Οι Ελευθερωτές του 1821 οραματίζονται την ελεύθερη Πατρίδα

Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης, Καθηγητής Θεολογίας 

Το Μεσολόγγι για τα 200 χρόνια

Με φιλόδοξη προσδοκία εμφανίστηκε στην πρώτη δημόσια εμφάνισή της η ορισθείσα μεγάλη Επιτροπή εορτασμού των διακοσίων χρόνων από της Εθνεγερσίας, του έτους 1821. Με μεγαλύτερη ελπίδα προσφοράς μετέχουν στις επί μέρους επιτροπές, πρόσωπα και από τις Περιφέρειες.

Η φιλοδοξία αυτή πέρασε, όπως αναμενόταν εκ μέρους του Λαού, στην προσμονή δικαίωσης και επιτυχίας, ιδιαιτέρως μεταξύ εκείνων που πάλλονται ακόμα από Εθνικά αισθήματα, για τα ιδεολογήματα των Ελευθερωτών μας. Βεβαίως, σε σύντομο χρόνο και άμεσα προσεχώς, αναμένεται η δημοσιοποίηση και του περιγράμματος των εορταστικών εκδηλώσεων. Τότε, θα διασαφηνίζεται και η επιθυμητή προσδοκία ορισμού της θέσεως του Έθνους στον σύγχρονο κόσμο κατά τα επόμενα χρόνια, με βάση τα ελευθέρια. Φρονώ, από όσα η ζωή μας δίδαξε, ότι κάθε εορτασμός πατάει γερά και εμπνέεται από γεγονότα του παρελθόντος για να προσδιορίζει το βελτιωμένο μέλλον. Για τούτο και όποιες εκδηλώσεις θα προγραμματιστούν, χωρίς φανφαρονισμούς, θα πρέπει να στηρίζονται στο σκεπτικό και τη δράση εκείνων των Ελευθερωτών.

Αυτοί δικαιούνται την πρώτη τιμή να ακουστούν. Οπωσδήποτε όμως, να οδοδείχνουν οι εορτασμοί, ένα σύγχρονο ανανεωτικό πνεύμα για μακρά διάρκεια Ελληνοπρεπούς διαβίωσης του Έθνους, σε έναν κόσμο μεγάλων αντιθέσεων. Αυτόν τον κόσμο ακριβώς, χρεώνεται η Επιτροπή και οι επιτροπές, καθώς και ο συνεορταστής Ελληνικός Λαός. Αυτός, αναμένει να προβληματιστεί για λογαριασμό της Πατρίδος μας, όπως τότε. Δεν ξεχνιέται ο ξεσηκωμός των Λαών, με αφορμή το ξέσπασμα του πανηγυρισμού της Κλεφτουριάς, προκειμένου να τεθούν, ως οι ευγενείς Διανοητές, στο πλευρό της εξεγερμένης Ελλάδος. Το φιλελληνικό κίνημα στον κόσμο, Ελληνική έμπνευση και δημιούργημα, τους έφερε ισότιμους πολεμιστές, με πνεύμα προσωπικής θυσίας και την προσέφεραν. Ήταν μία απρογραμμάτιστη μεν, αλλά και απρόσμενη κατάκτηση του Ελληνισμού.

Επί τούτοις βεβαιώνω, ότι δεν έχω την πρόθεση να επέμβω με τούτη τη γραφή μου, στο έργο των Επιτροπών ούτε να δασκαλέψω προσωπικές ιδέες, εν όψει του εν λόγω εορτασμού. Ελπίζω το ίδιο να φρονούν και τα έντιμα μέλη αυτών. Πρόθεσή μου είναι να ανασύρω και να συνεισφέρω την άποψη Εκείνων, ότι μετά από 200 χρόνια από τον συγκλονισμό του 1821, οφείλουμε οι Πανέλληνες να ιδούμε το μέλλον μας με το πρίσμα του αέναου Ελληνικού Πνεύματος, όπως έπραξαν και εκφράστηκαν και οι Ελευθερωτές μας. Δεν ξεχνάμε ότι, ο μυθολογικός Φοίνικας, έμπνευση της αρχαίας Ελλάδος, ως πανίσχυρο σύμβολο που αφομοιώνει τη δύναμη του ανθρώπου να αναγεννιέται από τις δυσκολίες του και να γίνεται ακόμα πιο δυνατός, μόνο ένα γνώριζε. Την αθανασία δια της Αναγέννησης. Φρονώ ότι αυτή η Αναγέννηση, μας πρέπει ως Έθνος εμπνεόμενο από το αναγεννητικό αθάνατο ’21, στη βάση των διαγγελμάτων Εκείνων των Ελευθερωτών μας.

