Οι ευρωπαϊκές ασυμμετρίες και το ευρώ

.

Tο μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι το πώς ανέχονται να έχουν το ρόλο του αχθοφόρου της Γερμανίας και της Ολλανδίας όλες σχεδόν οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας – επίσης οι υπερχρεωμένες Η.Π.Α., η ανταγωνιστικότητα των οποίων υποχωρεί συνεχώς.

.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες στατιστικές, όλες οι χώρες της νοτίου Ευρώπης έχουν επιστρέψει σε πορεία ανάπτυξης – όπως η Ιταλία που μετά από μία μακρόχρονη στασιμότητα αναπτύχθηκε κατά 0,4% το δεύτερο τρίμηνο του 2017 και Ισπανία, η οποία από το 2015 αναπτύσσεται με ρυθμό 3% ετήσια (πηγή).

Εν τούτοις, τα φαινόμενα απατούν αφού η ανάπτυξη οφείλεται αφενός μεν στην εξαιρετικά επεκτατική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, αφετέρου στο υποτιμημένο ευρώ – γεγονός που σημαίνει πως εάν η Ιταλία κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις αναπτύσσεται μόλις κατά 0,4% (1,5% σε ετήσια βάση), ενώ η Ισπανία χαμηλότερα από τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της, η εικόνα είναι πλασματική.

Το σημαντικότερο είναι όμως το ότι, οι ευρωπαϊκές ασυμμετρίες δεν

περιορίσθηκαν – με κριτήριο τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, έτσι όπως απεικονίζονται στο γράφημα που ακολουθεί (πηγή). Ειδικότερα η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πορτογαλία συνεχίζουν να έχουν ένα συγκριτικά υψηλό επίπεδο τιμών, σε σχέση με τους εμπορικούς εταίρους τους εντός και εκτός της Ευρωζώνης, παρά την εσωτερική υποτίμηση που προηγήθηκε – όπου ναι μεν καλυτέρευσαν την ανταγωνιστικότητα τους μεταξύ των ετών 2008 και 2016, (όπως τεκμηριώνεται στο γράφημα από τις γαλάζιες στήλες που είναι χαμηλότερες από τις κόκκινες), αλλά παραμένουν ακόμη σε «αρνητικό» επίπεδο (πάνω από το 0), με εξαίρεση μόνο την Ισπανία (=η μπλε στήλη είναι κάτω από το μηδέν).

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη συγκριτικών συναλλαγματικών ισοτιμιών ορισμένων χωρών της Ευρωζώνης για τα έτη 2000 (γκρίζες στήλες), 2008 (κόκκινη στήλη) και 2016 (μπλε στήλη).

.

Το χειρότερο είναι όμως πως μειώθηκε και στις πλεονασματικές χώρες η πραγματική ισοτιμία των νομισμάτων τους – ιδίως στη Γερμανία και στην Ολλανδία, καθώς επίσης στην Ιρλανδία που είναι όμως λιγότερο σημαντική λόγω του μικρού της μεγέθους (ΑΕΠ). Σύμφωνα δε με τους αναλυτές, το γεγονός αυτό είχε σχέση με την ισχυρή καλυτέρευση της πραγματικής τους οικονομίας, σε πλήρη αντίθεση με τις χώρες του Νότου – γεγονός που σημαίνει πως η γερμανική και η ολλανδική «ισορροπία των συναλλαγματικών ισοτιμιών» (equilibrium exchange rate) αυξήθηκε μεν, αλλά η πραγματική σταθμισμένη ισοτιμία (real effective exchange rate) μειώθηκε, επειδή οι τιμές αυξήθηκαν λιγότερο από την ισορροπία των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Τα παραπάνω σημαίνουν με απλά λόγια ότι, (α) αφενός μεν η πραγματική οικονομία των πλεονασματικών κρατών συνεχίζει να αυξάνεται όταν στις ελλειμματικές χώρες ακολουθεί την αντίθετη πορεία (προφανώς λόγω της πολιτικής λιτότητας), (β) αφετέρου πως οι ευρωπαϊκές ασυμμετρίες δεν καταπολεμούνται. Επομένως, εάν δεν υπάρξουν εξισορροπητικοί μηχανισμοί εντός της Ευρωζώνης, κυρίως όμως εάν δεν ενωθεί τραπεζικά, δημοσιονομικά και πολιτικά, ένα μέρος της ηπείρου θα υποχωρεί συνεχώς – ενώ η νότια Ευρώπη θα καταστραφεί εντελώς.

