Από τον Κώστα Ράπτη

Η διαδεδομένη στα διεθνή μέσα ενημέρωσης περιγραφή της ουκρανικής κρίσης με μανιχαϊστικούς όρους, ως μίας σύγκρουσης “φιλοδυτικών” και “φιλοδυτικών” στοιχείων δύσκολα μπορεί να εξηγήσει τις συχνές εναλλαγές ρόλων μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών της ουκρανικής δημόσιας ζωής. Να εξηγήσει λ.χ. το γιατί ο ανατραπείς πρόεδρος Yanukovich και οι περί αυτόν υπήρξαν οι κύριοι υποστηρικτές της υπογραφής της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ε.Ε. επί πολλούς μήνες πριν από την αιφνίδια μεταστροφή τους τον περασμένο Νοέμβριο. Ή το γιατί η πρώην πρωθυπουργός Yulia Timoshenko, που αποτέλεσε “πρόσωπο αναφοράς” για την δυτική διπλωματία, οδηγήθηκε στη φυλακή από τους αντιπάλους της, με την κατηγορία ότι υπονόμευσε τα ουκρανικά συμφέροντα υπογράφοντας ευνοϊκή για τη Μόσχα συμφωνία φυσικού αερίου.
Αλλά σε μία χώρα στην οποία τα 50 πλουσιότερα φυσικά πρόσωπα ελέγχουν το 85% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του 2008, καμία ερμηνεία δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη χωρίς αναφορά στον ρόλο των “ολιγαρχών” που προέκυψαν από τις αδιαφανείς διαδικασίες ιδιωτικοποίησης της περιόδου που την προεδρία ασκούσε ο Leonid Kutchma.
Άλλωστε το πέρασμα από την πολιτική στην οικονομική εξουσία και αντιστρόφως είναι άκρως διαδεδομένο, αν αναλογισθεί κανείς ότι η Timoshenko, γνωστή πριν από την εμπλοκή της στην πολιτική ως “βασίλισσα του φυσικού αερίου” έχει προσωπική περιουσία 11 δισ. δολαρίων ή ότι ο Yanukovich βρέθηκε μετά την άνοδο του στην προεδρία να ζει σε συνθήκες απόλυτης χλιδής, όπως αποκάλυψε η εισβολή του πλήθους στην εξοχική του κατοικία, και ότι ο (οδοντίατρος το επάγγελμα) γιός του Oleksandr, αναδείχθηκε σε επιχειρηματία, συγκεντρώνοντας σε μία τριετία περιουσία μισού δισ. δολαρίων.
Στην Timoshenko, άλλωστε, που γνωρίζει εκ των έσω τους (στημένους) κανόνες του παιχνιδιού, αποδίδουν τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, την ιδέα να επιστρατευθούν αυτοπροσώπως από τις νέες αρχές του Κιέβου ορισμένοι από τους γνωστότερους ολιγάρχες για να υπερασπισθούν την ακεραιότητα της χώρας, τη στιγμή που στις ανατολικές επαρχίες πολλαπλασιάζονται οι φιλορωσικές διαδηλώσεις.
Έτσι, την Κυριακή ανακοινώθηκε ο διορισμός του Igor Kolomoisky ως κυβερνήτη της περιφέρειας του Ντνιεπροπετρόφσκ και του Serhiy Taruta ως κυβερνήτη του Ντονιέτσκ. (Αντίστοιχη πρόταση για την Ζαπορίζιγια απευθύνθηκε στον μεγιστάνα της μεταλλουργίας και γαμρπό του Kutchma , Viktor Pinchuk, ο οποίος αρνήθηκε, ως ξένος προς την περιοχή).
“Αγαπητοί πολίτες, ως πρόεδρος της Βιομηχανικής Ένωσης του Ντονμπάς [της ρωσόφωνης, βιομηχανικής “καρδιάς” της Ουκρανίας], ως κάποιος που μιλά ρωσικά και έχει ρωσικό και ουκρανικό αίμα, καλώ όσους νοιάζονται το μέλλον της Ουκρανίας να εργασθούν για την διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας του έθνους μας” διακήρυξε ο Taruta, που φέρεται να έχει περιουσία 730 εκατ. δολαρίων.
Περισσότερο εντυπωσιακός κρίνεται ο διορισμός του Kolomoisky ως κυβερνήτη της ιδιαίτερης πατρίδας του, καθώς ως ηγετική φιγούρα και στήριγμα της εκεί εβραϊκής κοινότητας διαψεύδει έμπρακτα τις κατηγορίες του Κρεμλίνου ότι η “Πλατεία Ανεξαρτησίας” του Κιέβου, που έδωσε τον ρυθμό των πολιτικών εξελίξεων κυριαρχείται από “εξτρεμιστικά, αντισημιτικά στοιχεία”.