Αυτοί, λειτούργησαν καθαρά πάνω σε δύο θέσεις:

Πρώτη θέση: Λειτούργησαν ως οι Ελευθερωτές της Πατρίδας και του Λαού από δεινή σκλαβιά, εκπληρώνοντας το οποιοδήποτε τίμημα, ακόμα και με την αυτοθυσία τους. Αυτή τη θέση τη γνωρίσαμε, ως προσωπικό τους έργο. Έδρασαν για δημιουργία Κράτους εν ελευθερία.

Δεύτερη θέση: Αγωνίστηκαν, ως οι οραματιστές για την Πατρίδα και τη Χώρα όπως την προσδοκούσαν να δημιουργηθεί για το μέλλον, θυσιαζόμενοι. Γι’ αυτή τη θέση, μας άφησαν συγκεκριμένη παρακαταθήκη. Μας χρέωσαν να την διαχειριστούμε, οι επιγενόμενοι.

Προς τούτο, έρχεται η γραφή μου να δώσει την εξήγηση στη συνέχεια, στις προσδοκίες Εκείνων, όπως τις διατύπωσαν. Μέσα από τα δεινά του αγώνος και την αντράλα του ξεσηκωμού, δεν ξέχασαν οι Ελευθερωτές μας, το μετέπειτα εγγύς ή το απώτερο μέλλον της Πατρίδας. Προς τούτο, λειτούργησαν δύο σχετικές σχολές απόψεων, αλληλοσυμπληρούμενες, όπως τις οραματίστηκαν για το μέλλον της ελεύθερης Ελλάδας, σε βάθος χρόνου.

α. Η πρώτη σχολή. Εμπνεύστηκε και εκφράστηκε στο Μωριά, όπου εκδηλώθηκαν και οι περισσότερες αντιθέσεις των Καπεταναίων. Παρά ταύτα όμως, οι νουνεχείς ήθελαν την ελεύθερη Πατρίδα να πορευθεί δια της ομοψυχίας και ενότητας στις αξίες, όλων των δυνάμεων και των πολιτών. Εξ αυτής δε της αιτίας, ως εμπειρίας, αναζητήθηκε το ποθούμενο, διατυπώθηκε και διδάχτηκε αργότερα στην Πνύκα των Αθηνών προς τους νέους, το έτος 1828 τέτοια εποχή, αποκαλυπτικά. Διακηρύχτηκε από το Γέρο, το πολέμαρχο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ως εκφραστή όλων. Είπε σ’ αυτούς τους νέους, το όραμα για το μέλλον της ελεύθερης Χώρας, για λογαριασμό όλων των εξεγερθέντων. «Να έχετε θεμέλια την ομόνοια, τη θρησκεία και τη λευτεριά». Ήταν μια θεμελιακή διδαχή για το νέο Κράτος, όμοια με την αντίστροφα διατυπωθείσα σε αποστροφή του Εθνικού Ύμνου. «Αν μισούνται ανάμεσα τους δεν τους πρέπει λευτεριά». Ενότητα, δηλαδή, με ίδιες προσωπικές απόψεις, αλλά χωρίς μίση και αντιδικίες στα θέματα της Πατρίδας. Στις οποιεσδήποτε αντιπαλότητες, μπροστά στη Πατρίδα, όλοι ένα σώμα. Αυτό είναι το πρώτο μήνυμα των Ελευθερωτών μας, για την ελεύθερη Χώρα. Ακόμα και ύστερα από 200 χρόνια ελευθερίας, από τότε.

β. Η δεύτερη σχολή. Λειτούργησε και διατύπωσε σχετική άποψη εδώ στο Μεσολόγγι, ως έκφραση του επαναστατικού πνεύματος όλης της Ρούμελης. Περιλάμβανε, βεβαίως, έντονες ενωτικές απόψεις, όπως αυτές που οδήγησαν έναν ολόκληρο Λαό στη αυτοθυσία για τη λευτεριά. Τις απόψεις για το μέλλον, τις διατύπωσαν γραπτώς δια του συνόλου της σχετικής Αποφάσεως της Εξόδου, λίγες ώρες πριν από τη μεγάλη θυσία. Εκεί προσδιορίζεται ομόφωνα, Λαός και εξουσία, ποια δομή της Χώρας επιθυμούν, «μετά την σωτηρία μας». Δηλαδή, μετά την κατάκτηση της ελευθερίας. Οραματίζονταν μια Χώρα, όπου θα κυριαρχεί πλέον, το «Κράτος Δικαίου» επί πάντων. Αυτό ήταν το γραπτό μήνυμα για μια Χώρα ελεύθερη, την Ελλάδα, από ετοιμοθάνατους Αγωνιστές – Ελευθερωτές, χωρίς όμως να αξιωθούν οι ίδιοι να απολαύσουν και τη δική τους «Σωτηρία». Είχαν γνωρίσει όλα τα αγαθά ενός Κράτους Δικαίου, έστω και ως σκλάβοι, μέσα στο Μεσολόγγι και το κληροδότησαν με γαλαντομία για την ελεύθερη Χώρα. Σημειώνεται, ότι για τη διαμόρφωση της άποψης αυτής είχαν λειτουργήσει σημαντικοί παράγοντες στην «Πόλη του Νερού», το Μεσολόγγι. Την όλη οργάνωση της Πόλεως κατά τη διάρκεια της σκλαβιάς, την εμπνεύστηκαν και στηρίζονταν στην απόδοση του Δικαίου, ως το κυρίαρχο πολιτειακό στοιχείο.