Μπορεί λοιπόν το ευρώ να είναι στην πραγματικότητα υποτιμημένο, παρά το ότι αυξήθηκε η ισοτιμία του απέναντι στο δολάριο κατά περίπου 15% από την αρχή του έτους, αλλά δεν πρόκειται να σταθεροποιηθεί ανατιμώμενο εάν δεν επιλυθούν τα προβλήματα της Ευρωζώνης – τονίζοντας πως η νομισματική ένωση συνεχίζει να κινδυνεύει να διαλυθεί, ειδικά όταν ξεσπάσει η επόμενη κρίση, την οποία δεν έχουν καμία δυνατότητα να αντιμετωπίσουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα ο Νότος.

Στο διπλανό γράφημα φαίνεται η ισοτιμία του ευρώ, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, σταθμισμένες σύμφωνα με την οικονομική τους σημασία και με έτος αναφοράς (Index) το 2004 (2004 = 100). Πρόκειται για την πραγματική ισοτιμία του, αφαιρεμένων των πληθωριστικών διαφορών μεταξύ της Ευρωζώνης και των υπολοίπων νομισματικών ζωνών – όπου τεκμηριώνεται πως το ευρώ έχει υποτιμηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως μετά το ξέσπασμα της κρίσης, ενώ παρά την ανατίμηση του το 2017 κατά 15%, η πραγματική ισοτιμία του αυξήθηκε μόλις κατά 2,5% τους τελευταίους δώδεκα μήνες.

Η εξέλιξη της ισοτιμίας του ευρώ, το οποίο είναι ακόμη 11% φθηνότερο σε σχέση με το 2007 (όταν το δολάριο είναι 7% ακριβότερο!), αποδεικνύει πόσο έχει επηρεαστεί το κοινό νόμισμα από το χαμηλό πληθωρισμό που επέβαλλε στην Ευρωζώνη η Γερμανία – με την πολιτική της λιτότητας και των μνημονίων. Το γεγονός αυτό έχει ωφελήσει σχεδόν αποκλειστικά τη Γερμανία και την Ολλανδία – κρίνοντας από τα τεράστια πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους (γράφημα).

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ της Γερμανίας (μπλε στήλη, αριστερή κάθετος), καθώς επίσης της Ολλανδίας (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

.

Ολοκληρώνοντας, το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι το πώς ανέχονται, ακόμη καλύτερα το πόσον καιρό θα συνεχίσουν να έχουν το ρόλο του αχθοφόρου της Γερμανίας και της Ολλανδίας όλες σχεδόν οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης – συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, όπου δεν νομίζουμε ότι θα καταφέρει ο κ. Macron να μιμηθεί την πολιτική (μερκαντιλισμός) των δύο αυτών κρατών, υιοθετώντας το οικονομικό τους μοντέλο και επιβάλλοντας τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό στη χώρα του. Επίσης οι Η.Π.Α., η ανταγωνιστικότητα των οποίων υποχωρεί συνεχώς απέναντι στη Γερμανία, λόγω του υποτιμημένου ευρώ με τη βοήθεια της κρίσης του ευρωπαϊκού Νότου – ενώ «βάλλεται» επί πλέον από την Κίνα.

Μπορεί δε η Ελλάδα να είναι εγκλωβισμένη στο ευρώ, χωρίς καμία απολύτως δυνατότητα να ξεφύγει (άρθρο), βιώνοντας έναν οικονομικό πόλεμο άνευ προηγουμένου, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για την Ιταλία ή την Ισπανία – ενώ δεν φαίνεται να είναι τόσο ρεαλιστική η πολιτική ένωση της Ευρώπης, η έκδοση ευρωομολόγων ή η αμοιβαιοποίηση των χρεών, όσο η μετατροπή της στο 4ο γερμανικό Ράιχ.

Το πιθανότερο βέβαια δεν είναι η «επανάσταση» των χωρών της Ευρωζώνης, αλλά η μεσολάβηση των Η.Π.Α., οι οποίες έχουν ήδη κατανοήσει τον ύπουλο σχεδιασμό της πρωσικής κυβέρνησης – παρά το ότι η καγκελάριος τάσσεται έντεχνα υπέρ της υπερδύναμης, ενώ ο κ. Schulz δήθεν εναντίον, έτσι ώστε να δίνεται η ευκαιρία στην κ. Merkel να εκφράζει τα φιλοαμερικανικά της συναισθήματα στα λόγια.

http://www.analyst.gr/2017/09/06/oi-evropaikes-asimmetries-kai-to-evro/