμασία της εκστρατείας. Είναι πολύ πιο σημαντικό για τη Μόσχα να διατηρήσει άριστες σχέσεις με την Τουρκία για την προώθηση του Balkan Stream, παρά να θέσει σε κίνδυνο τις προοπτικές της πολυπολικότητας στη «Νέα Μέση Ανατολή» για χάρη των Κούρδων, που δεν έχουν κράτος. Ούτε για χάρη της συμμάχου της Συρίας, για την οποία η Μόσχα πιστεύει ότι είναι «διαχειρίσιμη» έτσι και αλλιώς.
Σύμφωνα με το τελευταίο σημείο, η Ρωσία προσπάθησε να ενθαρρύνει τη Συρία καθ’ όλη τη διάρκεια του περασμένου έτους να εφαρμόσει τις «προτάσεις αποκέντρωσης» που έγραψε στο «σχέδιο Συντάγματος» της χώρας. Αυτό συνέβη διότι η Μόσχα κατανοεί ότι αυτές οι προτάσεις είναι απαραίτητος «συμβιβασμός» που θα μπορούσε να επιφέρει ταυτόχρονα την πολυαναμενόμενη «πολιτική λύση» στον πόλεμο. Έτσι η Μόσχα θα μπορεί να εξισορροπήσει τους συμμάχους της στη Μέση Ανατολή, κάνοντας τη Δαμασκό να επισημοποιήσει τις de facto «σφαίρες επιρροής» που υπάρχουν στη Συρία. Σφαίρες επιρροής που θα «χορηγηθούν» από τους Ρώσους.
Για το σκοπό αυτό και ενόψει της ισχυρής (αλλά ευγενικής) αντίστασης των Σύρων στο ρωσικό σχέδιο για τη «Σκακιέρα της Μεγάλης Ισχύος του 19ου αιώνα», η Μόσχα έκανε την κίνηση να αποσύρει σε μεγάλο βαθμό τις περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις της από την Συρία. Έτσι στέλνει το μήνυμα στη Δαμασκό ότι δεν θα υποστηρίξει τις συνεχιζόμενες προσπάθειές της να εκπληρώσει την υπόσχεση του προέδρου Άσαντ να απελευθερώσει κάθε μέτρο γης.

Η Συρία απαντά

Ως απάντηση, η Συρία στράφηκε στο Ιράν, προκειμένου να διατηρήσει αυτό που θεωρεί ότι είναι η «στρατηγική της ανεξαρτησία». Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί η Δαμασκός και η Μόσχα βρίσκονται τώρα σε αντίθετες πλευρές, όταν πρόκειται για το Αφρίν. Γιατί η Δαμασκός ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα του Ιράν και των ΗΠΑ στο συγκεκριμένο μέτωπο. Στην άλλη πλευρά είναι η Τουρκία με τη Ρωσία. Και πάλι, αυτό δεν σημαίνει συνωμοσία. Μάλλον παρέχει στους παρατηρητές δύο εποικοδομητικά συμπεράσματα.
Το πρώτο είναι ότι αποδεικνύει πως η νεορεαλιστική έννοια του συμφέροντος στην πραγματικότητα διαδραματίζει καθοδηγητικό ρόλο στις ενέργειες όλων των παικτών στον πόλεμο στη Συρία. Μερικές φορές μάλιστα με περίεργα αποτελέσματα. Το δεύτερο είναι η διάψευση των δογματικών μαξιμαλιστικών αφηγήσεων που διαδόθηκαν από πολλά εναλλακτικά ΜΜΕ σχετικά με την υποτιθέμενη αδυναμία των προέδρων Τραμπ και Άσαντ να βρίσκονται στην «ίδια» πλευρά «κατά» των Τούρκων και Ρώσων ομολόγων τους. Πρόκειται για κατηγορηματικά ψευδή αφήγηση υπό το πρίσμα της κοινής στάσης των ΗΠΑ και της Συρίας έναντι των Κούρδων στο Αφρίν, όπως και έναντι του Ψηφίσματος 2401 του ΟΗΕ.
Αυτό δεν σημαίνει, όπως συγκεκριμένα εναλλακτικά ΜΜΕ έχουν μια τάση να υπονοούν, ότι οι γραμμές στην άμμο έχουν μετατοπιστεί ξανά, ή ότι κάποιος ξεπουλάει και προδίδει τους «συμμάχους», κάτι που δεν είναι δυνατό ακόμη και όταν πρόκειται για τους Κούρδους. Σημαίνει ότι οι πολυπλοκότητες του πολέμου στον 21ο αιώνα χαρακτηρίζονται από στρώματα έντονων συμφερόντων που οδηγούν σε μια «γκρίζα ζώνη». Από αυτή την «γκρίζα ζώνη» είναι μερικές φορές δύσκολο να κάνουμε αξιόλογες κρίσεις για την συμπεριφορά του ενός ή του άλλου παίκτη ανά πάσα στιγμή. Πόσο μάλλον να διατηρήσουμε την αρχική αξιολόγηση σε ολόκληρη τη δεδομένη σύγκρουση.
Κατά συνέπεια, αυτό το «άβολο» γεγονός αποκαλύπτει το αβάσιμο των πιο σύγχρονων αφηγημάτων σχετικά με τη Συρία και ορθά τις ταξινομεί ως πραγματική προπαγάνδα. Τα εν λόγω αφηγήματα διαμορφώνονται ευκαιριακά, ανάλογα με την καθημερινή κατάσταση που ξετυλίγεται, για να στηρίξουν ότι η «πλευρά τους» είναι «πάντα σωστή» και «πάντα κερδίζει». αποφεύγουν έτσι την πραγματική ανάλυση, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις τρελές επιθυμίες του ακροατηρίου τους. Έτσι παραδίδουν «εναλλακτική πραγματικότητα» που μοιάζει με ναρκωτικό.
Μπορεί κάποιος να πιστεύει για την αντικειμενική πραγματικότητα μιας κατάστασης ότι είναι «καλή», «κακή» ή «αδιάφορη». Ωστόσο, αυτό που είναι αναμφισβήτητο είναι το γεγονός ότι οι πρόεδροι Τραμπ και Άσαντ βρίσκονται στην «ίδια πλευρά» στον Αφρίν. Η όλη αυτή η πυρετώδης φιλολογία για το θέμα δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας πόλεμος πληροφοριών που διεξάγεται από τα εναλλακτικά μέσα εις βάρος του αφελούς κοινού.
* O Andrew Korybko είναι πολιτικός αναλυτής

 https://slpress.gr/anadimosieuseis/giati-tramp-kai-asant-einai-sto-idio-stratopedo/