Ο Μέγας Φώτιος ως γνώμονας χρηστής διοίκησης

Τού Φώτη Μιχαήλ -Ιατρού

Το «άθλημα της πόλης», δηλαδή η υπεύθυνη και σοβαρή ενασχόληση με τα κοινά, έχει ανάγκη από ανθρώπους χαρισματούχους και αξιόπιστους.

Το ερώτημα είναι: Πού θα ψάξουμε να βρούμε αυτά τα πρόσωπα και με ποια κριτήρια αναζήτησης; Με ποιο μέτρο;

Το μέτρο, που μετράει με ακρίβεια το μπόι μας το πολιτικό, θα επιχειρήσουμε να το δανειστούμε από μια κορυφαία μορφή της Βυζαντινής Αναγέννησης, τον Μέγα Φώτιο.

Σε παραινετική του επιστολή, που απευθύνεται, τον Μάϊο του 861, προς τον τότε νεοφώτιστο χριστιανό άρχοντα της Βουλγαρίας Βόγορι-Μιχαήλ, υποδεικνύει όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις χρηστής και επιτυχημένης διοίκησης.

Η παρουσίαση ολόκληρης της επιστολής, για λόγους πρακτικούς, δεν είναι εφικτή, γι' αυτό και θα περιοριστούμε μόνον σε μια σύντομη αλλά αρκούντως σαφή και διαφωτιστική αναφορά.

 

Γράφει λοιπόν ο Άγιος και Μέγας διδάσκαλος της οικουμένης Φώτιος:

1ον). «Ο των αρχόντων τρόπος νόμος γίνεται τοις υπό χείρα».

Το ήθος των αρχόντων γίνεται νόμος για τον απλό λαό. Πρώτοι και κύριοι υπεύθυνοι για την φαυλότητα (ή την σπουδαιότητα) μιας χώρας είναι οι άρχοντές της, που αποτελούν ''υπογραμμόν και παράδειγμα''. Φαύλοι άρχοντες διαπλάθουν φαύλους πολίτες.

2ον). «Οι περί τον άρχοντα φαύλοι και τον εκείνου συνδιαβάλλουσι τρόπον».

Στον εκφαυλισμό των αρχόντων (και συνακόλουθα του λαού) συμβάλλει τα μέγιστα το ''περιβάλλον'' τους.

3ον). «Όταν τις άρχη εαυτού, τότε νομιζέτω και τών υπηκόων άρχειν αληθώς».

Όταν ο άρχων άρχει στον εαυτό του (και στο περιβάλλον του), τότε άρχει πραγματικά και στον λαό.

4ον). «Κτώ τοίνυν φίλους μη τους φαύλους, αλλά τους αρίστους».

Κάνε, λοιπόν, φίλους, όχι τους φαύλους, αλλά τους πιο καλούς.

5ον). «Μη ζήτει δε παρά φίλων ακούειν τα ηδέα, αλλά τα αληθή μάλλον. Διο μέγιστον ηγού φίλους κολάκων διαφέρειν».

Μη ζητάς από τους φίλους να ακούς ό, τι σε ευχαριστεί, αλλά την αλήθεια. Άλλο πράγμα οι φίλοι και άλλο οι κόλακες.

6ον). «Πολλαχόθεν δει τον άρχοντα θηρεύειν των υπηκόων τας γνώμας, και ούτω κοινωνοίς χρήσθαι φιλίας και αρχής και βουλευμάτων».

Στις αποφάσεις για την ευδαιμονία των πολιτών ανάγκη να ζητάς την γνώμη τους, ώστε να τους κάνεις μετόχους και φιλίας και αρχής και αποφάσεων. (Φωνή λαού και στα ''μεσαιωνικά'' Βαλκάνια...).

7ον). «Άρχοντας μεν τινες έφησαν αρετήν εκ μικράς μεγάλην πόλιν ποιήσαι· εγώ δε μάλλον αν φαίην το εκ φαύλης σπουδαίαν παρασκευάσαι».

Λένε πως άξιος άρχοντας είναι όποιος κάνει μεγάλη μια μικρή χώρα. Εγώ όμως λέω πως ακόμα σημαντικότερο είναι αν κατορθώσει να κάνει σπουδαία μια πολιτεία φαύλη.

8ον). «Τας μετά σφοδρότητος υποσχέσεις ευλαβείσθαι χρη».

Πρέπει να προσέχεις τις υπερβολικές υποσχέσεις.

9ον). «Χρυσός άπαντα τα ανθρώπινα στρέφει. Άχρηστον και νομίζων και πάσιν επιδεικνύς τον τοις φιλούσιν ισχυρόν επίβουλον, χρυσόν».

Το χρυσάφι ανατρέπει τα πάντα στους ανθρώπους. Να θεωρείς άχρηστον τον χρυσό, που είναι φοβερή παγίδα όσων τον αγαπούν, και να το δείχνεις σε όλους. 

10ον). «Όσω δε τις προέχει τη αρχή, τοσούτω χρεωστεί πρωτεύειν και τη αρετή».

Όσο πιο μεγάλη εξουσία αποκτά κάποιος, τόσο πιο πολύ οφείλει να διακρίνεται και στην αρετή.

 

Στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και στην κεντρική πολιτική σκηνή της Πατρίδας μας, υπάρχουν άραγε ικανοί και πρόθυμοι άνθρωποι να βάλουν σε εφαρμογή τις πολύτιμες  αυτές παραινέσεις του Μεγάλου Φωτίου;

Προσωπικώς εκτιμώ πως υπάρχουνε και μάλιστα πολλοί. Απλώς η φανέρωσή τους θα έρθει στην ώρα που θα το δικαιούμαστε: Όταν δηλαδή, ως λαός, ομολογήσουμε με ειλικρινή συντριβή τα λάθη μας και αποφασίσουμε με πίστη και θάρρος να τα διορθώσουμε.

Τα ξένα πρότυπα, δυστυχώς,  αποδείχθηκαν ολέθρια για το Γένος μας. Καιρός λοιπόν να ξαναγυρίσουμε στις ρίζες μας· να επιστρέψουμε στις πατροπαράδοτες αξίες και τα πανάρχαια ιδανικά μας. Διότι εκεί μονάχα θα ξαναβρούμε τις δυνάμεις και το κουράγιο, που τώρα χρειαζόμαστε.

 Πηγή: Τα παρατεθέντα αποσπάσματα της επιστολής και η νεοελληνική τους απόδοση προέρχονται από το βιβλίο, των εκδόσεων ΑΡΜΟΣ, με τίτλο ''Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως- Ο ΗΓΕΜΩΝ''.

Αναδημοσίευση από: http://aktines.blogspot.gr/2014/01/blog-post_2092.html