Με προσωπική περιουσία 3,5 δισ. δολαρίων, ο Kolomoisky δραστηριοποιείται στη χημική βιομηχανία, τα χρηματοπιστωτικά, τα μίντια, τη μεταλλουργία και τον αθλητισμό και φέρεται να χρηματοδοτεί το κόμμα των πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή πυγμαχία Vitaly Klitshcko. “Δέχθηκα, γιατί η πατρίδα κινδυνεύει”, δήλωσε προς τους Financial Times.
Ηχηρότερη όλων, όμως υπήρξε η παρέμβαση του Rinat Akhmetov, πλουσιότερου ανθρώπου της Ουκρανίας και μέχρι πρότινος υποστηρικτή του Yanukovich. “Δηλώνω υπεύθυνα ότι ο όμιλος System Capital Management, που σήμερα απασχολεί 300.000 ανθρώπους και αντιπροσωπεύει την Ουκρανία από τη Δύση ως την Ανατολή θα κάνει ό,τι το δυνατόν για να υπερασπισθεί την ακεραιότητα της χώρας” δήλωσε ο Akhmetov, ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Shakhtar Donetsk και πολλών μέσων ενημέρωσης, με προσωπική περιουσία 15,4 δισ. δολαρίων, 47ος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο και πρώην βουλευτής του κόμματος του Yanukovich.
Αντίστοιχα, ο Dmytro Firtash, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και πρώην συνεταίρος της Gazprom απηύθυνε έκκληση στον ρωσικό επιχειρηματικό κόσμο να ασκήσει την επιρροή του ώστε να η κρίση να μην εκτραπεί σε σύρραξη.
Στην απέναντι πλευρά προβαλλει ο Vadim Novinsky, της Smart Holding, ο οποίος αναδείχθηκε βουλευτής Σεβαστουπόλεως το 2013 και φέρεται να διεκδικεί την προεδρία της Κριμαίας.
Τι εξηγεί τη στάση των ολιγαρχών; Με την βάση των δραστηριοτήτων τους να βρίσκεται κυρίως στο ανατολικό ρωσόφωνο τμήμα της Ουκρανίας επί χρόνια υποστήριζαν την ουδετερότητα της χώρας έναντι της Δύσης και της Ρωσίας, προκειμένου η εγχώρια τάξη πραγμάτων να αποσπά τα περισσότερα δυνατά οφέλη και από τις δύο πλευρές. Οι σχέσεις τους με τον Yanukovich διαταράχθηκαν όταν η λεγόμενη “οικογένεια” της νέας περισσότερο επιθετικής γενιάς επιχειρηματιών περί τον γιό του προέδρου, διατάραξε τις προηγούμενες ισορροπίες: αρκεί να αναλογισθεί κανείς τη μετεωρική άνοδο του 28χρονου Sergey Kurchenko, που απέκτησε από το μηδέν περιουσία 800 εκατ. δολαρίων. Οι διάχυτες υποψίες ότι ο φιλόδοξος νεαρός δεν είναι παρά αχυράνθρωπος κυβερνητικών αξιωματούχων αποτέλεσαν αντικείμενο δημοσιογραφικής έρευνας του Forbes Ukraine, μέχρι την... εξαγορά του περιοδικού από τον ίδιο τον Kurchenko.
Σε πολλούς ολιγάρχες, η Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε. φάνηκε ως η οδός της προφύλαξής τους από την ΄οικογένεια” και της “νομιμοποίησής” τους στα μάτια της διεθνούς επιχειρηματικής κοινότητας, ωστόσο ανέκρουσαν πρύμναν όταν αντιλήφθηκαν ότι ο ευρωπαϊκός ανταγωνισμός απειλούσε με εξαφάνιση αρκετούς ουκρανικούς κλάδους. Άλλωστε, η Ρωσία γνώριζε, σε αντίθεση με την Ε.Ε., πώς να συνομιλήσει μαζί τους Στην παρούσα φάση, ενδιαφέρονται για την αποτροπή πολεμικής κλιμάκωσης, αλλά και για την ποδηγέτηση της νέας εξουσίας, ώστε ιδέες όπως η επανεξέταση των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης να μην έχουν μέλλον.
Πηγή:www.capital.gr