Τούτο διακρίνεται και εκ του γεγονότος ότι τότε λειτούργησαν στο Μεσολόγγι τέσσερες βαθμίδες Δικαστηρίων, που κάλυπταν όλη τη δικαιακή σκέψη απονομής του Δικαίου. Ήταν τα Δικαστήρια:

Του «Ειρηνοποιού Κριτού», ως Πταισματοδικείου. Του «Επανορθωτού Κριτού», ως Ειρηνοδικείου. Του «Πρώτου Δικαστηρίου», ως Πρωτοδικείου. Του «Δικαστηρίου των Εκκλήτων», ως Εφετείου. Η λειτουργία αυτών των Δικαστηρίων είχε εμπνεύσει στο Λαό την αίσθηση του «Κράτους Δικαίου».

Διαρκούσης μάλιστα της πολιορκίας του Μεσολογγίου, τον Νοέμβριο του 1825 και πριν από τη μεγάλη θυσία, ιδρύθηκε και μία πατριωτική οργάνωση, ως προπομπός του «Κράτους Δικαίου» της ελεύθερης Πατρίδας. Αυτή, λειτουργούσε και ως ενισχυτική του πνεύματος της Δικαιοσύνης και του Δικαίου των πολιορκημένων, με τίτλο «Εταιρεία Φιλοδικαίων», συντάξασα και το «Σύνταγμα Φιλοδικαίων», με θεμελιώδεις διατάξεις της εποχής. Μεταξύ των βασικών σκοπών της ήταν να υπακούουν οι πολίτες στις διαταγές της διοικήσεως και στους νόμους, ακόμα και του νεοσύστατου κράτους, το οποίο οραματίζονταν να έρχεται.

Αυτά οραματίστηκαν εκείνοι για ένα νέο και ελεύθερο Κράτος στηριζόμενο στα ιδανικά της Ενότητας και της Ομοψυχίας, στις αξίες. Ομοίως προσδιόρισαν και στην κυριαρχία και επικράτηση του Κράτους Δικαίου. Ιδανικά και αξίες αυτά, που τα βίωσαν, πάλεψαν και πέθαιναν με μια πρωτόγνωρη διακηρυκτική απόφαση στα χείλη τους. «Για του Χριστού την πίστη την αγία και της Πατρίδος την ελευθερία».

Κατόπιν τούτων, θέλω να διατηρώ την προσδοκία ότι τόσον τα μέλη της Επιτροπής και των άλλων επιτροπών εορτασμού των 200 χρόνων από το ορόσημο της εν ελευθερία ζωής του Έθνους μας, όσο και όποιων άλλων η συνεισφορά εμφανισθεί, χρεώνονται να δώσουν το περίγραμμα του μέλλοντος της Πατρίδος μας στο σύγχρονο κόσμο, χωρίς παράβλεψη της επιθυμίας των Ελευθερωτών μας. Αυτή θα είναι και η δικαίωση όλων. Εκείνων που, κατά την διακήρυξη των Εξοδιτών στις ερωτήσεις, «πόσοι χάθηκαν τη νύχτα;» απαντούσαν. «Κανείς δεν χάθηκε τη νύχτα. Άλλοι βαδίζαμε στη γη κι’ άλλοι στον ουρανό. Το όραμά μας, δίκαιο και αλήθεια».

Θέλουμε σήμερα μια Πατρίδα που να γιορτάζει τα 200 χρόνια ελευθερίας με το βλέμμα στα ακατάλυτα οράματα των Ελευθερωτών μας και της Ομοψυχίας σε ένα Κράτος Δικαίου, κατά τα σύγχρονα δεδομένα;

Θα δώσουμε δικαίωμα φωνής και άποψης στους Ελευθερωτές μας;

Οπωσδήποτε, Πατρίδα-Ελλάδα, σεβαστή στον σύγχρονο κόσμο.

 www.pemptousia.gr